Việt Nam Và Việt Kiều - Tina Tran
Tôi xa Việt Nam năm 20 tuổi, thoáng chốc đă 1/4 thế kỷ sống nơi xứ người. Năm đầu sang Mỹ, đêm nào cũng khóc, nhớ bạn bè, nhớ con hẻm nhỏ, nhớ người bán hàng rong. Ngày ấy người Việt Nam ở Mỹ c̣n ít, không có báo điện tử, không có Internet liên lạc dễ dàng như bây giờ, nên nỗi nhớ càng da diết.
Buổi sáng trong nhà ăn của khu nội trú đại học, nh́n bát cháo mạch lỏng bỏng, xám xịt, nhớ quay quắt đĩa bánh cuốn nóng với những khoanh chả trắng muốt điểm mấy nhúm hành phi vàng ruộm. Buổi trưa nhai miếng hambuger khô khan thèm bát phở tái chín thơm lừng. Buổi tối ánh đèn vàng leo lắt nhớ ánh điện neon sáng xanh mát mắt. Nh́n xung quanh nhà cửa lúc nào cũng đóng cửa im ỉm, nhớ Việt Nam hàng xóm đông đúc chạy qua, chạy lại lúc tối lửa tắt đèn. Cái ǵ cũng làm cho tôi nhớ và khóc.
Năm thứ hai, tiếng Anh đă khá hơn nhiều, bài vở cũng nhiều hơn, thêm việc làm part-time nên về đến nhà là ngủ say như chết. Nỗi nhớ Việt Nam vẫn c̣n đó nhưng không c̣n nhiều th́ giờ để nghĩ đến nữa.
Năm thứ tư, thứ năm... mỗi năm một trôi qua, công việc cứ ngày càng nhiều, cuộc sống như một ṿng xoay khổng lồ, con người cũng quay tṛn. Bên cạnh đó, t́nh yêu đến và gia đ́nh, con cái tiếp theo. Ngày tháng trôi nhanh như chớp mắt, thoáng chốc đă 25 năm trời.
Vừa rồi tôi cùng gia đ́nh về thăm lại Việt Nam lần đầu tiên. Cái cảm giác đầu tiên là Sài G̣n đông đúc, náo nhiệt và giàu mạnh hơn ngày xưa rất nhiều. Về lại con phố xưa, tôi ngỡ ngàng nh́n không ra, không biết đâu là nhà cũ của ḿnh. Nhà nào cũng xây mới, cao ngất nghểu, sơn phết đủ màu sắc theo ư thích của mỗi chủ nhà. Những con đường ngập lá me bay của một thời mơ mộng giờ tràn đầy hàng quán ồn ào, nhộn nhịp. Sài G̣n bây giờ có nhiều ṭa nhà thương mại tràn ngập các mặt hàng cao cấp, xe hơi nườm nượp trên đường. Có nhiều cái đẹp hơn, tốt hơn, nhưng cũng có nhiều thứ xấu hơn, tệ hơn. Tôi như lạc lơng giữa Sài G̣n, 25 năm -một thời gian khá dài cho một đời người và cho một thành phố đầy sức sống như Sài G̣n.
Ở Việt Nam ba tuần lễ đầu vui vẻ, nhưng dần dần tôi cảm thấy nhớ nhà, nhớ cuộc sống êm đềm sáng lái xe đưa con đi học, chiều tan sở về hai vợ chồng cùng nhau nấu cơm, cho con cái ăn uống, làm bài tập xong đi ngủ. Nhớ ngày nào khóc v́ thèm nghe tiếng rao hàng, tiếng xe cộ buổi sáng ở Việt Nam, giờ lại khó chịu v́ sự ồn ào. Nhớ buổi sáng thức sớm thật yên tĩnh bên Mỹ, xung quanh không có tiếng động ngoài mấy con chím hót ríu rít trên cao, hai vợ chồng lại làm cà phê, bữa sáng, coi tin tức rồi đưa con đi học, ḿnh đi làm. Cuộc sống có vẻ tẻ nhạt, đơn điệu so với người Sài G̣n có nhiều bạn bè đông vui, náo nhiệt. Nhà cửa ở Việt Nam san sát nhau lúc xưa thấy vui, giờ thấy thèm một khoảng không gian xanh, một mảnh vườn nhỏ như Mỹ.
Ở Mỹ gia đ́nh là chủ yếu, ngoài giờ làm việc, mọi người về thẳng nhà ít có người nào phải đi xă giao, quan hệ công việc làm ăn. Hợp đồng ít khi được kư kết trên bàn tiệc nên không có việc ngoài giờ làm ra c̣n phải đi ăn nhậu. Có những người đi làm thêm hai công việc hay làm ngoài giờ, nhưng đó là làm việc thật sự và có trả lương (double nếu overtime). Bạn bè không tự động đến nhà, rủ rê đi chơi nhất là trong ngày làm việc. Vợ chồng phải giúp đỡ lẫn nhau, người nấu cơm th́ người rửa bát, dọn dẹp. Các ông chồng ở đây rất giỏi việc nhà, cơm nước, lo lắng cho các con không thua ǵ một phụ nữ. Ở đây cũng hiếm người mướn osin nên mọi việc đều san sẻ với nhau. Về Việt Nam thấy cảnh chiều nào quán ăn, quán nhậu cũng đông nghẹt người, nhất là các ông. Tôi tự hỏi giờ đó vợ con của các ông ở đâu mà ông chồng không về dùng cơm tối với gia đ́nh?
Về Việt Nam 4 tuần lễ, tôi mới cảm nhận những sự việc trước giờ thấy rất b́nh thường trong đời sống hằng ngày của Mỹ mà ḿnh không để ư: xếp hàng, nhường đường cho người đi bộ, không xả rác bừa băi nơi công cộng, giữ cửa cho người đi sau, nói lời cảm ơn và xin lỗi... bỗng nhiên thành quan trọng. Thiếu những cái đó ḿnh cảm thấy bực bội và khó chịu, cứ tự hỏi tại sao những việc rất nhỏ, đơn giản mà không ai chịu làm.
25 năm sống ở xứ người, giờ về lại xứ ta để hiểu rơ lại ḿnh. Th́ ra thời gian sống ở Mỹ đă dài hơn ở Việt Nam, hội nhập và ḥa tan đă khiến ḿnh thay đổi lúc nào không hay.
Quê hương, nơi chôn nhau cắt rốn chỉ có một, nhưng hạnh phúc th́ ở nơi nào ḿnh t́m thấy niềm vui và sự yên b́nh trong tâm hồn.
Tina Tran