Người Việt Nam có truyền thống “uống nước nhớ nguồn”, do vậy hầu hết ở mỗi làng quê hay phố nghề (nơi thị thành) đều lập đ́nh (hoặc đền, miếu) thờ vị Thành hoàng của làng hay phường hội.
Thành hoàng là người có công với dân, với nước, lập làng, dựng ấp hay sáng lập nên một nghề (ông tổ của nghề). Dưới các triều vua thường có sắc phong cho Thành hoàng, v́ hầu hết Thành hoàng đều có công với nước. Dân làng, hay phường hội đi lập nghiệp nơi khác cũng xây miếu, đền thờ Thành hoàng quê gốc của ḿnh tại nơi ở mới.
Hàng năm, ngày giỗ Thành hoàng là ngày hội đông vui nhất của làng, của phố. Trong những ngày hội làng, ngoài việc làm cỗ, ăn uống c̣n rất nhiều nghi lễ như diễn lại sự tích về Thành hoàng, tế lễ, rước kiệu hay các tṛ vui: đấu vơ, chọi gà, thổi cơm thi, bơi chải, đánh đu, đánh cờ người, hát chèo, diễn tuồng... Không khí vui vẻ cả ngày lẫn đêm (có nơi hai, ba ngày), từ các lăo ông, lăo bà đến mỗi cháu bé, và chờ đợi nhất, vui nhất là những trai gái đương lứa, hội hè đ́nh đám là dịp gặp gỡ, kết bạn, tỏ t́nh.
Ngày nay, vào ngày giỗ Thành hoàng, người dân nhiều địa phương đồng thời thờ cúng các anh hùng, liệt sĩ đă hy sinh v́ dân v́ nước. Họ được ghi nhớ công ơn hoặc lưu danh trên bia mộ.
(Theo: Quê Hương)