WASHINGTON — Trong một động thái cứng rắn chưa từng thấy kể từ đầu nhiệm kỳ hai, Tổng thống Donald Trump đă ra lệnh tăng thuế nhập khẩu đối với hàng hóa Trung Quốc lên mức 104 phần trăm, bắt đầu có hiệu lực từ nửa đêm nay. Quyết định được đưa ra sau khi Bắc Kinh thẳng thừng từ chối hủy bỏ các loại thuế trả đũa nhắm vào hàng Mỹ.
Phát ngôn viên Dinh Bạch Ốc, cô Karoline Leavitt, tuyên bố trước báo chí rằng: "Trung Quốc đă mắc sai lầm khi chọn cách trả đũa. Khi nước Mỹ bị đánh, Tổng thống sẽ đánh lại gấp đôi. Đó là lư do v́ sao mức thuế mới sẽ được áp dụng ngay trong đêm nay".
Thông tin này đă gây chấn động thị trường tài chính toàn cầu. Chỉ số Dow Jones mất hơn 680 điểm, Nasdaq và S&P 500 đồng loạt đỏ sàn. Nhưng tại Dinh Bạch Ốc, Tổng thống Trump không tỏ ra nao núng. Ông từng nói, “Chúng ta không thể để Trung Quốc lợi dụng nước Mỹ thêm một phút nào nữa.”
Phía Bắc Kinh lập tức lên tiếng phản đối, tuyên bố sẽ “chiến đấu đến cùng”. Nhưng ai theo dơi chính trường quốc tế đều hiểu, đây là ván cờ dài hơi, và nước Mỹ không thể đối đầu với một đối thủ như Trung Quốc bằng sự yếu mềm hay nhân nhượng.
V́ sao Tổng thống Trump là người nước Mỹ cần trong lúc này
Trên chính trường quốc tế, nơi quyền lực được đo bằng sức mạnh và sự cứng rắn, Tổng thống Trump là h́nh ảnh đại diện cho ư chí sắt đá của nước Mỹ. Ông không ngần ngại gọi đích danh kẻ đang thao túng thương mại toàn cầu. Ông không sợ bị truyền thông công kích khi đặt lợi ích người Mỹ lên hàng đầu.
Trong thời điểm mà các quốc gia lớn khác đang mềm mỏng, thỏa hiệp, thậm chí cúi đầu trước sức ép từ Trung Quốc, th́ chỉ có một nước Mỹ dưới tay Tổng thống Trump là dám nói “không” và hành động.
Tăng thuế lên 104 phần trăm không chỉ là đ̣n kinh tế. Đó là thông điệp. Là lời tuyên bố dứt khoát rằng thời kỳ nước Mỹ bị xem thường đă kết thúc. Một nước Mỹ độc lập, tự cường, không ngần ngại đứng một ḿnh chính là nước Mỹ mà Tổng thống Trump đang tái dựng.
Cuộc chiến thương mại này sẽ c̣n dài, và có thể đau đớn. Nhưng nếu không bắt đầu từ hôm nay, th́ bao giờ nước Mỹ mới đứng dậy khỏi ṿng lệ thuộc. Tổng thống Trump không làm điều dễ, ông làm điều đúng. Và chính v́ thế, ông là vị tổng thống mà nước Mỹ cần nhất trong giai đoạn đầy thử thách này.
Tại các khu công nghiệp từ Quảng Đông đến Thượng Hải, hàng hóa đang chất đầy trong kho. Container xếp hàng dài ở cảng nhưng không có tàu nhận vận chuyển. Các nhà máy sản xuất đồ điện tử, thiết bị gia dụng, quần áo, đồ chơi trẻ em giờ đây đều chung một nỗi lo. Không c̣n cửa để đưa hàng vào thị trường Hoa Kỳ, nơi từng là huyết mạch của nền xuất khẩu Trung Quốc suốt hơn hai mươi năm qua.
Sau khi Tổng thống Donald Trump tuyên bố áp thuế nhập khẩu lên hàng hóa Trung Quốc với mức cao chưa từng có lên đến một trăm linh bốn phần trăm, thị trường Mỹ coi như đóng sập. Hầu hết các loại hàng sản xuất ở Trung Quốc đều trở nên không c̣n khả năng cạnh tranh.
T́nh trạng này khiến nhiều nhà máy rơi vào cảnh hàng tồn kho tăng vọt. Một số khu công nghiệp ghi nhận tồn kho lên đến bảy mươi hoặc tám mươi phần trăm công suất chứa. Các doanh nghiệp nhỏ và vừa vốn đă kiệt quệ sau đại dịch nay không thể trả lương không xoay xở được vốn và không trả nổi nợ ngân hàng.
Trong tuyệt vọng, hàng loạt doanh nghiệp đă gửi kiến nghị lên chính phủ. Họ yêu cầu được trợ cấp, xin giăn nợ ngân hàng, giảm thuế nội địa và hỗ trợ tài chính để xử lư hàng tồn kho. Nhiều chủ nhà máy mong nhà nước mua lại hàng hóa đang ứ đọng để đẩy vào kênh tiêu dùng nội địa hoặc viện trợ cho các thị trường thứ ba
Một số tập đoàn lớn như TCL hay Midea cũng bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Các doanh nghiệp chuyên sản xuất theo đơn đặt hàng cho Amazon Temu Walmart đều rơi vào trạng thái tê liệt. Một số đang cố gắng chuyển đơn hàng sang thị trường châu Phi hoặc Nam Mỹ nhưng lợi nhuận tại các thị trường này quá thấp không đủ bù lỗ
Không chỉ là khủng hoảng kinh tế, sự đ́nh trệ thương mại c̣n tạo ra nguy cơ bất ổn xă hội. Tỷ lệ thất nghiệp trong giới trẻ tại Trung Quốc đă vượt hai mươi phần trăm từ năm ngoái và con số đó có thể tiếp tục tăng mạnh nếu làn sóng phá sản và đóng cửa nhà máy lan rộng
Trước áp lực ngày càng lớn từ cộng đồng doanh nghiệp, chính phủ Trung Quốc đă tổ chức nhiều cuộc họp nội bộ với các cơ quan như Bộ Thương mại Ủy ban Phát triển và Cải cách Quốc gia và Ngân hàng Trung ương. Tuy nhiên cho đến nay phản ứng chính thức vẫn mang tính cầm chừng và dè dặt
Người phát ngôn Bộ Thương mại Trung Quốc trong cuộc họp báo gần đây chỉ cho biết rằng chính phủ đang theo dơi sát diễn biến và sẽ có chính sách hỗ trợ phù hợp để đảm bảo sự ổn định của hệ thống sản xuất. Không có gói cứu trợ nào được công bố. Không có ngân sách nào được giải ngân. Và cũng không có lời hứa cụ thể nào về việc mua lại hàng tồn kho hay giảm thuế sản xuất
Một số quan chức cấp cao từ Ủy ban Cải cách phát biểu rằng doanh nghiệp cần linh hoạt chuyển hướng cần giảm phụ thuộc vào thị trường Mỹ và tăng cường nội tiêu. Nhưng ở thực tế nội tiêu không đủ hấp thụ. Sức mua trong nước yếu dần sau đại dịch. Người dân giảm chi tiêu v́ lo lắng kinh tế bất ổn và tỉ lệ thất nghiệp gia tăng
Các doanh nghiệp gọi đó là câu trả lời hành chính và tránh né. Họ cần hành động chứ không phải khẩu hiệu. Họ cần tài chính chứ không cần khuyên bảo lư thuyết. Trên các diễn đàn nội bộ, nhiều doanh nhân bắt đầu công khai chỉ trích sự chậm trễ của bộ máy hoạch định chính sách
Một chủ doanh nghiệp xuất khẩu hàng gia dụng tại Thâm Quyến chia sẻ rằng chúng tôi không thể nghe măi lời động viên. Chúng tôi cần đơn hàng, cần ḍng tiền, cần người mua. Nếu chính phủ không cứu kịp thời th́ một tháng nữa hàng loạt doanh nghiệp sẽ phá sản hàng loạt công nhân sẽ mất việc và xă hội sẽ không c̣n yên ổn như bây giờ
Trong bối cảnh đó, chính phủ Trung Quốc đứng trước hai lựa chọn. Một là tung gói cứu trợ kinh tế quy mô lớn như từng làm sau năm hai ngàn tám. Hai là tiếp tục giữ thế thủ và chờ cuộc chiến thương mại với Mỹ tự nguội lạnh. Nhưng giới chuyên gia nhận định rằng với tính cách hiện nay của Tổng thống Trump khả năng Mỹ lùi bước là gần như không có
Trong khi đó, hàng trăm ngh́n doanh nghiệp xuất khẩu đang đứng trước đồng hồ đếm ngược. Và họ không chắc chính quyền sẽ kịp nghe thấy tiếng chuông báo động
Nguồn NT Trang