Dĩ nhiên, không ai có thể bênh vực hay biện minh cho những kẻ vượt biên vào Mỹ để phạm pháp, tham gia băng đảng, buôn ma túy, cướp bóc, giết người. Những thành phần tội phạm đó cần bị trục xuất nhanh chóng, loại bỏ khỏi xă hội Mỹ là điều hiển nhiên, không cần tranh căi.
Điều đáng nói ở đây là một số người Việt, đặc biệt là thế hệ tị nạn trước, sau khi an cư trên đất Mỹ, nay quay sang ḱ thị, phán xét những người di dân mới. Họ quên mất rằng chính bản thân ḿnh, cha mẹ ḿnh, hay ông bà ḿnh cũng từng là những người vượt biên bất hợp pháp.
Sau năm 1975, phần lớn người Việt tị nạn đều phải vượt biển, vượt biên qua Thái Lan, Malaysia, Indonesia mà không hề có visa hay giấy tờ hợp pháp ǵ cả.
Những chiếc ghe nhỏ bé chở đầy người, lênh đênh trên biển Đông, vô tư cập vào đất liền không xin phép.
Nếu ngày đó Thái Lan, Malaysia, Indonesia cũng khư khư giữ lập luận "ai không giấy tờ th́ trục xuất", th́ đă không có hàng trăm ngàn người Việt, thậm chí hằng triệu người sau này được các nước như Mỹ, Úc, Canada, Pháp… đón nhận.
Chính nhờ vào các chương tŕnh nhân đạo của các nước tạm dung và Liên Hiệp Quốc mới có các trại tị nạn Đông Nam Á được dựng nên, và người Việt mới có cơ hội làm hồ sơ định cư hợp pháp, th́ mới có cộng đồng người Việt tại Mỹ như ngày hôm nay.
Thế nhưng, sau khi ổn định đời sống trên đất Mỹ, nhiều người Việt bắt đầu có tâm lư "ta đây". Họ nghĩ ḿnh nay đă là công dân Mỹ, được ngồi chung mâm với người da trắng, bỗng dưng quên sạch đi quá khứ tị nạn đầy nước mắt của chính họ.
Họ mắng mỏ, lên án, khinh thường những người di dân hiện tại là "bất hợp pháp", "vô luật pháp", mà quên rằng chính họ cũng từng đặt chân lên đất Thái, đất Mă mà chẳng có tờ giấy thông hành nào cả.
Lịch sử nước Mỹ cũng h́nh thành từ những người "di dân bất hợp pháp" như thế. Những người trên tàu Mayflower khi đặt chân lên châu Mỹ hoàn toàn không có bất kỳ loại visa hay giấy phép nhập cảnh nào.
Họ chiếm đất, đánh đuổi người da đỏ bản địa, lập nên thuộc địa rồi sau thành lập nên Hợp chủng quốc Hoa Kỳ. Nếu ngày ấy người da đỏ đủ mạnh, có luật nhập cư và chính sách bảo vệ biên giới như bây giờ, th́ sẽ chẳng có nước Mỹ nào để chúng ta mơ về giấc mơ Mỹ hôm nay.
Trên thực tế, suốt chiều dài lịch sử nhân loại, toàn bộ đời sống loài người là một cuộc di cư vĩ đại, từ vùng đất này sang vùng đất khác, hợp pháp có, bất hợp pháp có. Di dân là bản năng tồn tại, là hy vọng mưu cầu cuộc sống tốt đẹp hơn cho gia đ́nh và con cháu.
Thế nhưng, điều trớ trêu là nhiều người Việt sau khi nhập quốc tịch Mỹ vài năm, họ tưởng như màu da ḿnh đă chuyển sang màu da Mỹ trắng, tưởng như ḿnh là chủ nhân nước Mỹ. Họ coi thường, ḱ thị, xem những người di dân mới gọi họ là "rác rưởi" xă hội. Nhưng cho dù người Việt có sống ở Mỹ 50 năm nữa th́ nước da vẫn là da vàng, mũi tẹt, và trong mắt một số người Mỹ gốc, họ vẫn là "người Á Châu" thậm chí đánh đồng là Chinese.
Hăy tỉnh táo mà nh́n lại nguồn gốc của chính ḿnh. Đừng đứng trên mảnh đất Mỹ rồi bỗng quên ḿnh từng là những thuyền nhân vượt biển không giấy tờ.
Đừng biến ḿnh thành kẻ đạo đức giả với những luận điệu kỳ thị chính những người đang đi lại con đường đầy chông gai mà cha ông chúng ta từng đi.
Người Việt vẫn măi là "Gốc Mít", dù có tô vẽ, ỏng ẹo tiếng Anh như thế nào cũng không đổi được màu da. Hăy biết khiêm nhường, biết cảm thông, và nhất là đừng bao giờ quên quá khứ của chính ḿnh.