Từ Truyện Kiều, người đời vận vào cuộc sống, cảm thương xót xa cho số phận của người con gái xinh đẹp nhưng chịu nhiều cay đắng, tủi cực hoặc cuộc đời ngắn ngủi.
Hồng nhan: Nhan sắc đẹp.
Bạc mệnh: Số mệnh bạc bẽo, rủi ro.
Nghĩa bóng: Thân phận người đàn bà đẹp thường gặp nghịch cảnh, gian truân.
Câu gần nghĩa: Phận má đào; Má đào phận bạc.
Chuyện kể:
Nàng Kiều, nhân vật trong Truyện Kiều của Nguyễn Du là điển h́nh cho chuyện hồng nhan bạc phận. Vào triều Minh, có gia đ́nh họ Vương sinh ra ba người con, người chị cả là Thuư Kiều đẹp cả người cả nết, tài sắc “Nghiêng nước, nghiêng thành” để cho “Hoa ghen thua thắm, liễu hờn kém xanh”. Người thứ hai là Thúy Vân và người em trai út là Vương Quan. Nàng Kiều hồng nhan nhưng phận th́ bạc. Nàng phải bán ḿnh chuộc cha, rơi vào tay Mă Giám Sinh, bị Tú Bà bắt làm gái lầu xanh, bị Sở Khanh lừa lọc, gặp Từ Hải người anh hùng tưởng cứu được nàng khỏi phận bạc, nhưng chàng trận mạc đă chết. Mười lăm năm lưu lạc, nhớ nhà, nhớ quê, thân như cánh hoa bị vùi dập, nhan sắc phôi pha. Nàng tủi nhục gieo ḿnh xuống sông Tiền Đường tự vẫn. Từ thân phận nàng Kiều, dân gian mới có câu: “Hồng nhan bạc mệnh” là vay
Từ Truyện Kiều, người đời vận vào cuộc sống, cảm thương xót xa cho số phận của người con gái xinh đẹp nhưng chịu nhiều cay đắng, tủi cực hoặc cuộc đời ngắn ngủi.
Sinh rằng: Thật có như lời
Hồng nhan bạc mệnh một người nào vay.
(Theo “Đi t́m điển tích thành ngữ”. NXB Thông Tấn)