Trong chính trường Việt Nam, ai muốn trụ ở vị trí cao đều phải xây dựng một hệ sinh thái quyền lực hùng mạnh. “Mốt” này đă xuất hiện từ thời cặp đấu sinh tử Nguyễn Tấn Dũng – Nguyễn Phú Trọng. Cuộc đối đầu ấy thực chất là cuộc chiến giữa các “bầy đàn” quyền lực, nhóm nào mạnh hơn sẽ thắng. Mặc dù thua, nhưng nhóm Nguyễn Tấn Dũng vẫn duy tŕ lực lượng đông đảo và có ảnh hưởng ngầm.
Tô Lâm – Phan Văn Giang: Công an đấu Quân đội
Hiện nay, cuộc cạnh tranh giữa Tô Lâm và Phan Văn Giang cũng là một cuộc chiến giữa hai nhóm quyền lực lớn:
Công an (phe Tô Lâm)
Quân đội (phe Phan Văn Giang)
Không ai đứng đơn độc: nếu đứng một ḿnh, hoặc trở thành “bù nh́n”, hoặc bị loại khỏi ṿng chiến.
Phạm Minh Chính – “Trưởng pḥng kinh doanh” khéo léo
Khác với hai phe trên, hệ thống quyền lực ngầm của Phạm Minh Chính không rơ ràng. Ngay trong Chính phủ, quyền lực bị chia cho nhiều phe phái, và nhóm Thanh Hóa của ông cũng không mạnh bằng các nhóm địa phương khác.
Điều khiến ông Chính trụ lại đến nay (khi “Tứ trụ” được chọn năm 2021 giờ chỉ c̣n ḿnh ông) chính là sự khéo léo và khả năng “chùi mép” giỏi. Trong cuộc chiến quyền lực, hồ sơ đen là vũ khí chủ lực: ai nắm nhiều bằng chứng bất lợi của đối thủ sẽ thắng.
Vụ AIC Nguyễn Thị Thanh Nhàn là điểm yếu chí tử của Phạm Minh Chính. Tuy nhiên, Tô Lâm không khai thác được, v́ Thanh Nhàn cũng liên quan đến Phan Văn Giang. Nhờ đó, quân đội – đặc biệt phe Phan Văn Giang – buộc phải bảo vệ ông Chính, vô t́nh giúp ông bám rễ sâu vào quân đội.
Vinfast – quyền lực kinh tế “cộng sinh” với chính trị
Người dân ví Tô Lâm như “Trưởng pḥng pháp chế của Vin”, c̣n Phạm Minh Chính là “Trưởng pḥng kinh doanh”. Sự ví von này không phải ngẫu nhiên:
Ban Tuyên giáo thường xuyên chỉ đạo báo chí quảng bá h́nh ảnh Vinfast.
Khi xảy ra sự cố cháy nổ xe Vinfast, truyền thông đồng loạt im lặng.
Công an trấn áp những ai công khai chỉ trích Vinfast.
Phạm Minh Chính c̣n ra luật cấm xe xăng, ép thị trường chuyển sang xe điện – trực tiếp có lợi cho Vinfast.
Câu hỏi đặt ra: Vinfast là của ai?
Dù trên giấy tờ, cổ phần chủ yếu thuộc Phạm Nhật Vượng và gia đ́nh, nhưng với tầm ảnh hưởng và sự bảo vệ chính trị tuyệt đối, nhiều khả năng đây là một công ty “của Đảng”, c̣n ông Vượng chỉ là người đứng tên.
FPT Telecom và mô h́nh “b́nh phong” mới
Mới đây, phần vốn nhà nước tại FPT Telecom được chuyển về Bộ Công an. Điều này cho thấy FPT cũng là công cụ Nhà nước dùng để kiếm lợi và kiểm soát truyền thông.
Trước đó, Phan Văn Anh Vũ từng lập Công ty Cổ phần Nova Bắc Nam 79 – một công ty tư nhân b́nh phong cho các hoạt động của Nhà nước, không có cổ phần nhà nước nhưng vẫn phục vụ mục tiêu chính trị.
So sánh với Vinfast, câu hỏi lại trở về: Phải chăng đây là một mô h́nh “b́nh phong cao cấp” – nơi Đảng vừa kiếm lợi, vừa củng cố quyền lực?