Thượng tướng Hoàng Xuân Chiến, Thứ trưởng Bộ Quốc pḥng, Ủy viên Trung ương Đảng, trên giấy tờ hội đủ nhiều yếu tố để trở thành một ứng viên cho chiếc ghế Bộ trưởng Bộ Quốc pḥng.
Xuất thân Hưng Yên, ông Chiến nằm trong “bản đồ nhân sự” ưu tiên của Tổng Bí thư Tô Lâm – người hiện kiêm Bí thư Quân ủy Trung ương. Điều này mang lại cho ông một “hậu phương” chính trị quan trọng.
Tuy nhiên, đằng sau lợi thế địa phương ấy lại là nhiều yếu điểm chí tử mà phe Phan Văn Giang đang khai thác tối đa.
1. Rào cản về truyền thống nhân sự
Trong nhiều thập kỷ, vị trí Bộ trưởng Quốc pḥng gần như luôn được luân chuyển giữa hai “trục quyền lực” chính của quân đội:
Bộ Tổng Tham mưu – trung tâm chỉ huy tác chiến.
Tổng cục Chính trị – nắm công tác đảng, công tác chính trị, kiểm soát tư tưởng và nhân sự trong quân đội.
Người muốn ngồi vào ghế Bộ trưởng hầu như phải từng đứng đầu một trong hai cơ quan này.
Hoàng Xuân Chiến không nằm ở đỉnh của bất kỳ trục quyền lực nào, khiến ông thiếu nền tảng chính danh để bước lên đỉnh quân đội. Đây là “điểm yếu nguyên tắc” mà phe Phan Văn Giang có thể dễ dàng dùng để bác bỏ đề cử của Tô Lâm.
2. Tuổi tác – tử huyệt khó lấp
Theo quy định, sĩ quan cấp tướng có tuổi nghỉ hưu 60, trừ trường hợp được giữ lại theo diện đặc biệt.
Ông Hoàng Xuân Chiến hiện 64 tuổi, tức là đă vượt quá tuổi tiêu chuẩn.
Trong khi đó, hai đại tướng mới của Bộ Quốc pḥng đều rất trẻ:
Nguyễn Tân Cương – 59 tuổi.
Trịnh Văn Quyết – 59 tuổi.
Phe Phan Văn Giang có thể khai thác yếu tố này để lập luận rằng quân đội cần lănh đạo trẻ, đủ tuổi để đảm bảo tính kế thừa lâu dài. Điều này tạo ra khoảng cách lớn giữa ông Chiến và các ứng viên trẻ hơn, giàu cơ hội hơn.
3. Toan tính của Tô Lâm – giữa lư tưởng và thực tế
Tô Lâm nổi tiếng ưu tiên nhân sự Hưng Yên trong bộ máy. Tuy nhiên:
Nếu ông cố đẩy Hoàng Xuân Chiến lên ghế Bộ trưởng, cái giá chính trị sẽ rất lớn, bởi cần phải thuyết phục hoặc gây áp lực lên toàn bộ hệ thống quân đội vốn đang nằm trong ảnh hưởng của Phan Văn Giang.
Khả năng thành công thấp khiến Tô Lâm có thể phải chọn phương án thực dụng hơn: chuyển hướng ủng hộ Trịnh Văn Quyết, một người trẻ, đang ở vị trí thuận lợi hơn và dễ chấp nhận hơn với nội bộ quân đội.
4. “Hưng Yên hóa” Bộ Quốc pḥng – tham vọng phải hoăn lại
Thực tế cho thấy người Hưng Yên trong quân đội chưa đủ vị thế và nền tảng để thống lĩnh toàn bộ hệ thống.
Tô Lâm muốn Hưng Yên hóa Bộ Quốc pḥng nhằm tạo thế kiềng ba chân: Công an – Quân đội – Chính phủ đều có người thân tín.
Tuy nhiên, bối cảnh nhân sự hiện tại không cho phép.
Nhiều khả năng, tham vọng này sẽ phải lùi sang nhiệm kỳ sau, khi lớp tướng trẻ hơn có xuất thân Hưng Yên được đào tạo và cài cắm lên các vị trí chiến lược.
5. Dự báo
Trong bàn cờ quyền lực trước Đại hội 14:
Hoàng Xuân Chiến nhiều khả năng sẽ trở thành con bài đàm phán hơn là một ứng viên thực sự cạnh tranh ghế Bộ trưởng.
Trịnh Văn Quyết và Nguyễn Tân Cương sẽ là hai cái tên đáng chú ư nhất trong cuộc đua.
Phe Tô Lâm vẫn sẽ t́m cách gài người vào quân đội, nhưng khó “cướp cờ” ngay trong nhiệm kỳ này.