Các nhà khoa học tạo ra lứa chuột nhân bản khỏe mạnh và có khả năng sinh sản mà không cần tế bào tinh trùng hay trứng.
Chuột dùng trong thí nghiệm. Ảnh: Shutterstock
Một số hoạt động của con người đang trực tiếp giết chết hoặc phá hủy môi trường sống của động vật, khiến chúng tuyệt chủng với tốc độ báo động. Nhiều loài cần đến các nỗ lực bảo tồn và nhân giống mới có thể duy tŕ sự tồn tại, và một trong những nỗ lực đó là nhân bản.
Tuy nhiên, nhân bản rất tốn kém và có thể thất bại. Thông tin di truyền được lưu trữ ở nhiệt độ cực thấp và khi xảy ra mất điện hoặc sự cố khác với tủ đông, vật liệu di truyền sẽ bị phá hỏng. Ngoài ra, nhân bản c̣n phụ thuộc vào việc chiết xuất tinh trùng khỏe mạnh, một nhiệm vụ không dễ dàng.
Nghiên cứu mới xuất bản trên tạp chí Nature hôm 5/7 đă chứng minh tính khả thi của việc nhân bản chuột chỉ bằng tế bào soma (không phải tế bào tinh trùng hay trứng) đông khô. "Chúng tôi đă chứng minh rằng các tế bào soma đông khô có thể tạo ra những bản sao khỏe mạnh và có khả năng sinh sản. Phương pháp này có thể quan trọng với việc t́m ra những giải pháp 'ngân hàng sinh học' không cần nitơ lỏng, rẻ hơn và an toàn hơn", nhóm nghiên cứu viết.
Các kỹ thuật nhân bản hiện tại đ̣i hỏi phải tách tinh trùng hoặc trứng, ví dụ trường hợp của tê giác trắng phương Bắc cuối cùng, rồi lưu trữ dài hạn tinh trùng và phôi đến khi có thể đưa chúng vào một con cái.
Trong nghiên cứu mới, chuyên gia Teruhiko Wakayama cùng đồng nghiệp tại Đại học Yamanashi sử dụng các tế bào soma đông khô để cung cấp vật liệu di truyền cần thiết cho việc nhân bản. Họ lấy mẫu tế bào soma từ chuột và mang chúng đi đông khô - quá tŕnh đông lạnh mẫu, sau đó loại bỏ băng. Cách này cho phép đông lạnh mẫu trong 9 tháng.
Các tế bào chết trong quá tŕnh trên, nhưng nhóm nghiên cứu có thể thực hiện chuyển nhân tế bào soma và phục hồi nhân - bộ phận chứa mọi thông tin di truyền cần thiết để tạo ra phôi nang giai đoạn sớm. Tiếp theo, họ có thể tạo ra các ḍng phôi ổn định từ mẫu vật đông lạnh. Sau khi đưa chúng vào cơ thể chuột cái, những lứa chuột con nhân bản khỏe mạnh chào đời. Khi đủ tuổi, các con non này tiếp tục giao phối, cho thấy chúng hoàn toàn có khả năng sinh sản.
Nghiên cứu mới đánh dấu một cột mốc quan trọng trong việc nhân bản, nhưng vẫn có những hạn chế. Đông khô gây ra nhiều tổn thương ADN hơn so với các phương pháp truyền thống và việc nhân bản tế bào soma có thể dẫn đến dị tật bẩm sinh. Những vấn đề này cần được giải quyết trước khi các nhà khoa học sử dụng chúng để cứu các loài vật bị đe dọa.