Ba vấn đề còn vướng mắc trong đàm phán thương mại Mỹ - Trung

[Romano]

Mỹ - Trung đã đồng ý lùi hạn chót tái áp đặt thuế quan đến giữa tháng 11. Tuy nhiên, hai bên vẫn còn nhiều vướng mắc lớn, cản trở họ tiến đến một thỏa thuận lâu dài.Vào ngày 11/8, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã hoãn tái áp dụng mức thuế quan cao ngất đối với hàng hoá Trung Quốc thêm 90 ngày.

Quyết định trên không tạo ra nhiều bất ngờ, bởi đông đảo các nhà quan sát đã dự kiến kết quả này kể từ vòng đàm phán mới nhất giữa các quan chức thương mại hai bên tại Stockholm (Thuỵ Điển) vào cuối tháng 7.

Tuy nhiên, Giám đốc Wu Xinbo của Trung tâm Nghiên cứu Mỹ tại Đại học Phúc Đán cảnh báo, đạt một thỏa thuận bền vững sẽ là nhiệm vụ khó khăn, đòi hỏi những cuộc đàm phán kéo dài và căng thẳng “như thể mặc cả”.

Ông dự đoán Bắc Kinh sẽ giữ nguyên các ưu tiên của mình, ví dụ như yêu cầu Mỹ xóa bỏ hoàn toàn thuế quan lên hàng hóa Trung Quốc, nới lỏng các biện pháp hạn chế xuất khẩu công nghệ và dỡ bỏ lệnh trừng phạt với các tổ chức của nước này.

Về phía Mỹ, ưu tiên hàng đầu là thu hẹp thâm hụt thương mại giữa hai nước. Để đạt được mục tiêu, có thể Nhà Trắng sẽ thúc đẩy Trung Quốc cam kết đẩy mạnh nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ Mỹ.

Ngoài ra, các chuyên gia cho biết giới chức Mỹ và Trung Quốc đang nỗ lực sắp xếp một cuộc gặp thượng đỉnh giữa Tổng thống Donald Trump và Chủ tịch Tập Cận Bình. Cuộc gặp tiềm năng đó nhiều khả năng sẽ diễn ra tại Bắc Kinh.

Ông Jeff Moon, Giám đốc hãng tư vấn China Moon Strategies, bình luận: “Việc gia hạn thỏa thuận đình chiến thuế quan là điều cần thiết để Mỹ - Trung có thể tiếp tục đàm phán và lên kế hoạch cho một cuộc gặp thượng đỉnh qua các kênh ngoại giao”.

Vị chuyên gia dự đoán hai nước sẽ tiếp tục lùi thời hạn áp thuế quan “ít nhất là cho đến ngày diễn ra hội nghị thượng đỉnh”.

Song, có khả năng thỏa thuận thương mại cuối cùng giữa hai siêu cường kinh tế sẽ không thể giải quyết những vấn đề cốt lõi của thương chiến - cụ thể là tình trạng dư thừa công suất tại Trung Quốc.

Ông Moon cảnh báo: “Kết quả đáng thất vọng này sẽ khiến chiến tranh thương mại Mỹ - Trung kéo dài vô thời hạn”.

Thâm hụt thương mại
Ông Trump tuyên bố mục tiêu của chính sách thuế quan là chấm dứt tình trạng thâm hụt thương mại và đưa hoạt động sản xuất trở về Mỹ. Mục tiêu này có thể đòi hỏi Trung Quốc đẩy mạnh nhập khẩu hàng hóa và đầu tư vào Mỹ.

Trong bài đăng trên mạng xã hội Truth Social vào sớm ngày 11/8, ông Trump viết: “Tôi hy vọng Trung Quốc sẽ tăng gấp 4 lần các đơn đặt hàng đậu nành. Đây cũng là một trong những cách để giảm đáng kể thâm hụt thương mại của Mỹ với Trung Quốc”.

Ông Moon nhận xét: “Đó là cách ông Trump nhắc nhở rằng nông sản là ưu tiên hàng đầu của Mỹ và ông ấy kỳ vọng Trung Quốc sẽ cam kết mua hàng trong thỏa thuận thương mại tương lai”.

Trong thỏa thuận giai đoạn một mà hai nước ký kết trong năm 2020, Trung Quốc đồng ý sẽ mua thêm 200 tỷ USD hàng hóa Mỹ so với mức 186 tỷ USD của năm 2017. Tuy nhiên, Bắc Kinh đã không thể đáp ứng mục tiêu này khi đại dịch COVID-19 làm rối loạn thương mại toàn cầu.

Một điểm gây tranh cãi khác giữa hai nước là việc ông Trump quyết định tất cả hàng hoá được coi là được trung chuyển qua một quốc gia khác để tránh thuế quan sẽ phải chịu mức thuế bổ sung 40%.

Chính sách này có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến lĩnh vực xuất khẩu của Trung Quốc trong thời gian tới, tờ CNBC cho hay.

Các biện pháp kiểm soát xuất khẩu
Các biện pháp kiểm soát xuất khẩu công nghệ là chủ đề hàng đầu trong các cuộc đàm phán. Gần đây, ông Trump đã lập thỏa thuận cấp giấy phép xuất khẩu chip cho Nvidia và AMD để nhận 15% doanh thu bán chip sang Trung Quốc.

Vào ngày 10/8, tờ Financial Times đưa tin rằng Trung Quốc đã thúc đẩy Mỹ nới lỏng hạn chế đối với các loại chip cần thiết để phát triển trí tuệ nhân tạo (AI) như một phần của thỏa thuận thương mại.

Một số quan chức có quan điểm cứng rắn trong chính quyền ông Trump cảnh báo chip và các công nghệ khác của Mỹ có thể trợ giúp lĩnh vực AI và quân đội Trung Quốc.

Những người khác lo ngại việc siết chặt các hạn chế có thể phản tác dụng, thúc đẩy Bắc Kinh nỗ lực phát triển chip nội địa và giảm sự phụ thuộc vào các nhà cung ứng Mỹ.

Đất hiếm
Ngoài ra, các chuyên gia nhận định thế thống trị với đất hiếm của Trung Quốc có thể buộc ông Trump phải nhượng bộ về một số vấn đề, bao gồm các biện pháp kiểm soát xuất khẩu.

Trung Quốc thống trị hoạt động khai thác và chế biến khoáng sản đất hiếm - vật liệu quan trọng với các công ty công nghệ cao.

Ông Paul Triolo, đối tác của DGA-Albright Stonebridge Group, cho biết quân bài đất hiếm của Trung Quốc được coi là lý do chính khiến Mỹ nới lỏng các hạn chế xuất khẩu chip H20 của Nvidia.

Vị chuyên gia dự kiến Bắc Kinh sẽ thúc đẩy Mỹ tiếp tục nới lỏng các hạn chế công nghệ trong những cuộc đàm phán tiếp theo.

Hồi tháng 6, Bắc Kinh đã đồng ý nới lỏng lệnh cấm xuất khẩu nam châm và kim loại đất hiếm sang Mỹ, đồng thời đẩy nhanh quá trình cấp giấy phép.

Theo dữ liệu chính thức từ hải quan, khối lượng nam châm đất hiếm mà Trung Quốc xuất khẩu sang Mỹ trong tháng 6 đã tăng hơn 7 lần so với tháng trước.

Theo đó, các công ty Mỹ đã nhập về khoảng 353 tấn nam châm vĩnh cửu từ Trung Quốc. Số liệu của tháng 7 sẽ được công bố vào ngày 20/8.