Sáng thứ Bảy, Berlin nắng như ai đánh bóng cả bầu trời. Tôi tự thưởng ḿnh một chuyến đi EDEKA-Reichelt—cái siêu thị hạng sang phía Nam thành phố, nơi thịt ḅ Entrecôte từ tận New Zealand được dán nhăn 7,9 euro mỗi 100g. Giá “trên trời”, mùi thơm “dưới đất”, c̣n trái tim tôi th́ đập theo nhịp… máy quét mă vạch.
Tôi không khoe giàu. Tôi khoe… ṭ ṃ. Bởi cái thế giới bé bằng một băi đỗ xe này thường tiết lộ những bí mật to hơn cả nước Đức: làm sao người ta sống với nhau mà không giẫm nát chân nhau.
1) Phần mở màn: Dàn nhạc c̣i xe
Giờ cao điểm. Tôi lùi xe, người trước nhích lên, người sau pḥng thủ, rồi mọi con đường cùng đổ về… cổ chai. Tiếng c̣i nhẹ, lịch sự, như nhắc nhở: “Xin lỗi nhé”. Rồi lại “xin lỗi, nhưng tôi cũng xin lỗi nữa”. Ba phút sau, băi xe biến thành dàn nhạc giao hưởng: kèn c̣i, trống xi-nhan, đàn phanh tay, và một cây sáo thở dài của tôi.
Ngay khoảnh khắc hỗn độn đó, anh nhân viên thu gom xe đẩy xuất hiện. Áo khoác chàm bạc màu, trên tay là một xâu xe đẩy kêu leng keng. Anh gốc Phi, nói một thứ tiếng tôi không nhận ra, tiếng Đức th́ lấm tấm như mưa bụi. Nhưng ánh mắt anh sáng như đèn giao thông vừa đổi xanh.
Anh không xin phép. Anh… chỉ huy.
“Stop!”—bàn tay anh dựng lên với một hàng xe.
“Go, go!”—anh vẫy bên c̣n lại.
“Back. Ein bisschen… ja, gut!”—anh nheo mắt, ra hiệu người lái chiếc Mercedes lùi thêm nửa bánh xe.
Ai chần chừ, anh… to tiếng hơn. Không có xúc phạm, chỉ là âm lượng của… trách nhiệm.
Và kỳ lạ thay: cả băi đỗ—đầy xe sang, mũ lưỡi trai, kính râm, những chiếc sơmi phẳng phiu—làm theo răm rắp. Không ai “bật”, không ai “bố mày là ai”, không ai mở cửa xe để tranh luận về hiến pháp. Chỉ có những cái gật đầu nhỏ, lặng lẽ, như người ta vẫn gật chào nhau trên đường ṃn rừng thông.
Ba phút sau, đường thông như chưa từng kẹt. Anh đẩy xâu xe đẩy đi, leng keng như nhạc kết. Không trống, không cờ, không tràng vỗ tay. Chỉ c̣n lại “trật tự”.
2) Bí kíp Đức: Áo khoác nhiệm vụ = quyền chỉ huy
Tôi ngồi sau tay lái, bỗng hiểu ra một điều rất Đức mà không cần cuốn triết học nào: ở xứ này, khi bạn khoác áo nhiệm vụ, bạn khoác luôn quyền chỉ huy—dù bạn là cảnh sát hay nhân viên thu gom xe đẩy. Quyền ấy không đến từ màu da, từ học vị, hay giá trị chiếc xe bạn lái. Nó đến từ quy tắc mà mọi người đồng thuận: đang làm việc ở vị trí đó th́ bạn là “đèn tín hiệu” cho chúng tôi.
Đấy là “văn hoá luật lệ”. Nó không giết chết “cái tôi”; nó đơn giản là bắt “cái tôi” đứng đúng làn—để “cái chúng ta” đi nhanh hơn.
3) Entrecôte độc thoại
Trong túi xách bên cạnh, miếng Entrecôte như th́ thầm: “Em từ New Zealand sang đây không phải để nằm chờ kẹt xe. Em đến để lên chảo trong b́nh yên.” Tôi ph́ cười. Ừ th́ b́nh yên đôi khi chỉ cần một người đứng ra nói: “Stop. Go.”
Và tôi nhớ lại Việt Nam trong tôi—đẹp, ồn ào, nhiệt huyết—nơi rất nhiều người giỏi “cầm lái đời ḿnh”, nhưng lại mệt mỏi khi đặt “cái tôi” xuống ghế phụ chỉ trong vài phút. Ở Đức, người ta làm động tác đó như thói quen buộc dây giày.
4) Dàn đồng ca băi xe (bản remix b́nh luận)
– Hoàng Chương (ngồi trong chiếc hatchback xanh): “Quá hay để học tập!”
– Hương Cao (đẩy xe hàng toàn rau hữu cơ): “Đúng Đức phết. Không chê vào đâu được.”
– Thắng Trần (đeo kính phi công): “Tuyệt vời.”
– Lê Tiến (tay đặt trên vô lăng BMW): “Kỷ luật ghê, mà lạ, hai nước kỷ luật nhất lại từng là đầu sỏ phe Trục…”
– Tác giả (tôi, tḥ đầu ra cửa sổ): “Kỷ luật tạo sức mạnh. Sức mạnh thiếu nhân tính thành chiến tranh. Bài học là: giữ kỷ luật, thêm ḷng người.”
– Nga Lê (gài hoa oải hương trên taplo): “Tử tế ở đây thường im lặng, không phô trương.”
– Lê Cao (gù lưng ghế sau): “Tầng tầng lớp lớp… nhưng đi đâu cũng có làn rơ ràng.”
– Thu Lê (bấm xi-nhan đúng luật): “Tôn trọng ư thức của ḿnh và của người khác—thế là đẹp.”
Cả băi xe cười khe khẽ. Cười kiểu Đức: tiết kiệm decibel, giàu… ư nghĩa.
5) “Văn hoá cái tôi” gặp “văn hoá luật lệ”
Nhiều người Việt ở Đức rất siêng năng, rất nhanh nhẹn, rất giỏi t́m đường tắt. Nhưng luật ở đây là… đường chính. Khi có người được giao điều phối—dù là anh cảnh sát hay anh gom xe đẩy—hăy coi họ là “Google Maps sống”. Nút “recalculate” trong đầu bạn sẽ bớt kêu “tính lại lộ tŕnh” nếu bạn chịu… tin.
Bạn không mất đi phẩm giá khi nghe lời. Bạn chỉ đang gửi gắm “cái tôi” vào ngân hàng “cái chúng ta”, lĩnh lăi bằng thời gian, an toàn, và sự b́nh an trên đường về.
6) Hậu khúc: B́nh an & tự tin
Tôi rẽ ra đường lớn. Berlin lại chạy êm như ca khúc techno nhịp 120. Trong gương chiếu hậu, anh nhân viên—vị nhạc trưởng không đũa—đang kéo một dây xe đẩy dài ngoằng, đi về phía hoàng hôn của… quầy bánh ḿ.
Tôi nghĩ: hoá ra, danh tiếng “kỷ luật và trật tự” của người Đức không đến từ những khẩu hiệu treo tường, mà từ ngàn hành động nhỏ nhặt như thế. Kỷ luật không phải là lạnh lùng; nó là phép lịch sự cấp hệ thống. Và khi ḿnh học cách đứng đúng làn trong ba phút, ḿnh có thể chạy vững cả chặng đời.
Buổi tối, miếng Entrecôte lên chảo, kêu xèo xèo như ban nhạc băi xe khi năy, nhưng… thơm hơn. Tôi rót một ngụm nước lọc (tiết kiệm), nhắn vào nhóm bạn Việt ở Berlin:
“Ngày nào cũng gặp Đức—trong chiếc xi-nhan, hàng xe chờ, cái gật đầu với người làm nhiệm vụ. Học mấy thứ nhỏ ấy thôi, cuộc sống ở đây sẽ B̀NH AN VÀ TỰ TIN hơn, hứa luôn.”
Và nếu mai lại kẹt xe? Tôi biết ḿnh phải làm ǵ: nh́n quanh t́m một… nhạc trưởng. Nếu chưa có, có lẽ đến lúc tôi bước xuống, giơ tay, mỉm cười, và nói to vừa đủ:
“Stop. Go.”
Rồi lắng nghe dàn nhạc trật tự vang lên—giữa đời thường.
Câu chuyện của Thuỷ Hương, viết và sửa bởi Gibbs VietBF
Games
