Những tờ giấy màu trắng thường được gọi chung Fabric Softener dùng bỏ vào máy sấy để cho quần áo thơm tho, mềm mại hơn và không bị dính nhau lại, còn có nhiều công dụng khác nữa. Sau đây là những kinh nghiệm mà nhiều phụ nữ đã chia sẻ để chúng ta biết sử dụng Fabric Softener cho nhiều mục đích khác nhau :
1. Khi bạn đặt một miếng Fabric Softener ở gần nơi có kiến, chúng sẽ chạy đi hết.
2. Tránh được mùi hôi mốc bằng cách kẹp một miếng giấy Fabric Softener vào sách hay cuốn album lâu ngày không mở ra.
3. Vào mùa có nhiều muỗi, khi ra ngoài vườn sinh hoạt, bạn có thể đeo nơi thắt lưng một miếng Fabric Softener thì mấy chàng muỗi sẽ không thèm lại gần.
4. Dùng miếng Fabric Softener để lau những vết xà bông đóng ở cửa kính của bồn tắm.
5. Làm cho đồ ṿật hay áo quần thơm tho và tươi mát bằng cách đặt một tấm Fabric Softener trong mỗi hộc tủ hay treo trong closet.
6. Ðể tránh chỉ bị rối hãy dùng miếng Fabric Softener vuốt sợi chỉ đã xâu vào kim trước khi may.
7. Nếu không muốn vali đựng quần áo bị ẩm, hãy đặt một miếng Fabric Softener dưới đáy trước khi xếp hành lý mang theo.
8. Làm cho không khí trong xe hơi trong lành bằng cách đặt một miếng Fabric Softener dưới ghế ngồi.
9. Muốn rửa sạch những thức ăn dính chặt bên trong xoong nồi thì hãy đặt một miếng Fabric Softener vào trong xoong rồi ngâm nước qua đêm.
Hôm sau mới dùng miếng sponge để chùi rửa. Chất dùng để chống lại sự dính nhau (static) có trong Fabric Softener sẽ làm cho đồ ăn rớt ra khỏi xoong nồi dễ dàng hơn.
10. Ðặt một miếng giấy Fabric Softener dưới đáy của mỗi thùng rác để tránh mùi hôi.
11. Dùng miếng Fabric Softener để lau những nơi có dính lông chó hay mèo, nó sẽ lấy đi những lông rụng đó một cách sạch sẽ.
12. Dưới mỗi giỏ đựng quần áo dơ, bao giờ cũng đặt một miếng Fabric Softener để khỏi có mùa hôi.
13. Làm cho giày không có mùi hôi bằng cách đặt miếng Fabric Softener trong đó qua đêm. Ngày mai, đôi giày sẽ thơm tho để mang đi làm hay đi học.
14. Dùng Fabric Softener để lau mặt kính máy TV sẽ làm cho bụi bặm bớt đóng lớp trên đó.
Ung thư ruột già hiện giờ đứng hạng thứ nhì trong các loại ung thư ở Mỹ và gây tử vong cho nhiều chục ngàn người mỗi năm. Dinh dưỡng đã được nhắc nhở đến như một cách để phòng ngừa bệnh này.
Viện Ung thư Quốc gia Hoa Kỳ và nhiều tổ chức y tế công tư khác chủ trương và khuyến khích bằng cách giảm tiêu thụ chất béo và tăng thực phẩm có chất xơ. Các khuyến cáo này được kết quả của nhiều nghiên cứu khoa học hỗ trợ.
Có hàng chục cuộc khảo sát đã chứng minh chất xơ có khả năng phòng ngừa bệnh ung thư ruột già. Một cuộc nghiên cứu ở bệnh viện Nữu Ước năm 1989 cho thấy là chất xơ ngăn chận sự xuất hiện của các mụn thịt thừa (polyp) ở ruột già và hậu môn. Những mụn này có khuynh hướng phát triển thành bướu ung thư.
Viện Ung thư Quốc Gia Hoa Kỳ, Hội Ung Thư Hoa Kỳ khuyên nên dùng từ 25- 30 gr chất xơ mỗi ngày.
4. Chất xơ với bệnh tim mạch:
Bác sĩ James Anderson của Đại Học Y khoa Kentucky, Hoa Kỳ đã dành nhiều chục năm nghiên cứu công dụng chất xơ với bệnh tim mạch và tiểu đường. Theo ông ta, chất xơ nhất là từ lúa mạch, giảm cholesterol bằng cách làm gan bớt chế tạo mỡ béo LDL và tăng HDL.
Một nghiên cứu khác cho người tình nguyện ăn nhiều bơ thì cholesterol lên rất cao, nhưng khi thêm chất xơ vào khẩu phần thì cholesterol giảm xuống tới 20%. Cholesterol cao trong máu đã được coi như nguyên nhân gây một số bệnh tim mạch và là đề tài của nhiều nghiên cứu khoa học cũng như câu chuyện để nói khi mọi người gặp gỡ.
5. Chất xơ với bệnh tiểu đường:
Tiểu đường là một nhóm bệnh trong đó đường glucose ở máu lên cao. Bệnh này do hoặc thiếu Insulin hoặc giảm tác dụng của Insulin trong cơ thể. Bệnh rất phổ biến và đưa đến nhiều điều không tốt cho sức khỏe, khả năng làm việc, phẩm chất đời sống con người. Nó cũng ảnh hưởng tới nền kinh tế quốc gia vì số bệnh ngày càng gia tăng, người bệnh hoạn nhiều, rất tốn kém cho sự chăm sóc lâu dài.
Theo kết quả các nghiên cứu của các bác sĩ James W. Anderson, thực phẩm có chất xơ có nhiều khả năng bình thường hóa đường trong máu, giảm đường sau bữa ăn, tăng công hiệu của Insulin. Theo ông ta, loại chất xơ hòa tan trong nước rất công hiệu vì nó tạo ra một lớp keo (gel) lỏng ngăn không cho đường hấp thụ vào ruột và có thể làm giảm đường trong máu tới 30%.
Người mắc bệnh tiểu đường cũng hay bị chứng vữa xơ động mạch vì triglyceride lên cao. Bác sĩ Anderson cho hay chất xơ có thể làm giảm loại mỡ này và mỡ xấu LDL và làm tăng mỡ lành HDL.
6. Chất xơ với bệnh mập phì:
Người bị phì mập thường vì ăn nhiều, nhất là chất mỡ, mà lại không sử dụng, nên năng lượng dư thừa tích tụ trong cơ thể. Tiết chế ăn uống là điều cần thiết để giảm ký.
Phần nhiều thực phẩm giàu chất xơ đều nghèo chất béo, không có chất dinh dưỡng cho nên là món ăn lý tưởng cho những người muốn xuống cân.
Ngoài ra, thực phẩm giàu chất xơ cần thời gian lâu hơn để ăn nhai, không được tiêu hóa và hấp thụ ở bao tử, thường làm người ta no mau và no lâu, do đó giảm nhu cầu ăn nhiều, một điều kiện để khỏi mập phì.
Chất xơ thiên nhiên có công hiệu hơn viên chất xơ.
7. Chất xơ với bệnh ung thư vú:
Một nghiên cứu mới đây của Hội Sức Khỏe Mỹ Quốc (American Health Foundation) ở thành phố Nữu Ước cho thấy là cám lúa mì (wheat bran) rất giàu chất xơ không hòa tan trong nước, có khả năng giảm thiểu lượng estrogen trong máu. Từ đó người ta suy đoán rằng chất xơ trong cám lúa mì có thể giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh ung thư vú. Các khảo sát về vấn đề này đang còn tiếp diễn.
Coi như vậy thì bà thấy chất xơ rất tốt cho cơ thể.
Riêng trường hợp của bà thì chúng tôi đề nghị là bà vẫn phải tiếp tục dùng thuốc hạ chất béo do bác sĩ cho toa, đồng thời cũng giảm tiêu thụ chất béo từ động vật và năng vận động cơ thể. Làm được như vậy thì cholesterol sẽ giảm và bà có thể tránh được một số bệnh. Bà nên dùng các loại thực phẩm có nhiều chất xơ mà tôi đã nêu ra ở đầu bài viết.
Ông nhà bếp chen vô một chuyện khác. Ông kể năm rồi, ông phải mổ van tim. Bà vợ ngồi kế bên than: “Ông ơi, ông chết tôi chết theo”
Ông hoảng hồn: “Thôi bà ơi, để tôi đi một mình cho thanh thản, khỏi phải đi chung, khỏi phải cãi với bà.”
Nếu quí bạn nào thật sự muốn sống hạnh phúc, chết bình an thì hãy đọc mấy Sáu Điều Răn dưới đây của Hội Những Người Sợ Vợ (đọc được trên báo, xin phép và cám ơn tác giả):
1. Kính vợ đắc thọ. Sợ vợ sống lâu. Nể vợ bớt ưu sầu. Để vợ lên đầu là truờng sinh bất tử.
2. Đánh vợ nhừ tử, là đại nghịch bất đạo. Vợ hỏi mà nói xạo là trời đất bất dung
3. Chê vợ lung tung là ngậm máu phun người. Gặp vợ mà không cười, là có mắt mà không tròng
4. Để vợ phiền lòng, là tru di tam tộc. Vợ sai mà hằn học là trời đánh thánh đâm.
5. Vợ gọi mà ngậm câm, là lòng lang dạ sói. Để vợ nhịn đói là tội nhân thiên cổ.
6. Để vợ chịu khổ là bất tài vô dụng. Trốn vợ đi ăn vụng là ngũ mã phân thây…
Còn ông nào không muốn sống kiểu này, thì kiếp sau xin đầu thai làm đàn ông Á Châu, để đánh vợ cho da
Kỷ niệm 40 năm Việt Nam miền Nam rơi vào tay cs. TT xin mời quý Thầy Cô và quý anh chị, bạn cùng TT hồi tưởng lại một đoạn đời gian truân và
đau thương khó quên.
Thu Tâm.
Đã bước qua năm thứ bốn mươi sau khi cuộc chiến xâm lấn tương tàn trên quê hương kết thúc, sao tôi vẫn ngậm ngùi khi thời gian trôi dần đến ngày kỷ niệm đau buồn ấy ! Bốn mươi năm và còn bao lâu nữa để xóa nhòa ? Bốn mươi năm hận tủi cho người Việt Tự Do tha phương và cũng bằng ấy năm đau khổ cho người còn mang trong lòng chút tình yêu thương đất nước. Cứ đến thời gian này là chuyện năm xưa, hình ảnh bi thương cũ cứ như cơn ác mộng lại sống lại, tưởng chừng chuyện mới vừa xảy ra hôm qua đây thôi!
ÁC MỘNG KINH HOÀNG
Thứ Sáu 14 Tháng Ba –1975, hai Samsonite quần áo đã sẵn sàng cho cả gia đình . Chúng tôi đang chờ chuyến máy bay khởi hành ra Nha Trang để thăm bà Cô đang hấp hối. Đêm ấy anh ở lại trực trong Quân Đoàn, tôi nằm đọc sách đến gần mười hai giờ khuya mới tắt đèn, đang mơ màng thiếp đi thì bật choàng tỉnh hoảng hồn bởi tiếng đập cửa dồn dập cùng tiếng chồng tôi gọi lớn bên ngoài . Tôi run bắn người không biết chuyện gì xảy ra, nhưng cửa vừa mở anh thì đã mang theo cả cơn gió lạnh thổi bay vào nhà vừa đi vừa lên tiếng hối thúc:
- Thành phố mất rồi, phải di tản ngay. Bạn anh đã lo được máy bay, em chuẩn bị quần áo và sắp xếp đồ đạc cần thiết cho hai mẹ con, lấy thêm mấy hộp sữa bỏ vào va- li, mặc thêm áo lạnh vào. nhanh lên kẻo không kịp!? Để anh lo việc khác !...
Nhìn theo chồng đang nhanh tay gỡ hình ảnh trên bàn thờ gói lại bỏ vào vali, tôi lùng bùng cả hai tai đứng chết lặng. Tôi hiểu anh, vốn dĩ là người con rất có hiếu nên nếu không phải là việc hệ trọng thì không bao giờ anh dẹp bỏ bàn thờ Cha Mẹ như thế. Sự bất ngờ làm lòng bấn loạn cả lên, tôi cuống cuồng quên đầu quên đuôi không biết đang làm gì… chùm chìa khóa vừa mới cầm đây lại lạc mất nơi nào tìm không ra, mở cánh tủ ra lại đóng vào vì không biết mang gì đi theo mà bỏ vật gì lại ! Tôi tiếc ngẩn ngơ bộ khuôn bánh đủ loại vừa mới sắm định sẽ làm thử đãi bạn cuối tuần, chiếc tủ đầy sách quý hai vợ chồng đã dành dụm chọn lọc bao công lao trong mấy năm trời , đã khiến bạn bè từng trầm trồ và mượn đọc nhiều lần … Tôi quyến luyến biết bao nhiêu căn nhà với vườn cây nhỏ đầy trái trĩu cành đang mùa chín, và dưới cây bơ tươi tốt xanh um kia đã chôn chiếc nhau của đứa con trai đầu lòng …Tất cả phải bỏ lại vĩnh viễn sao !
Thấy tôi ngơ ngác như người mất hồn, anh lại hối :
- Nhanh lên bế con ra xe đi em, để anh xách vali đồ đạc cho.
Ôm đứa con mới hai tuổi đang khóc vì còn ngái ngủ, tôi mở cửa trước ra và giật mình khi thấy đèn pha của mấy chiếc xe jeep đang chiếu sáng cả một góc sân. Cư xá chúng tôi ở chỉ có chín căn, mọi người đang hấp tốc hối hả chất cả gia đình cùng đồ đạc cần thiết lên xe, tiếng dục dã gọi nhau í ới càng khiến tôi luống cuống thêm. Bước lên xe, gặp Mẹ, em gái và cháu ngồi đầy band ghế sau, tôi thật bất ngờ và cảm động. Dù biết xưa nay chồng tôi luôn là một người rất chu đáo và có tình nghĩa, nhưng lần này tôi lại vô cùng cám ơn anh khi đã làm được chuyện mà ngay cả tôi là con ruột cũng không hề nghĩ ra trong hoàn cảnh bối rối . Thì ra trước khi chạy về nhà , chồng tôi đã đến đón Mẹ tôi, cô em gái cùng đứa con nhỏ một tuổi. Trên xe bây giờ đầy đủ tám người kể cả cô bé con nuôi mười ba tuổi của vợ chồng tôi. Chúng tôi cùng ba gia đình bạn của anh nữa chất lên bốn chiếc xe jeep khởi hành đi về hướng phi trường .
Trời Pleiku nửa đêm vào tháng Ba còn lạnh, sương giá núi rừng len vào tận xương tủy khiến tôi ôm sát thêm đứa con nhỏ . Nhìn Mẹ tôi, mái tóc xơ xác bạc trắng với đôi mắt thất thần làm tôi thấy quặn lòng vì thương Mẹ . Cũng chiến tranh đã cướp Bố tôi đi, bỏ lại đàn con thơ bảy đứa khiến Mẹ tôi từ một thiếu phụ xinh đẹp biến thành bà già trong có vài năm. Mẹ một mình bươn chải vất vả , bỏ ngoài mọi sự cám dỗ để nuôi con ăn học khôn lớn. Mẹ lại âm thầm chịu đựng sự cô đơn khi các con chắp cánh bay đi hết, căn nhà lớn và ngôi vườn tuổi thơ đầy các loại cây ăn trái của chúng tôi đã vắng ngắt tiếng chơi đùa, cãi cọ của anh em chúng tôi từ bao giờ ! Mẹ vào ra quạnh quẽ âm thầm, dù vợ chồng tôi cố gắng mỗi tuần đều bế con về thăm, thấy Mẹ cười vui và đùa với cháu ngoại tôi cũng vui theo. Nhưng nhìn ánh mắt mẹ thăm thẳm khi đến giờ từ giã khiến lòng tôi mãi ray rứt …
- Ầm !
Tiếng nổ lớn cùng nháng lửa chói lòa xóa tan màn đêm đen trước mắt . Tim tôi đập mạnh muốn rớt ra ngoài. Mọi người nhao nhao không dấu được vẻ kinh hoàng trên nét mặt.
- Pháo kích rồi !
Chồng tôi vừa la to vừa đạp thắng gấp làm mọi người ngả nghiêng, mấy đứa nhỏ khóc thét lên vì bị giật mình sợ hãi. Không biết có phải may mắn hay Phật Trời phù hộ, trái đạn pháo kích rơi ngay sau lưng chỉ cách chiếc xe cuối cùng khoảng hơn mười mét nhưng chệch vào phía bụi cây to bên đường. Đám đất bị xới lên , cây cối bị chặt ngang vung vãi chung quanh ! Không hiểu sao, gần thế mà miểng đạn lại né tránh chúng tôi! Tuy vậy cũng đủ để khiến đám đàn bà và trẻ con run cầm cập. Hú vía, may mắn không ai bị gì cả! Chỉ mất mươi phút khựng lại xem xét rồi đoàn xe lại nối nhau chạy tiếp trên con đường trải nhựa đầy ổ gà nhấp nhô. Một thời gian căng thẳng không biết bao lâu nữa trôi qua, bọn trẻ con bắt đầu nằm thiêm thiếp ngủ. Chúng tôi ngồi im nhưng trong lòng bồn chồn, thấp thỏm, Mẹ và tôi nhắm mắt lâm râm lời cầu nguyện .
Đêm Cao Nguyên đầu tháng Hai Âm lịch bầu trời tối đen như mực, chỉ có những ánh sao đêm mờ nhạt trên cao tít thỉnh thoảng nhấp nháy như trêu chọc chúng tôi. Đêm đen luôn đồng lõa với hiểm nguy, mọi điều bất trắc đang rình rập chung quanh sẵn sàng bủa vây nhóm người nhỏ bé yếu đuối. Ánh đèn pha của xe sáng quắc xé màn đêm , nhưng lại làm tăng thêm nỗi lo sợ trong lòng tôi lúc này. Tôi cố căng mắt nhìn vào chiếc kim của đồng hồ đeo tay, gần một giờ sáng, không biết bao giờ mới đến được chỗ máy bay đậu!. Con đường từ nhà ra phi trường chỉ độ mấy cây số mà sao đi lâu thế! Tôi muốn buột miệng nêu thắc mắc với chồng tôi, nhưng nhìn nét mặt căng thẳng nghiêm trang của anh tôi lại không dám cất lời.
- Ầm !
Mặt đất như bị rung chuyển, ngực tôi tức muốn nghẹn thở, lại thêm một màn mưa đất đá với cây cối phủ ngập trên mui vải của chiếc xe jeep. Chiếc xe thứ nhất vừa vượt qua một đoạn nên thoát nạn trong đường tơ kẽ tóc, nhưng chiếc xe thứ hai của đoàn thì gần như dập nát hết, văng miểng tứ tung khiến chúng tôi một phen khiếp vía đến cứng người. Trái pháo lần này cày tung mặt đường thành một lỗ hổng lớn phía trước. Một sự thần kỳ may mắn đã cứu thoát cả gia đình người bạn và ngay cả gia đình tôi nữa. Trước lúc đó mấy phút, xe người bạn bị trục trặc máy phải dừng lại và tất cả bốn người trên đó đã bước xuống hết, chia nhau đi về phía xe của vợ chồng tôi chỉ cách mươi mét cùng chiếc xe hàng cuối cùng để ngồi chung . May mà chồng tôi chưa cho xe khởi động, ai nấy thẫn thờ xanh mặt, đám trẻ thức giấc mắt mở to không dám khóc .Nhưng tất cả người lớn chúng tôi, những người vừa thoát qua một cuộc sinh tử kề bên đã xúc động rơi nước mắt . Cảm tạ ơn Trên !
Trước đây sự hiểu biết còn mơ hồ khi nghe trong Radio hay đọc trong báo chí về sự tàn phá của chiến tranh, Nhưng bây giờ tôi mới cảm nhận được phần nào về sự khốc liệt của bom đạn đang ở bên cạnh mình. Đúng là thực tế lúc nào cũng hơn hẳn sách vở vì được tận mắt chứng kiến. Tôi đã cảm nhận được sự sợ hãi làm tê điếng cả thần kinh và thể xác. Trong nỗi xúc động, tôi thấy vô cùng cảm phục và yêu quý, kính trọng hơn những người lính Việt Nam Cộng Hòa ngoài chiến trận. Họ đã can trường âm thầm hy sinh cả mạng sống để bảo vệ đất nước cùng sự yên bình cho người dân lành, ngày đêm chấp nhận đối diện với hiểm nguy, gian khổ… Tôi chợt ngộ ra, nằm giữa cái sống chết mới thấy cuộc đời thật vô thường! Không thể đi tiếp được vì mặt đường đã hư hại khó mà vượt qua trong đêm tối như thế này! Hơn nữa người già ,trẻ con đã quá mệt mỏi và kinh hoàng vì chưa đầy nửa tiếng đã có hai lần xuýt chết vì bị pháo kích. Chúng tôi đành bỏ cuộc.
Về tới nhà đã gần hai giờ sáng, tôi thiếp đi trong mệt mỏi, hơn nữa cái thai hành khiến tôi bủn rủn cả tay chân không đứng vững nổi. Khi tỉnh dậy thì chồng tôi đã đi từ lúc nào. Tôi lo cho con ăn và thay quần áo vừa xong thì anh về, báo cho tôi một tin mới qua cuộc họp khẩn cấp. Họ đã quyết định : Dời cả BộTư Lệnh Quân Đoàn II về Nha Trang, thành phố Pleiku sẽ bỏ ngỏ từ hôm nay !!!, Vali sắp vội vàng vài thứ từ hồi đêm còn đó, tôi ngẩn ngơ mở ra rồi đóng lại! Trong tâm trạng rối bời. tôi thẫn thờ vào ra trong căn nhà thân yêu để ngậm ngùi, cố ghi vào trí óc hình ảnh cuối cùng nơi vợ chồng tôi đã sống những ngày hạnh phúc ngắn ngủi. Lòng thêm quặn thắt khi chồng tôi cho biết anh được lệnh phải ở lại với một vài Sĩ Quan khác vì một nhiệm vụ đặc biệt: phá hủy toàn bộ tài liệu. Rồi sau đó tự lo liệu bản thân !? Trong khi các ông lớn và cấp trên đã lẳng lặng cùng bầu đoàn thê tử bay từ hôm qua ra Nha Trang hết rồi ! Tôi cố kềm dòng nước mắt uất nghẹn vì thương chồng !Có phải đây là kỷ luật bắt buộc phải chấp hành của đời quân ngũ, dù vô lý và bất công?
Nhìn anh lăng xăng tỏ vẻ bình thản, nhưng tôi biết trong lòng anh cũng đang bấn loạn.
Chín giờ sáng Thứ Bảy 15 -3 – 75. Cuộc chia ly đầy bất trắc không hẹn được ngày gặp lại trong ngậm ngùi thinh lặng, anh im lặng lái xe đưa mẹ con tôi lên máy bay, nhưng lần này đi hướng khác. Sau đó tôi mới được biết vì để tránh sự chú ý của đám đông nên nơi hẹn ở một bãi cỏ nào đó chứ không ra phi trường. Chiếc vận tải Chinook như con cá voi to lớn kềnh càng nằm lẻ loi giữa nắng nhạt, các cánh quạt đang quay vù chờ đợi. Vào lọt trong khoang rồi tôi mới hoàn hồn ngó ra, nghe nhói trong lòng khi không còn nhìn thấy chồng tôi cùng cảnh vật bên ngoài nữa. Lòng máy bay rỗng tuếch, chỉ có bảy gia đình bạn của anh và mấy mẹ con tôi, toàn đàn bà trẻ con với hành lý nhẹ tênh vài túi xách hay vali nhỏ đựng ít quần áo…Lời anh dặn dò vẫn văng vẳng bên tai , tôi gục đầu trên cánh tay để tự thấy mình đầy nỗi thương cảm. Nước mắt cứ tuôn không ngừng, tôi thấy thương chồng và thương con quá. Đứa bé mới hai tuổi đầu dù không biết được chuyện gì đang xảy ra với mẹ , nhưng khi thấy tôi khóc nó lấy bàn tay bé xíu lau nước mắt cho tôi và ngọng nghịu dỗ :
- “Mẹ nín đi , ai làm mẹ khóc vậy , con mua kẹo cho mẹ ăn nha !?”
Tiếng của con dại càng khiến tôi nghẹn ngào, nước mắt càng chảy dài không ngưng được. Ôm con trong tay,tôi cảm nhận được hơi ấm truyền qua như một sức mạnh giúp tinh thần tôi vững lại.
Về đến Nha Trang, Bác tôi – đổi từ Nha Động Viên II Saigon ra mấy năm trước - ra đón trong vẻ mặt lo âu khi thấy có mấy mẹ con tôi . Có lẽ Bác sợ tôi buồn nên không nhắc đến tên chồng tôi. Thu xếp chỗ ở cho mọi người xong, Bác điện thoại liên lạc khắp nơi dò hỏi tin tức, nhưng cả tuần lễ vẫn không biết được gì hơn. Chồng tôi vẫn chưa thấy tăm hơi, còn mất! Hiện tại không còn chuyến máy bay nào từ Pleiku ra Nha Trang nữa, không biết làm xong nhiệm vụ anh xoay sở làm sao !Pleiku đã bỏ ngỏ, thành phố tràn ngập người hỗn loạn từ khắp nơi đổ về và trộm cướp hoành hành, anh có bình yên trong hỗn loạn ,có thoát ra được khỏi thành phố khi phương tiện di chuyển đã bị cắt hết ? Ruột tôi nóng như lửa, mỗi ngày thấp thỏm ngồi bên Bác chờ điện thoại!
Tạ ơn Trên, anh về đến vào ngày thứ tám, lái xe qua bao nhiêu chặng đường nguy hiểm, và năm ngày sau người em rể của tôi cũng về tới. Nghe hai người kể lại chuyến đi hãi hùng cận kề thần chết, từ con sông Ba xác người bập bềnh che kín mặt nước, từ tỉnh lộ Bảy máu chảy thành sông...Tại đây, cả dân lẫn quân không biết đã bao nhiêu ngàn người bị Cộng Sản bắn xối xả khi đang trên đường chạy nạn, xác chết chất thành đống hai bên đường ! Của cải ,bao bì ngổn ngang nằm phơi dưới nắng trước những thân xác không hồn… Có những đứa trẻ thơ một mình gào khóc bên xác mẹ đầy ruồi nhặng bu đen ! Đứa khác thì thân xác xơ giữa nắng bụi mù, máu lửa cố tìm chút sữa trên bầu vú xám ngoét khô đét của mẹ vì cơn đói!. Đứa thì lạc hết người thân đang gào la kêu gọi ! Đứa nằm chết với đôi mắt kinh hoàng mở to …. Đoạn đường lịch sử mang tên “ Đại Lộ Kinh Hoàng ”này, cộng thêm cái chết tức tưởi của gần chục ngàn người dân vô tội trong cái Tết Mậu Thân 1968 ở Huế đã đánh dấu thành tích khát máu đáng ghê tởm, sự dã man tàn bạo của con người Cộng sản Việt Nam.
MÁU VÀ NƯỚC MẮT
Nhưng chiến sự nào đã yên, tin dồn dập về Nha Trang thất thủ, Thành phố biển cũng bắt đầu hỗn loạn không kiểm soát nổi! Sau hai tuần lễ tạm dung, nỗi mừng vì sự đoàn tụ chưa vơi, chúng tôi phải một lần nữa bỏ lại tất cả những gì mới sắm sửa cho cuộc sống để gạt nước mắt chia tay người ở người đi..Chồng tôi là quân nhân nhất là trong thời chiến, nhiệm vụ ràng buộc khiến anh không thể vì gia đình mà quên trách nhiệm! Đã biết bao người cùng chịu cảnh ly tan và vất vả hơn nhiều trong thời gian này khi chạy loạn bằng đường bộ, chúng tôi còn may mắn hơn được sắp xếp lên một chuyến bay . Tôi chợt nghĩ, nếu lúc đó phải chạy giặc bằng đường bộ, có lẽ mình không còn có mặt trên dương thế để ngồi đây viết những hàng chữ này !
Và đây phi trường Nha Trang buổi sáng 29 - 3 -75 . Lần đầu tiên tôi thấy cảnh ghê rợn bày ra trước mắt mà đến mãi mấy mươi năm sau khi nhớ lại còn rùng mình. Trên đường vào cổng, người ta đông chưa từng thấy chen lấn xô đẩy hầu như đạp lên nhau để vượt qua, dẫm bừa lên trên những vũng máu rải rác đây đó của người vừa bị trúng đạn pháo kích. Tiếng kêu khóc gào la rên rỉ lẫn lộn tạo thành âm thanh khủng khiếp, người cứu thương không xuể, hơn nữa chính người có nhiệm vụ giờ này cũng phải lo cho gia đình mình , đâu còn đủ tâm trạng để làm việc xã hội! Sự sống còn đã khiến con người phải trở nên nhẫn tâm đối với đồng loại có phải là tự nhiên trong bản năng ?! Tiếng đạn pháo kích không ngưng và người bị trúng thương ngã thêm tới tấp với máu đổ lênh láng đến chóng mặt. Cảnh vật trước giờ phút này mới đau thương làm sao! Tôi hoa mắt, đúng run rẩy, với sức khỏe này làm thế nào mình có thể vượt qua đám người kia chứ đừng nói lên được trên máy bay! Nhìn về chiếc vận tải bốn động cơ C-130 đồ sộ mà có người đã từng ví là “Hercules” ngập bóng người, cửa sau máy bay như cái miệng há to của con quái vật đang ngoạm ngấu nghiến đám người không nhận ra hình thù một ai. Chung quanh trên dưới đều bị bu kín như kiến, ai cũng cố gắng tìm cho mình và cho người nhà một chỗ bám nên càng hỗn loạn hơn. Kẻ mạnh luôn thắng thế, phía cửa sau đuôi máy bay nhiều người bị xô đẩy rớt xuống mặt đường ngã chồng lên nhau, tiếng thét lẫn tiếng chửi rủa inh ỏi. Người phi công bạn hợp cùng chồng tôi đã dùng hết sức vẹt đám đông đang đeo cứng ở cửa trước mới đưa được toàn bộ gia đình gồm Mẹ tôi, gia đình cô em thêm hai mẹ con tôi, với cô con nuôi cả thảy bảy người lên an toàn. Lòng khoang đã chật như nêm, khó khăn để len chân vào phía trong hơn nữa, nhưng gần cửa may mắn còn được đủ chỗ để đặt mấy chiếc va-li, mọi người mồ hôi mồ kê nhễ nhại đành nhường nhau ngồi tạm trên đó. Tôi mệt nhoài thở dốc, nhìn quanh thấy mình lọt thỏm giữa lố nhố người kẻ đứng người ngồi. Ngồi chết cứng một chỗ rồi tôi mới thảng thốt sực nhớ chưa kịp nói lời từ biệt với chồng, ngay cả lời dặn dò cũng quên luôn! Tôi cố ngoái đầu nhìn ra cửa tìm, anh đã mất hút đâu đó giữa rừng người ?! Phút chia ly đầy bi kịch không thể ngờ có được trong đời, biết bao giờ gặp lại nữa đây? Đạn pháo thì vô tình, mẹ con tôi đã thoát nhưng riêng anh và đồng đội đang còn nhiệm vụ đâu thể bỏ đi! Thương chồng, tôi lại bỗng dưng đầm đìa nước mắt xót xa…
Tiếng động cơ ồn ào hòa lẫn tiếng người la hét, máy bay quá sức tải nên khó khăn để cất cánh lên được. Trong khoang người người đứng ngồi ép chặt vào nhau như cá hộp xếp lớp, mồ hôi ướt dầm mặt mũi áo quần nồng nặc khó thở, lồng ngực tôi muốn nổ tung vì bị ngộp, tôi cố ngóc đầu lên cao để lấy hơi …Máy bay rung chuyển, đám đông vẫn treo toòng teng ở cửa sau, cửa trước không chịu rời bỏ tay, người này bị gạt xuống thì người khác lại bám lên. Cảnh tượng hỗn độn chen lấn không dứt và người ta vẫn cố dù biết không thể nào …nhưng cuối cùng chiếc C-130 cũng nặng nề rời khỏi mặt đất được , nhiều người bị bỏ lại, số người đeo bám sau đuôi bị hất mạnh xuống đường, mặc cho tiếng khóc la vang trời. Máy bay lên cao rơi thêm vài người nữa, chắc lại có số người bị thương nặng ! Kẻ đi người ở lại, lạc mất nhau rồi cha mẹ anh em ơi, biết làm sao để tìm gặp lại mai này!! Sức chứa so với trọng lượng đã vượt tầm cho phép quá xa, vì an toàn nên dù không muốn cũng khó mà tránh được sự nhẫn tâm! Tôi xót xa khóc không lên tiếng , thương cho số người kém may mắn đang lăn lộn gào thét ở dưới mặt đất kia, nửa đang trên cùng chuyến bay với tôi. Ai đã gây ra cảnh chia ly tang tóc cho người dân của tôi đây? Những người dân miền Nam hiền lành chân chất yêu thanh bình , bây giờ đang chịu cảnh đọa đầy trần gian !
Gió thổi lồng lộng qua khung cửa mở, bốn cánh quạt quay hết tốc độ và máy bay nặng nề lên cao dần bỏ lại thành phố Nha Trang một thời yên ả nên thơ. Một vùng đất kỷ niệm yêu dấu ngày nào, tất cả đang xa dần nhỏ dần rồi mất hút trong tầm mắt nhạt nhòa của tôi … Saigon vẫn náo nhiệt trong không khí thanh bình khi tôi về đến nơi, phố xá vẫn tấp nập trong ánh đèn sáng choang và thanh niên thiếu nữ tươi cười chở nhau bát phố dập dìu. Lòng tôi rối như tơ. Hình ảnh bất cứ người mặc quân phục nào cũng khiến tôi liên tưởng đến người chồng đang tròng vòng nguy hiểm. Trú tạm trong nhà anh trai ở đường Minh Mạng, nhưng mỗi ngày tôi bế con lên nhà Bác ở Trương Minh Giảng - nơi gia đình anh chồng tôi cũng chạy từ Tuy Hòa vào tá túc – để cùng hỏi thăm và chờ mong tin tức. Ngày qua ngày trong sự cồn cào lo sợ, trong căng thẳng nặng nề, tôi tưởng chừng thời gian như đứng lại, phần bị thai hành nên tôi không ăn uống gì được.Đứa con trai bé bỏng của tôi thật là đáng thương, không quấy phá nhưng vì nhớ cha mấy ngày nên luôn gọi “Bố ơi!” Tiếng gọi vô tình như nhắc nhở của con dại tăng thêm bồn chồn và làm tôi mất ngủ thêm. Trời Saigon đầu tháng Tư oi bức lạ thường , mặc dù từng sống ở đây nhiều năm trước khi theo chồng về vùng Cao Nguyên, nhưng tôi vẫn cảm thấy không quen được với không khí ngột ngạt khó thở này. Cái thai đang lớn dần từng ngày và chân tay đứa bé mỗi lúc một hoạt động mạnh hơn khiến tôi khổ sở. Đêm đến đằng sau lưng tôi là đống chăn gối chất cao để dựa. Giấc ngủ đến thật khó khăn vì đủ thứ lý do!
Chập choạng tối ngày 7 tháng Tư, cơm chiều đã xong và mọi người đang quân quần xem TV trong nhà. Một mình tôi ra balcony ngồi cho mát. Tôi bàng hoàng nghẹn lời khi nhận rõ ra dáng đi cùng khuôn mặt quen thuộc đen sạm nắng gió của anh đang đến gần, tuy bộ quân phục vẫn ngay ngắn trên người nhưng toàn mồ hôi và bụi bậm. Tôi nấc lên từng hồi trong vòng tay ôm của người chồng thân yêu. Anh không nói gì chỉ vỗ nhẹ trên lưng tôi như dỗ dành. Mới hơn một tuần lễ mà trông anh ốm hẳn đi, khuôn mặt hốc hác với hai hố măt sâu hoắm, Người nhà nghe tiếng đổ ra quây chung quanh hỏi thăm, lúc đó tôi mới hoàn hồn và lắng nghe anh nói. Câu trả lời vắn tắt nhưng tôi hiểu rõ chuyến đi của anh đã trải qua nhiều gian nan mới tới nơi được. Anh là người chuyên lo cho người khác còn bản thân thì xem nhẹ , tôi đã nhiều lần khóc hết nước mắt vì cái tính đó của anh. Mấy ngày sau anh mới nói riêng với tôi, tình hình trở nên lộn xộn không kiểm soát được khi cả thành phố Nha Trang rơi vào tay CS, anh đã cùng mấy người bạn tìm tàu chạy ra Phú Quốc, mọi người rủ nhau cùng thoát đi luôn ra hải phận Quốc Tế. Nhưng anh không muốn để lại gia đình và vợ con nên một mình tự tìm xe về Saigon .Tôi không biết nói sao, chỉ biết nhìn chồng rươm rướm lệ vì cảm động.
Hai hôm nữa, sau khi anh đi trình diện đơn vị về tôi nhận thấy ở anh nét buồn và lo âu dù anh không hé lộ. Hóa ra quyết định rời Nha Trang về Saigon đã khiến anh bị thêm một tội nặng khác, mà ông xếp lớn tên Vân của anh đã hăm dọa: Nếu mọi sự trở lại yên bình, chồng tôi và số anh em bị ở lại sau cùng sẽ bị cho vào tù vì tội rời bỏ nhiệm sở khi chưa được phép?! Buồn cho đất nước mất, mà cũng buồn cho ông xếp này vì đã không còn dịp để ông ta ra oai với cấp dưới ! Và càng đáng trân trọng các vị chỉ huy liêm khiết một đời sống chết với quê hương và đồng đội anh em đến giờ phút cuối. Thiếu Tướng Nguyễn Khoa Nam, Chuẩn Tướng Lê Nguyên Vĩ, Chuẩn Tướng Lê văn Hưng, Chuẩn Tướng Trần văn Hai, Thiếu Tướng Phạm văn Phú. Năm vị Tướng kiêu hùng đáng kính nể lần lượt dung súng tự kết liễu cuộc đời. Ngoài ra còn có Đại Tá Đặng sĩ Vinh cùng toàn thể gia đình bảy người đã tự vẫn chỉ sau hai tiếng khi lệnh buông súng được ban ra.. Đại tá Hồ Ngọc Cẩn anh dũng chiến đấu tới giờ phút sau cùng , không chịu đầu hàng và cuối cùng bị bắt và xử bắn . Những khẩu súng oanh liệt một thời trong tay những vị tướng tá tài ba, nay trong cơn bất biến lại quay ngược lại tự kết liễu cuộc đời của chủ nhân!. Có phải đây đúng là câu “Sinh nghề tử nghiệp” mà ông bà xưa đã nói.? Những vị tướng tá thà tự sát , không chịu rơi vào tay kẻ thù , hay cúi đầu khi thất trận… Đây mới là những anh hùng xứng đáng được nêu danh và sống mãi trong lòng người dân Việt.
Sáng 27 - 4, Bác tôi từ Nha Trang về đến Saigon , khi gặp chúng tôi liền nói :
- Ngày mốt 29-4 này còn chuyến bay. Hai vợ chồng cháu có cùng Bác đi qua Mỹ thì chuẩn bị. Nếu hai cháu có đi thì Bác mới đi …
Mấy anh em nhìn nhau ngầm hỏi ý kiến, anh suy nghĩ vì không muốn rời xa Cha Mẹ già, anh em. Và cuối cùng là quyết định: Sống chết cùng nhau! Thế là toàn bộ đã ở lại . Điều này làm tôi ân hận mãi khi cả Bác tôi cùng toàn thể anh em trong gia đình người ra Bắc vào tù khổ sai cộng sản từ tám năm đến mười ba năm, người trong Nam bị giam cầm khổ nhục từ ba đến chín năm …Cộng sản có các danh từ lừa đảo, mị dân là “tập trung cải tạo”. Tất cả chiến sĩ VNCH, kể cả nhân viên hành chánh được gọi là “Ngụy quân, ngụy quyền” đều vào tù để trả “nợ máu với nhân dân” !?
Những ngày cuối tháng Tư Saigon lộn xộn hẳn, mọi người hối hả xôn xao… Đài Phát Thanh báo tin giữ mỗi giờ cho biết các tỉnh miền Trung lần lượt rơi vào tay CS Bắc Việt. Dân chạy loạn từ khắp nơi về mang theo đủ mọi tin mới làm kinh hoàng thêm. Người dân Saigon đã nghe được âm thanh tiếng đạn pháo thật gần. Chồng tôi cùng bạn đồng ngũ mỗi ngày đều ra ngoài nghe ngóng tin tức, tình hình mỗi ngày một xấu thêm. Người ta chỉ lo chạy lấy người nên bây giờ xe hơi, xe máy vô chủ vất ngổn ngang đầy đường không ai thèm để ý. Nhà bỏ hoang vô chủ khắp nơi…Tòa Đại Sứ hàng hàng lớp lớp người chờ đợi ngoài cổng, ai cũng đành bỏ hết của cải nhà cửa tranh nhau tìm cách nhanh chóng để rời khỏi quê hương mình. Tại sao Cộng Sản đi đến đâu là người dân phải bỏ chạy đến đó? Năm 1954 cả triệu người đã chạy từ Bắc vào Nam, bây giờ cả miền Nam cũng không còn được yên ổn nữa rồi, còn nơi nào để dung thân ? Thương cho người dân Việt ngàn đời vất vả, nạn cộng sản càng làm cho người Việt thêm khốn cùng !
Tiếng Trung Tướng –Tổng Thống một ngày - Dương văn Minh mồn một trên đài phát thanh kêu gọi toàn chiến sĩ buông súng khiến chúng tôi bàng hoàng. Thế là hết ! Không ai ngờ trước được miền Nam Việt Nam sẽ mất hoàn toàn vào tay cộng sản một cách vô lý đến thế. Sự hy sinh của biết bao chiến sĩ Việt Nam Cộng Hòa và đồng minh suốt nhiều năm đã trở thành vô nghĩa sao! Mấy anh em ngồi nhìn nhau buồn rũ rượi, không khí trong căn nhà nhỏ vốn đã trầm lắng lại càng ảm đạm hơn. Dù trong chiếc Radio tiếng đàn tiếng hát của Trịnh công Sơn đang rộn rã bài ca chiến thắng, nhưng tai tôi như ù đi chẳng còn nghe thấy gì …
Ba mươi tháng Tư, ngày chấm dứt chiến tranh đất nước, cũng là ngày khởi đầu của nỗi đoạn trường cho người dân miền Nam Việt Nam .Thời gian đáng ghi nhớ đó đứng lại cũng như tờ lịch lịch sử 30 – 4 - 75 đã vĩnh viễn nằm sâu trong tâm khảm mọi người. Với tôi, đó tựa như cơn hồng thủy máu và nước mắt đã bất ngờ ập xuống cuốn phăng đi tất cả những gì đẹp nhất, đáng quý nhất, chỉ để lại toàn đổ nát tan thương không thể cứu vãn kể cả tình người lẫn đạo đức con người! Cơn lũ bạo tàn đã và vẫn hoành hành ngày một nặng hơn suốt bốn mươi năm qua khiến quê hương tôi càng thêm tả tơi rách nát, lem luốc. Mỗi lần nghĩ đến, sao nghe nặng trong tim một nỗi đau, nỗi nhớ…nhưng lại ngần ngại bước chân quay về ! Mỗi năm, có một ngày Ba mươi Tháng Tư đứng nghiêm trang dưới lá Quốc Kỳ Vàng bay phấp phới trong nắng mai ,để ngậm ngùi tưởng nhớ một thời dĩ vãng vừa hùng tráng vừa đau thương, để có đôi phút nghẹn ngào mặc niệm cho những người đã tử chiến vì Tổ Quốc, Và cũng để mặc niệm cho những người đã vì hai chữ Tự Do mà bỏ mình trên khắp nẻo đường , sông biển. Ôi! Một vết thương sâu không bao giờ lành miệng, một vết thương âm ỉ rướm máu gây nhức nhối một đời… Việt Nam ngày nay vẫn còn, trong băng hoại và ngày một nhỏ dần ,nhưng trong tôi quê hương thân yêu từ dạo đó đã là một nơi chốn xa lạ, lạc loài …
Có ba người cùng tôn giáo, một là nhà truyền giáo, một là tài xế lái xe đò và một nông dân có vợ và 10 con. Ba người đều thâm niên 40 năm chức nghiệp, đã qua đời trùng hợp cùng giờ, cùng một ngày và cùng được lên trình diện Chúa để xin vào thiên đàng. Ba người cùng tới cửa một lúc nên Thánh Phê-rô mới nói: Các anh đều đến cùng một lúc, hãy tự nhường nhịn nhau, vậy anh nào muốn vào trước ?
Nhà Truyền Giáo nói: "Hai anh dành cho tôi vào trước được không?" Bác tài và anh nông dân kính nể vị lãnh đạo tinh thần, chẳc hẳn người có nhiều công lao, nên đồng thanh cất tiếng cùng một lúc: chúng tôi xin nhường ngài vào trước.
Nhà truyền giáo rất lấy làm hãnh diện thấy mình được nhường, cúi đầu chào thánh Phê-rô và chững chạc tiến vào cửa Thiên Cung quỳ trước Thiên Nhan tâu :
- Tấu lạy Chúa, con là nhà truyền giáo làm việc thay thế các Tông Đồ, suốt 40 năm chuyên lo rao giảng Lời Chúa nhân từ cho giáo dân, xin cho con được vào Thiên Đàng trước.
Chúa ngắm Nhà Truyền Giáo một cách rất trìu mến, xuất khẩu thành thơ, Ngài phán :
- Bốn mươi năm dạy dỗ Lời Cha
Con giảng giáo dân ngủ gật gà
Đâu hiểu Phúc Âm mà áp dụng
Ra ngoài tạm nghỉ, đợi chờ ta.
Nhà truyền giáo lủi thủi lui ra, bác tài xế nói với anh nông dân: "Chú nhường cho tớ vào trước nhé vì tớ thường chở chú đi đây... đó đó." Anh nông dân gật đầu chấp nhận vào sau chót.
Bác tài nhanh nhẩu cũng cúi đầu chào thánh Phê-rô, rồi tiến vào cửa Thiên Cung quỳ xuống, ngẩng mặt lên chiêm ngưỡng Chúa và tâu :
- Tấu lạy Chúa: Con làm tài xế lái xe đò, suốt 40 năm con phục vụ đồng bào, chuyên chở vợ đi thăm chồng, con đi thăm cha, đem tình thương yêu đến với mọi người. Thỉnh xin Chúa cho con được vào Thiên Đàng sớm.
Chúa nhìn anh tài xế, Ngài mỉm cười : Ừ, kể ra con cũng có nhiều công to đáng được thưởng, tuy nhiên con tạm ra ngoài nghỉ, chờ Cha xem kỹ lại một số hồ sơ vừa trình lên thưa con, kiện tụng vì bị thương dập mũi, trầy trán. . . gì đó mà Cha chưa kịp xem hết; cũng xuất khẩu thành thơ, Ngài phán :
- Xe đò chuyên chở khách đi xa
Thăm viếng chồng, cha cũng tuyệt mà
Đáng thưởng Thiên Đàng nhờ lái giỏi!
Mỗi lần con thắng . . . chúng kêu Ta!"
Bác tài xế cũng chưa được vào, phải lui ra và ngồi chờ.
Đến lượt anh nông dân, anh rụt rè sợ sệt vì nghĩ bụng hai người có công lớn như vậy mà chưa được vào. Còn mình chỉ có cày sâu cuốc bẫm trồng trọt để nuôi vợ, nuôi con, đâu có công lao gì…làm sao vào nổi Thiên Đàng, nên rất hồi hộp lo âu..! Anh trịnh trọng cúi đầu chào thánh Phê-rô và nhỏ nhẹ thưa; bẩm ngài, con được phép và chưa? Thánh Phê-rô gật đầu và nói :
- Con hãy vào trình diện Chúa đi.
Anh nông dân rụt rè tiến vào, còn cách cửa thiên cung cả trăm bộ anh đã qùy xuống và di chuyển bằng hai đầu gối, gần đến cửa anh cúi rạp đầu khúm núm tâu :
- Bẩm lạy Cha nhân từ: Con là một nông dân dốt nát, nghèo hèn, bốn mươi năm chỉ biết, cày sâu cuốc bẫm, trồng trọt để nuôi vợ và 10 đứa con, bữa tối còn phải phụ bà xã rửa chén, cuối tuần còn phải lau nhà nữa. Xin Cha rộng lòng thương cho con được nương náu dưới mái nhà yêu mến của Cha là sung sướng lắm rồi. Con xin tình nguyện làm bất cứ việc gì con cũng xin vâng theo...!
- Chúa nhìn anh nông dân trìu mến Ngài phán: Con quả thực có công lớn, vì:
- Làm chồng chiều vợ tuyệt vời thay
Nhịn nhục khôn ngoan đáng bậc thầy!
Chỉ bốn mươi năm con chịu... nổi
Thiên Đàng, Cha thưởng bước vô ngay.
Qua câu chuyện dí dỏm trên, cho phép ta suy luận. Bất cứ ở trong địa vị nào dù quan trọng hay không quan trọng, mỗi người chúng ta đều là một Tông Đồ của Thiên Chúa. Sự khiêm tốn hoàn thành sứ vụ của mình, không phân biệt dù lớn hay nhỏ đều có là giá trị, chứ không phải giá trị ở chức vụ. « …sau khi đã làm tất cả những gì theo lệnh phải làm, thì hãy nói: Chúng tôi là những đầy tớ vô dụng, chúng tôi chỉ làm việc bổn phận đấy thôi. » (Lc 17,10)
Chúng ta có yêu thương nhau, chúng ta mới biết nhường nhịn nhau. Vì có "khôn ngoan" mới biết nhịn nhục. Vì sự nhịn nhục và tha thứ sẽ làm cho tình yêu được bền vững, gia đình hòa thuận, mà gia đình chính là nền tảng của xã hội; là một giáo xứ nhỏ trong những giáo xứ của Giáo Hội. Quả thực xứng đáng là bậc thầy vậy !
Khi nói đến an lạc, trước phải nói đến đau khổ. Nếu nói an lạc suông, quí vị lại tưởng là mình thảnh thơi lắm, rồi không cố gắng tu hành.
Vì vậy khi chúc quí Phật tử một năm mới hoàn toàn an lạc, chúng tôi sẽ nói rõ nguồn gốc đau khổ của con người hiện tại và vị lai. Nếu biết được nguồn gốc đau khổ, mình nhổ phăng bứt gốc bứt rễ nó lên thì an lạc sẽ đến, an lạc thật sự.
Tất cả Phật tử chúng ta là con Phật phải nhìn thấy đúng như cái nhìn cái thấy của đức Phật. Sau khi giác ngộ rồi, đức Phật thấy rõ được bản chất của con người như thế nào, Ngài đem ra chỉ dạy để chúng ta thức tỉnh biết rõ được con người mình. Khi biết rõ được con người mình thì chúng ta mới biết làm sao để hết khổ và làm sao để đến an lạc thật sự, đó là gốc của sự tu. Nếu chúng ta không biết bản chất của mình là vui hay khổ cứ sống lây lất qua ngày, đua đòi theo những hình thức vật chất, chúng ta phải tạo nghiệp thọ khổ, chẳng những đời này mà còn kéo dài không biết bao nhiêu kiếp nữa. Vì lòng từ bi, đức Phật muốn cho mọi người hết khổ, nên trước tiên Ngài chỉ rõ nguồn gốc đau khổ. Thấy được nó, chúng ta mới có thể đào bới nó lên được. Nếu không thấy nó, chúng ta muốn cầu vui mà cái vui không bao giờ đến, vì chúng ta có biết cái khổ đâu mà bới lên. Thành ra muốn vui mà con người cứ khổ, cái khổ cứ tràn tới mãi mãi. Chính con người ở thế gian đang là như vậy, lúc nào cũng chúc mừng nhau năm mới được an vui hạnh phúc, nhưng đến cuối năm quí vị thấy có an vui hạnh phúc không? Luôn luôn chúc nhau an vui hạnh phúc mà kết quả lại không có an vui hạnh phúc chi hết, mà trái lại nhiều khổ đau, nhiều bực bội. Chúc như vậy chỉ là chúc suông thôi. Ở đây chúng tôi muốn quí Phật tử thật sự sang năm này là một năm quí Phật tử tạo nên một cội nguồn của sự an lạc. Muốn tạo nên cội nguồn an lạc đó trước tiên quí Phật tử phải biết nguồn gốc đau khổ là cái gì? Biết được nó rồi chúng ta mới có thể bứng gốc bứng rễ nó để thành an lạc.
Nguồn gốc đau khổ là cái gì? Trong đạo Phật, lúc nào đức Phật cũng muốn chỉ cho mọi người thấy được lẽ thật của kiếp sống con người. Chúng ta cứ tìm những điều quanh quẩn bên ngoài mà những điều đó dù chúng ta thấy được lẽ thật của chúng, cũng là lẽ thật bên ngoài thôi; còn bản thân chúng ta chưa biết chưa thấy đó là một khuyết điểm lớn lao. Vì vậy đức Phật nói rõ bản chất của con người là khổ hay vui? - Khổ! Vừa nghe thoáng qua chúng ta cảm thấy bi quan, nhưng đó là sự thật.
Vì sao bản chất con người là đau khổ? Đức Phật dạy đau khổ chia ra hai phần:
1. Đau khổ do sự cảm thọ.
2. Đau khổ do lòng tham ái. Như vậy chúng ta cần xác định lại kiếp sống con người là đau khổ, chớ không phải là an vui. Đức Phật dạy những đau khổ của con người là do
Chúng ta ở trên thế gian này thật là khổ. Trong cuộc sống quí vị muốn một trăm điều, kết quả được bao nhiêu? Nhiều lắm là hai chục điều thôi tức là có hai chục phần trăm được như ý. Đó là tôi nói ưu đó, có khi còn chưa được như vậy nữa! Còn tám chục phần trăm là bất như ý, tức là không toại nguyện, mà không toại nguyện là đau khổ. Nhìn tổng quát, đức Phật nói cuộc đời con người là đau khổ, sanh là khổ. Đó là cái khổ thứ nhất. Già có khổ không? Có ai nói già mà vui đâu! Già thì thân thể yếu gầy bệnh hoạn, rồi răng rụng da nhăn, chân mỏi gối dùn, đi đứng lụm cụm, đủ chuyện phiền hà, nên nói già là khổ. Bệnh có vui không? Bệnh là khổ rồi, không ai chối được.
Còn chết thì sao? Là đại khổ! Như vậy thử kiểm lại ở trần gian này, có người nào thoát khỏi sanh lão bệnh tử hay không? Ai cũng sanh ra rồi già đi, ai cũng phải bệnh hoạn rồi cuối cùng là chết. Không một ai thoát khỏi bốn điều này, cho nên nói kiếp người đau khổ là như vậy.
Đến ái biệt ly: thương mà xa lìa. Những người mình thương rất là thương mà xa lìa, có gì khổ cho bằng! Có người nào khỏi xa lìa thân nhân mình đâu, thân nhất là cha mẹ, vợ chồng, anh em, bạn bè, có lúc cũng phải xa lìa. Như vậy gọi là ái biệt ly khổ. Oán tắng hội khổ: ghét mà gặp mặt nhau cũng khổ. Những người mình không thích, không muốn thấy mặt mà cứ ở ngay trước mắt mình hoài thì làm sao vui được! Cầu bất đắc khổ: mong cầu mà không được như ý cho nên khổ. Cái khổ thứ tám là ngũ ấm xí thạnh khổ. Năm ấm sắc, thọ, tưởng, hành, thức cấu hợp thành thân này, luôn luôn chống đối, bất an cho nên đau khổ. Tám điều khổ vừa kể trên, chúng ta đều phải đa mang suốt cuộc đời, không thiếu sót một điều nào. Có ai khỏi sanh già bệnh chết? Có ai không xa lìa người thương, không gặp gỡ người mình ghét? Có ai cầu điều gì được điều nấy đâu? Tám điều khổ của con người là sự thật, không chối cãi được. Đau khổ là một lẽ thật không làm sao tránh được, nó luôn luôn theo dõi ép ngặt khiến chúng ta bất an. Nếu có gượng cười gượng vui, chỉ trong giây lát rồi cũng khổ. Ví dụ như khi gặp bạn bè vui tươi chốc lát, đến lúc về nhà đau chân, mỏi lưng… cảm thấy khổ thân. Như gặp người thân thì mừng rỡ, nhắc lại người xa cách thì than khóc. Gặp người mình thích thì tươi cười, gặp người mình ghét thì bực bội. Cả ngày vui buồn thay đổi luôn luôn, điều vui thì ít, đau khổ thì nhiều. Bản chất con người là đau khổ. Đức Phật gọi đó là Khổ đế: Khổ là một lẽ thật không chối cãi được. Tám điều khổ do đâu mà ra? Gốc từ cảm thọ mà ra. Cảm thọ chia ra làm hai phần:
1. Cảm thọ sai biệt của sáu căn rồi chấp nê sanh đau khổ.
2. Cảm thọ do đuổi theo thú vui rồi giành giật sanh đau khổ.
Vì sao cảm thọ sai biệt của sáu căn gây nên đau khổ? Chúng ta ai cũng có sáu căn: mắt, tai, mũi, lưỡi, thân và ý. Sáu căn này có những cảm thọ ngoại cảnh không giống nhau.
Thí dụ như mắt chúng ta nhìn thấy sự vật, nếu vị nào có con mắt nghệ thuật, khi nhìn bình hoa đặt trên bàn thì trầm trồ khen hoa trưng đẹp mắt. Nhưng một người khác không có mắt nghệ thuật nhìn mấy nhánh hoa lưa thưa ngả nghiêng không có gì đẹp cả. Người bảo đẹp, người cho là xấu, hai người không đồng ý nhau rồi sanh bực tức tranh cãi. Con mắt xúc chạm với sắc trần, người thấy đẹp, người thấy xấu là do cảm thọ sai biệt mà ra. Như vậy ai đúng? Nếu không ai đúng thì sao lại tranh cãi? Thật là vô lý. Mỗi người có cái thấy không giống nhau. Do cái thấy khác nhau, rồi không đồng ý với nhau nên sanh cãi rầy. Nguyên do là vì chúng ta không có nhận xét đúng đắn.
Đến cảm thọ sai biệt của lỗ tai. Thí dụ hai ba người bạn ngồi chơi, một người kể chuyện phải quấy trong xóm, rồi nói: Những người nghèo thật đáng thương. Người bạn khá giả nghe nói như vậy thì vẫn bình tĩnh, trong khi người bạn nghèo cho rằng mình bị khinh khi. Cùng nghe một câu chuyện, mà một người thì không bị xúc phạm, còn một người thì bị tự ái, bị mặc cảm. Lời nói có giá trị bằng nhau, nhưng khi nghe rồi sự cảm thọ khác nhau, nên sanh vui buồn khác nhau. Một người cho rằng không có chỉ trích người nghèo, một người cho rằng mình nghèo nên bị khinh khi, hai người không đồng ý nhau nên sanh cãi vã. Đó là do sự cảm thọ sai biệt của lỗ tai.
Sự cảm thọ của mũi có giống nhau không? Như người miền Nam nghe mùi sầu riêng nói: thơm quá! Nhưng người miền Trung bảo: hôi quá! Cùng một mùi sầu riêng người nói thơm, người nói hôi. Như vậy ai đúng? Người nói mùi sầu riêng là thơm sẽ cãi với người kia. Người nói mùi sầu riêng là hôi sẽ cãi lại. Hai người sẽ đi đến ẩu đả nhau. Ai đúng? Ai sai? Người bàng quan ngoại cuộc nếu ở miền Nam thì cho rằng người ngửi thơm là đúng, nếu ở miền Trung thì cho người ngửi hôi là đúng. Do sự huân tập khác nhau nên sự cảm thọ có sai biệt. Sự tranh cãi đúng sai thật là vô ích, không khôn chút nào hết, lại làm buồn lòng nhau, chẳng phải nguồn gốc của đau khổ sao? Buồn giận nhau, không ngó mặt nhau, gọi là oán tắng hội, đau khổ từ đó mà sanh.
Sự cảm thọ của lưỡi cũng khác nhau! Thí dụ cô đầu bếp làm thức ăn. Cô nấu canh nêm nếm đàng hoàng rất là vừa ý. Nhưng vì cô quen ăn mặn nên những người quen ăn lạt chê là nêm canh quá mặn. Cô đầu bếp tức giận nghĩ mình nấu nướng kỹ lưỡng, nêm nếm vừa ăn lắm mà còn bị chê trách! Chung qui chỉ vì thói quen của cái lưỡi người quen ăn mặn, người quen ăn lạt mà thôi. Người quen ăn mặn cảm thấy vừa miệng thì người quen ăn lạt cho là mặn và ngược lại, người quen ăn lạt cảm thấy vừa ăn thì người quen ăn mặn cho là lạt. Như vậy lấy đâu làm tiêu chuẩn? Vì sao lại cãi nhau cho sự cảm thọ của mình là đúng? Mỗi người có khẩu vị khác nhau. Cùng một thức ăn, người khen ngon, người chê dở. Người thích món ăn này, người thích món ăn kia, vì mỗi người có cảm thọ riêng biệt theo thói quen của mình. Chẳng những chúng ta có thói quen đời này mà còn cả thói quen của đời trước nữa.
Thí dụ có người khi cha mẹ sanh ra chỉ ăn chay lạt, không ăn thịt cá được. Vì lý do gì? Có phải là cảm thọ quá khứ còn lại, nên không thích mùi thịt cá. Lại có người cha mẹ bảo ăn chay, thì thích dùng thức ăn mặn. Như vậy là do thói quen của mọi người, hoặc ở hiện tại, hoặc đã huân tập trong quá khứ. Chúng ta không nên chủ quan bắt buộc người khác phải giống mình. Nhưng ở trên thế gian này phần đông chúng ta đều chủ quan muốn ai cũng giống mình, nhất là con cái trong nhà. Nếu con trong nhà làm khác ý cha mẹ, cha mẹ sẽ bực tức giận trách rầy la, tạo bao điều đau khổ trong gia đình. Tất cả cũng do sự cảm thọ sai biệt mà ra. Cảm thọ của thân như thế nào? Cũng riêng biệt tùy theo mỗi người.
Thí dụ hai người ở chung một căn phòng, một người mập béo, một người gầy ốm. Căn phòng có một cửa sổ, khi trời vừa mát người gầy ốm cảm thấy lạnh vội đi đóng cửa sổ… Người mập béo nghĩ thế nào? Cảm thấy bực bội, khí trời nóng bức vừa dịu mát lại đóng cửa sổ, không giận sao được! Rồi hai người cãi vã nhau, có khi đi đến ẩu đả. Như vậy lẽ thật ở đâu? Đó là do cảm thọ sai biệt của thân nên người ta bất đồng ý với nhau rồi sanh bất hòa, đó là nguồn gốc đau khổ.
Thứ sáu là cảm thọ của ý. Điều này là quan trọng hơn hết. Cảm thọ của ý là gồm nghiệp của quá khứ và thói quen của hiện tại. Mỗi người chúng ta sống trong hoàn cảnh gia đình và xã hội khác nhau nên được sự giáo dục và hiểu biết khác nhau. Người thấy thế này là phải, người thấy thế kia là phải.
Thí dụ: Một người sanh trong gia đình theo đạo Phật từ thuở bé, một người sanh trong gia đình theo đạo Chúa từ thuở bé. Hai người ngồi nói chuyện với nhau, do sự huân tập khác nhau nên có những cảm nghĩ khác nhau. Người tin Chúa cho đạo Chúa là đúng, không chấp nhận đạo Phật. Người tin Phật cho đạo Phật là hay, không chấp nhận đạo Chúa. Hai người tranh luận với nhau, có những quan điểm bất đồng, bực bội cãi vã lẫn nhau. Đó là nguồn gốc của đau khổ.
Đến đời sống của vợ chồng trong gia đình cũng vậy. Người chồng có sự huân tập của người nam, lo việc rộng lớn ngoài xã hội, người vợ có sự huân tập của người nữ, lo việc tỉ mỉ trong nhà. Hai vợ chồng có hai huân tập khác nhau, nên thường không đồng ý kiến với nhau. Ai cũng thấy mình là đúng, người kia là sai, nên không ai chịu thua ai, cuối cùng đi đến ly dị, hậu quả là con phải chịu đau khổ! Nguyên do từ đâu? Chỉ do sự cảm thọ sai biệt, rồi chấp chặt cho quan niệm của mình là đúng, bắt người khác phải nghe phải thấy như mình, phải có những cảm nghĩ những hiểu biết như mình. Nếu không đồng ý nhau thì lắc đầu than thở: Sao không có ai là bạn tri kỷ với mình! Thử hỏi trên thế gian này có mấy người tri kỷ giống mình như một? Chắc là không rồi, vậy mà buộc lòng phải sống chung nhau thật là quá đau khổ! Thế thì phải làm sao cho hết đau khổ! Chỉ đừng chấp nê là hết đau khổ! Cùng một mùi trái cây tôi ngửi cho là thơm cũng đúng, chị cho là hôi cũng đúng theo thói quen của mỗi người, như vậy hòa nhau, tránh được sự tranh cãi.
Cùng một thức ăn chị nếm nghe mặn, tôi nghe lạt, cả hai đều đúng theo thói quen của cả hai, tất nhiên hòa nhau không có tranh cãi v.v… Nếu còn chủ trương sai biệt cho mình là đúng, người là sai, là còn tranh cãi, còn đau khổ. Nhận chịu sự đau khổ là khôn hay không khôn? Quả thật không khôn. Nhưng nếu ai bảo là mình ngu thì mình lại nổi giận lên, có phải là mâu thuẫn không? Nếu còn chấp nê là còn đau khổ. Hiểu như vậy rồi, chúng ta phải thông cảm với nhau, bỏ qua tất cả những sự sai biệt để sống hòa thuận với nhau từ trong gia đình đến ngoài xã hội. Nếu biết chấp nê là sai quấy thì phải mạnh dạn dẹp tự ái đến xin lỗi người, làm hòa với nhau thì cuộc đời sẽ bớt được nhiều đau khổ. Những người đến tôi để thưa kiện, đều than không ai thông cảm với mình hết. Vì chấp sự cảm thọ của mình là đúng thì làm sao có người thông cảm với mình được! Nếu buông tất cả chấp nê thì mọi người đều thông cảm với mình. Chúng ta tu phải biết rõ lẽ thật đó, bỏ tất cả sự chấp nê do cảm thọ sai biệt, thì đau khổ tự dứt. Không phải cầu Phật ban cho điều gì, không phải cầu xin nơi miếu này lăng kia, mà phải biết rõ nguồn gốc của đau khổ là do sự cảm thọ sai biệt của sáu căn, rồi chấp chặt vào đó, rồi tranh đấu, giành giật, hơn thua với nhau, cuối cùng là đau khổ. Biết như vậy chúng ta buông xả tất cả sự chấp nê là chúng ta hết đau khổ.
Nguyên nhân thứ hai của đau khổ là đuổi theo thọ lạc. Hiện giờ chúng ta đang sống, ai cũng muốn cuộc đời được hạnh phúc. Thử hỏi quí vị cái gì là hạnh phúc? Chúng ta chỉ nói đến hạnh phúc mà không biết cái gì là hạnh phúc? Được ăn ngon, mặc đẹp là hạnh phúc chăng? Được nhiều tiền của, ở nhà to rộng là hạnh phúc chăng? Được những gì mình mong muốn là hạnh phúc chăng? Quí vị thử kiểm lại những điều đó có phải là hạnh phúc thật hay không? Con người ai cũng mơ ước hạnh phúc, mơ ước mãi mà không bao giờ toại nguyện. Vì sao?
Thí dụ: Khi đang đói chúng ta nghĩ có một bữa cơm ngon, hạnh phúc biết mấy! Nhưng khi được bữa cơm ngon, ăn đầy đủ rồi, hạnh phúc còn không? Hạnh phúc qua mất rồi! Như vậy hạnh phúc chỉ có trong chốc lát thôi, rồi qua mất không còn. Đang đi bộ, chúng ta nghĩ được một chiếc xe đạp đi, chắc là hạnh phúc lắm. Nhưng khi được chiếc xe đạp đi lọc cọc ba bốn hôm rồi nó hư, lúc đó có hạnh phúc không? Như vậy hạnh phúc không bền, không thật, mà thế gian cứ đuổi theo cho nó là bền là thật! Hạnh phúc qua rồi mất, đuổi theo cái qua rồi mất thì hạnh phúc ấy quả là không thật. Biết hạnh phúc không thật mà chúng ta mơ ước nó hoài, thì mơ ước đó trở thành hão huyền.
Khi chúng ta mơ ước một điều gì, nghĩ rằng khi được nó hạnh phúc biết bao! Nhưng khi được rồi, còn hạnh phúc nữa không? Có gì hạnh phúc hơn, khi làm mệt nhọc được nằm nghỉ một chốc lát, hạnh phúc biết mấy? Nhưng nếu bị bắt buộc nằm một ngày, còn hạnh phúc hay không? Nếu nằm một ngày không được đi đâu, lúc ấy cũng bực bội. Thành thử hạnh phúc không có thật, nó chỉ có trong một giai đoạn nào thôi. Thí dụ chúng ta đang gánh gồng hết sức là nặng, nếu có ai đỡ gánh giùm mình, lúc ấy chúng ta cảm thấy nhẹ bổng lên, hạnh phúc biết mấy! Nhưng nếu hết gánh rồi đi một lúc, chúng ta không còn thấy hạnh phúc nữa. Như vậy hạnh phúc chỉ có trong chốc lát. Trong lúc khổ đau, qua được cơn khổ đau tạm gọi là hạnh phúc. Hạnh phúc là do qua cơn khổ đau, chớ nó không có thật. Cái không thật mà chúng ta tưởng chừng cả đời hưởng hoài thì làm sao có được.
Chúng ta hiện giờ mong mỏi ước mơ là mong mỏi ước mơ cái gì? Ước mơ hạnh phúc. Ước mơ hạnh phúc là ước mơ được: một là ăn ngon, hai là mặc đẹp, ba là được những nhu cầu sung túc, bốn là được tiền bạc dồi dào, năm là được gia đình sung sướng vui vẻ v.v… Những điều ước mơ đó được rồi mất, không còn nguyên vẹn mãi. Như vậy hạnh phúc có hay không? Chúng ta mong muốn những điều đó phải lâu bền mãi mãi, nhưng trên thế gian này đâu có điều gì lâu bền mãi mãi. Như vậy suốt cuộc đời mình bị chúng chỉ huy sai sử. Như mỗi sáng thức dậy, chúng ta chuẩn bị lo cho bữa ăn sáng, rồi đến bữa trưa và bữa chiều. Chúng ta chạy loanh quanh tìm kiếm những thức ăn cho vừa miệng, tức là suốt ngày chạy theo cái thọ lạc của lưỡi. Những thức ăn vừa miệng khi để vào lưỡi có cảm giác ngon, nhưng khi nuốt qua rồi cảm giác ấy không còn nữa. Như vậy mà chúng ta cứ chạy theo cái thọ lạc, chạy mãi không có ngày cùng, cho đến ngày nhắm mắt cũng chưa vừa ý.
Đến cảm thọ của lỗ mũi, lỗ tai, con mắt cũng vậy. Cái nhà nhìn thấy phải đẹp, chậu hoa, chậu kiểng phải vừa mắt v.v… Như vậy con người chạy tìm cái thọ lạc suốt cuộc đời không có ngày cùng. Thọ lạc là tạm bợ giả dối không thật. Đuổi theo thọ lạc tức là gởi gắm, hiến dâng đời mình cho cái giả dối. Vậy mà chúng ta thấy hài lòng chạy theo nó từ năm này sang năm khác, rồi cả một cuộc đời bị thọ lạc của sáu căn sai sử. Cả một cuộc đời chạy theo thọ lạc, nếu có ai ngăn chận thì nổi giận ngay.
Thí dụ: Đi chợ thấy bó rau ngon, chúng ta vừa ngồi xuống lựa, chợt có người đến mua trước, thì cãi vã nhau liền. Có chậu kiểng đẹp chưa kịp hỏi giá, chợt có người khuân đi, chúng ta bực bội ngay. Chỉ vì thọ lạc của sáu căn mà chúng ta giành giật, hơn thua, tranh đấu với nhau cả đời không dứt. Có phải thọ lạc đã chỉ huy lôi cuốn cả cuộc đời mình không? Cũng vì thọ lạc mà chúng ta phải hận thù oán ghét lẫn nhau. Cảm thọ lạc nguyên là vô thường. Vì cái vô thường đó chúng ta lại gây chuyện hơn thua, phải quấy, tranh giành với nhau, có phải là việc làm đúng chân lý hay không? Vậy mà chúng ta bị nó chi phối hoàn toàn không còn giây phút nào rảnh rỗi. Quí vị thường nói: cả ngày tôi không rảnh, là tại sao? Chỉ vì đuổi theo thọ lạc: muốn ăn mặc vừa ý, muốn thấy nghe vừa ý v.v… rồi chúng ta xoay quanh hết ngày này đến tháng kia không rảnh phút nào. Cảm thọ đã chỉ huy cả một cuộc đời chúng ta, lại gây ra bao nhiêu hận thù đau khổ! Ái cũng là nguồn gốc của khổ đau. Trong nhà Phật, ái chia làm ba thứ:
Ái ngã là khổ. Có ai không tự thương mình đâu, dù mình có xấu đi nữa, con mắt lệch một bên hay lỗ mũi xẹp một chút, mình cũng thương mình. Nếu biết mình đẹp, thì mình càng thương mình hơn nữa, ái ngã chặt hơn nữa. Vì thương mình nên những gì mình muốn mà không được thì khổ. Như mình muốn trẻ nghe nói già là rầu, mình muốn khỏe mạnh mà bị bệnh hoạn là khổ, mình muốn sống lâu nghe nói sắp chết lại càng đau đớn. Vì quá thương mình cho nên bị bốn cái sanh già bệnh chết làm khổ. Ái ngã là gốc của bốn khổ vậy. Ái thân thuộc có hai cái khổ. Một là ái biệt ly khổ. Vì quá thương người thân thuộc mà phải chia lìa nên chúng ta đau khổ. Có ái thì có tắng, tức là có yêu thì có ghét theo sau. Nên người nào yêu nhiều thì ghét cũng nhiều. Vì yêu nhiều nên người mình yêu mình thương tha thiết, người mình ghét mình cũng ghét đắng cay không muốn nhìn mặt.
Vì vậy mình khổ với người mình thương bao nhiêu, mình cũng khổ với người mình ghét bấy nhiêu. Cho nên ái biệt ly khổ đi đôi với oán tắng hội khổ. Đó là hai cái khổ do ái thân thuộc. Ái tài sản sự nghiệp cũng là nguồn gốc của đau khổ. Có ai muốn gia sản của mình càng ngày càng kiệt quệ đâu! Ai cũng muốn gia sản của mình càng ngày càng to lớn. Muốn mà không được như ý thì đau khổ, tức là cầu bất đắc khổ. Như vậy quí vị thử kiểm điểm lại có phải tám cái khổ của chúng ta đều nằm trong ái mà ra: ái ngã, ái thân thuộc và ái sự nghiệp tiền của. Ái của mình cạn thì tám cái khổ theo đó mà chết.
Thấy rõ gốc của đau khổ, chúng ta phải làm cách nào nhổ cái gốc đó lên. Trong nhà Phật dạy muốn nhổ gốc của đau khổ, nghĩa là muốn dứt khổ, chúng ta phải thấy rõ bản chất của thọ và ái cho tường tận. Thử hỏi quí vị cảm thọ khổ và cảm thọ vui có thật hay không? Cảm thọ của sáu căn qua rồi mất, đâu có thật! Thí dụ một bài hát thật là hay, khi nghe qua lỗ tai rất là thích thú, nhưng nghe hát qua rồi mất, đâu còn mãi bên tai. Một thức ăn ngon ăn rất vừa miệng, nhưng khi qua lưỡi rồi cũng mất, có còn mãi đâu v.v… Bản chất của tất cả cảm thọ là vô thường, tức là tạm bợ giả dối. Biết rõ cảm thọ là vô thường giả dối, chúng ta ưng làm tớ đuổi theo nó, hay muốn làm chủ không lệ thuộc vào cảm thọ? Nếu giành được quyền làm chủ cảm thọ thì vui, nếu bị cảm thọ làm chủ thì khổ.
Quí vị nên can đảm chọn quyền làm chủ cảm thọ thì trọn một năm nay nhất định quí vị hết khổ, hoàn toàn an lạc. Bản chất của ái có thật hay không? Ái là thương, thương yêu là nghĩ tới thân này nó lâu dài bền bỉ, nhưng bản chất của thân là vô thường. Thương yêu nó chỉ là thương yêu cái tạm bợ mà thôi. Thương yêu sự nghiệp cũng vậy, sự nghiệp là vô thường, thương yêu thân thuộc, thân thuộc cũng là vô thường. Những điều mình thương yêu đó đều vô thường, không có bền lâu. Chúng ta lại thương yêu những cái vô thường hay sao? Hay là chúng ta thương yêu cái gì lâu dài vĩnh cửu? Thí dụ khi đi chợ mua những vật cần dùng quí vị chọn những thứ bền tốt hay những thứ tạm tạm xài vài ba hôm rồi lại hư? Dĩ nhiên chúng ta lựa những vật dùng bền tốt, những gì tạm tạm chúng ta không mua.
Cũng như vậy, biết thân là vô thường, sự nghiệp là vô thường, những người thân thuộc là vô thường, chúng ta ôm ấp thương yêu chúng nó để làm gì? Khi những giọt mưa từ mái nhà rơi xuống nổi lên những bong bóng lóng lánh, quí vị thương chúng nó hay không? Nếu thương, chúng nó bể thì sao? Bong bóng nước cũng lóng lánh, hạt kim cương cũng lóng lánh, cả hai đều lóng lánh, quí vị thương cái nào hơn? - Thương hạt kim cương hơn, tại sao? Vì nó lâu bền. Chúng ta thương cái gì lâu bền. Như vậy thân này vô thường, sự nghiệp vô thường, những người thân thuộc của mình cũng vô thường thì mình phải thương hay không? Mình thương cái nào không vô thường, cái giải thoát không sanh tử, đó mới là cái mình thương. Những cái vô thường chúng ta thương hoài cũng không được gì, vì chúng nó sẽ hoại và sẽ mất. Chúng ta đeo đuổi cưu mang cái vô thường, hay đeo đuổi cưu mang cái thoát khỏi vô thường? Có một cái thoát khỏi vô thường chúng ta không thương, lại thương cái vô thường làm gì?
Chúng ta học đạo phải dùng trí nhận xét thấy cái gì bản chất là vô thường là tạm bợ thì cái đó không có giá trị, qua rồi mất mà có giá trị gì! Đã không giá trị, chúng ta đeo đuổi, cưu mang nó làm gì? Cái làm cho mình được mãi mãi an vui tự tại giải thoát, cái đó mới là chân thật. Biết cái vô thường rồi, chúng ta phải xoay lại cái chân thật vĩnh cửu.
Khi trước, chúng tôi hay kể câu chuyện “Cô Công chúa nũng nịu”. Thuở xưa có cô Công chúa rất được vua cha yêu quí. Một hôm nhân buổi trời mưa, Công chúa ngồi nhìn những giọt nước từ mái nhà rơi xuống, làm nổi lên những bong bóng rất đẹp, Công chúa thích quá nhưng không nói, vì bản chất hay làm nũng Công chúa vào phòng nằm, mặt mày ủ dột. Nhà vua có Công chúa là con duy nhất, thương con vô cùng. Đến giờ cơm, thấy con không ra dùng bữa, nhà vua nóng ruột vào phòng thăm hỏi: Con ốm hay sao, không ra dùng cơm? Công chúa không trả lời. Đến lượt Hoàng hậu vào năn nỉ, Công chúa cũng không đáp lại. Hỏi han nài nỉ mãi, sau cùng Công chúa nũng nịu thưa: “Con muốn có xâu chuỗi bong bóng nước đeo vào cổ, con mới hết bệnh.” Vua cha chiều con rất mực. Nghĩ mình là vua muốn gì lại chẳng được, nhà vua bèn ra lệnh cho tất cả quần thần: “Ai kết được xâu chuỗi bằng bong bóng nước cho Công chúa đeo thì sẽ được phong quan tước, chia đất đai cho.”
Đăng bảng lâu ngày mà không ai dám lãnh. Sau cùng có một ông lão đến gỡ bảng, nhận xâu một chuỗi bong bóng nước cho Công chúa đeo. Ông lão được giới thiệu với Công chúa. Nàng rất đỗi vui mừng nói: “Nếu lão xâu cho tôi chuỗi bong bóng nước để đeo, tôi sẽ hết bệnh ngay.” Ông lão nói: “Thưa thật với Công chúa, tôi già, con mắt lờ, nên lựa không được những hạt bong bóng đẹp. Vậy ngày mai, khi trời mưa, tôi mời Công chúa ra mái hiên chọn những hạt bong bóng nào đẹp nhất, Công chúa lượm đưa tôi xâu cho.”
Sáng hôm sau, trời mưa, ông lão và nàng Công chúa ra mái nhà, những giọt mưa từ trên rơi xuống nổi bong bóng, Công chúa đưa tay vớt lấy…, vớt mãi đến trưa mà không được hạt nào! Ông lão đứng chờ, chờ mãi không có hạt bong bóng nào để xâu! Cuối cùng, quá mệt mỏi Công chúa nói: “Thôi, tôi không thích bong bóng này nữa.” Nhà vua mừng quá bảo: “Để ta cho con xâu chuỗi bằng kim cương con đeo.”
Ý nghĩa câu chuyện vừa kể như thế nào? Tất cả chúng ta có phải là Công chúa đó không? Chúng ta cứ nắm bắt những ảo ảnh vô thường, nắm bắt mãi cả đời mệt nhoài mà chẳng được gì. Rồi chúng ta vào chùa cầu xin Phật cứu con. Đức Phật sẵn lòng từ bi cứu độ, cho chuỗi kim cương thứ thật. Chúng ta chỉ chịu nhận thứ thật khi nào chúng ta đã mệt nhoài với những thứ tạm bợ hư dối. Đức Phật tuy lấy ví dụ một câu chuyện rất trẻ nhỏ nhưng đúng với bệnh của chúng sanh. Chúng ta giống y nàng Công chúa đó. Khi chúng ta thức tỉnh biết trở về với Phật, Phật sẽ chỉ cho chúng ta cái chân thật.
Nếu chúng ta sống được với nó, cái chân thật ấy còn mãi, không bao giờ mất. Người Phật tử muốn hết khổ phải thấy rõ bản chất của đau khổ không có thật. Bản chất của đau khổ là ái và thọ, cả hai đều không thật. Càng đuổi theo chúng càng đau khổ thôi. Nếu biết dừng lại, đau khổ sẽ bớt từ từ cho đến một ngày nào chúng ta lìa hẳn nó, không còn đau khổ nữa. Nhân nghe câu nào trong kinh Kim Cang mà Lục Tổ ngộ đạo? Trong kinh Kim Cang, Phật dạy phương pháp an trụ tâm: “Bất ưng trụ sắc sanh tâm, bất ưng trụ thanh, hương, vị, xúc, pháp sanh tâm, ưng vô sở trụ nhi sanh kỳ tâm.” Ngay đây Lục Tổ ngộ, rồi từ đó về sau Ngài hết khổ luôn.
Muốn sanh tâm cầu Vô thượng Bồ-đề thì đừng dính với sắc, thanh, hương, vị, xúc, pháp. Sáu trần không dính là an trụ tâm. Đó là hạnh phúc tuyệt vời. Nếu còn dính với sáu trần là còn bất an, còn đau khổ. Nếu chúng ta không kẹt không chấp vào cảm thọ của sáu căn, tức là chúng ta được giải thoát. Cũng chính trong kinh Kim Cang đức Phật có dạy: “Phàm sở hữu tướng giai thị hư vọng, nhược kiến chư tướng phi tướng tức kiến Như Lai.” Những gì có tướng đều là vô thường, vô thường là tạm bợ, hư dối. Nếu thấy các tướng không phải tướng là thấy Phật. Tại sao? Tỉ dụ hiện giờ thấy một món vật đẹp, chúng ta biết rõ nó là duyên hợp hư dối; một vật gì quí, nó là duyên hợp hư dối, một thức ăn ngon, nó là duyên hợp hư dối. Biết rõ được như vậy, đó là có trí tuệ giác ngộ.
Trí tuệ giác ngộ tức là Phật. Thấy tất cả tướng không phải tướng tức là thấy tất cả vật đều không thật, tất cả đều là duyên hợp hư dối. Thấy rõ như thế là thấy Phật, không phải tìm Phật ở đâu xa. Nếu thấy Phật thì hết khổ. Nếu muốn hết khổ chúng ta phải biết rõ bản chất của thọ và ái là vô thường, hư dối. Chúng ta phải diệt hết, nhổ sạch gốc của thọ và ái, thì ngang đó chúng ta được an lạc.
Niềm vui không phải từ bên ngoài đem đến, không phải do sự giàu sang sung sướng lắm tiền nhiều của, mà vui vì biết phá bỏ những mê chấp sai lầm. Buông bỏ những sai lầm, đó là trí tuệ tỉnh giác, đó tức là Phật. Tu theo Phật cốt để giác ngộ. Giác ngộ cho nên không lầm không mê, tức nhiên không khổ. Hết ngu mê là sáng suốt, sáng suốt tức là hết khổ.
Người ta nói con đường Phật giáo là con đường Trung Đạo, tức là “con đường giữa”.
Và nói đến “con đường giữa” là chúng ta nghĩ đến “chừng mực”, như là “đừng uống rượu thái quá, uống vừa đủ thôi.” Nhưng “chừng mực ngay ở giữa” không phải là “Trung Đạo” của Phật gia, mà đó là “Trung Dung” của Khổng giáo.
Trung Đạo, con đường giữa, của Phật giáo là:
Sắc chẳng khác Không, Không chẳng khác Sắc
Sắc tức là Không, Không tức là Sắc
(Bát Nhã Tâm Kinh)
Có mà là Không, không mà là Có.
Tức là ta không “chấp có”, tức là không bám vào “có”, mà cũng chẳng “chấp không”, tức là không bám vào “không”.
Không chấp vào hai cực đoan “có, không”, chọn con đường giữa (có mà là không, không mà là có), đó là Trung Đạo.
Cho nên:
- Anh yêu em tha thiết vì em có đó, nhưng em vẫn là mộng ảo bọt bóng nên anh sẽ không điên vì ghen mà đi giết người.
- Tôi yêu tiền vì tiền có đó và làm được nhiều điều, nhưng tiền vẫn là mộng ảo bọt bóng nên tôi sẽ không đi ăn cướp để có tiền.
“Có mà là không, không mà là có” là vậy đó.
Đó cũng là vô chấp, vô trụ của Phật gia.
Vô chấp là có thể làm mọi điều mà không chấp vào đâu (Chứ vô chấp không có nghĩa là không làm gì).
Vô trụ là có thể đứng bất kì nơi đâu, nhưng không dính cứng vào đâu (Chứ vô trụ không có nghĩa là không đứng ở đâu cả, không có lập trường gì cả).
Con chim “trụ” (đứng) ở khắp nơi–cành cây, sân cỏ, tảng đá– nhưng chẳng “trụ” (dính cứng) vào đâu cả, nên chim mới có thể tự do đi lại và bay lượn khắp trên trời dưới đất.
Đó là Trung Đạo của Phật gia. Đó là tự do tuyệt đối—có ở khắp nơi, nhưng chẳng dính vào đâu cả.
Và có lẽ đó cũng là vô chấp của Thiên chúa gia: “Ghét tội nhưng yêu người có tội”. Tội thì vẫn ghét, nhưng vẫn yêu người có tội như tất cả mọi người khác.
Chúc các bạn luôn vô trụ trên con đường Trung Đạo.
Sống lâu và sống đẹp thì ai cũng thích, nhưng biết sống cho đẹp và có ý nghĩa để đời sau được hạnh phúc thì phải học tập và rèn luyện. Một người “biết sống”có lẽ cần theo những điều sau đây:
- Giữ tâm bình thản, trước những biến động của cuộc sống. Để được vậy, hãy cầu xin hằng ngày cho được sự bình an trong tâm hồn. - Đừng sân si giận hờn đối với những gì không xảy ra như ý mình. - Đừng say mê quá đáng những gì của mình và tham đắm những gì không phải của mình. - Đừng có ý hại người và vật.- Sống hết lòng và chân thật, mặc chuyện đời dối trá. - Sống tỉnh táo, không đua đòi, mặc chuyện đời chen lấn say mê.
- Ăn uống có tiết độ, nhai nhuyễn và nhất là đừng sử dụng những thực phẩm có hóa chất chiều theo cảm giác. - Suy niệm Lời Chúa trong thinh lặng mỗi ngày. - Mỉm cuời nhiều lần trong ngày. dù có lúc nghĩ đến những vui buồn của quá khứ - Đừng nghe và nói những câu chuyện vô ích. - Hãy nỗ lực làm những gì mà mình nghĩ là đẹp lòng Chúa hơn. -
- Đừng có những ý nghĩ so sánh…, vì sao? Vì mọi chuyện ở đời này đều có nguyên nhân do Chúa sắp đặt. So sánh khiến tâm hồn ta sinh ra mặc cảm hay đua đòi mệt mỏi. Ta hãy nỗ lực thực hiện những cái đẹp trong khả năng Chúa ban để chúng trở thành hiện thực trong đời sống của ta, dưới nhiều hình thức sống động khác nhau. - Đừng để ý đến chuyện xấu của người khác, vì lúc ấy điều xấu trong tâm mình có cơ hội khởi lên, làm cho tâm mình vẩn đục và nét mặt của mình mất đi vẻ thánh thiện tươi vui của một Kitô-hữu.
- Ta phải biết thực tập lắng nghe và học hỏi. Học hỏi từ cuộc sống và lắng nghe những biến đổi của những cảm thức trong tâm hồn, trong từng nhịp thở, để có khả năng biết rằng, những gì ta không muốn người khác làm cho mình, thì cũng không bao giờ làm cho người khác. - Đời người chỉ tồn tại trong từng hơi thở, nên ta phải sống đẹp, sống hết lòng và thảnh thơi trong từng hơi thở, để mỗi hơi thở đều có khả năng đưa ta đi đến đời sống cao thượng. Một đời người được xem là lãng phí, là vì họ lãng phí ngay trong từng hơi thở của chính họ. - Phải biết nuôi dưỡng ý thức “sống cùng” và “sống với” mọi người, nếu không có ý thức này, ta sẽ bị cảm giác cô đơn đánh lừa và sẽ bị chết đói trong cảm giác ấy. - Ta đừng khởi tâm tranh giành với bất cứ ai, vì ở đời nầy không có ai là số một, và cũng chẳng có ai là quan trọng cả.
- Phải hiểu tính chất hay thay đổi của con người và vạn vật. Không có ai là xấu hoặc tốt một cách quá đáng, vì mọi sự xấu tốt ở đời đều tự thay đổi khi có cơ duyên, và hãy vững tin rằng Chúa ban cho ta thiên thần bản mệnh để giúp ta không rơi vào cạm bẫy của ma quỷ. - Phải tự biết khả năng và giới hạn của mình trong lúc tiếp xử với mọi người và muôn vật, để khỏi rơi vào những lầm lỗi đáng tiếc, dẫn đến tâm ân hận. – Hãy đầu tư những gì tốt đẹp vào tâm thức… bằng Lời Chúa, bằng gương các thánh. Một khi nguồn vốn ấy phát triển lớn mạnh trong đời sống của ta, thì chẳng một lợi nhuận nào trong xã hội có thể chiếm hữu lòng ta được.
- Hãy nghĩ đến những gì tốt đẹp mỗi ngày khi mặt trời lên và lúc mặt trời khuất bóng. - Mỗi ngày nên dành một giờ để thực tập làm những việc khó làm, nhằm nuôi dưỡng những ý chí và nghị lực trong ta hầu có thể vượt qua những trở ngại “đi theo Chúa Giêsu”. - Đừng tự phong thánh cho mình và cũng đừng để ai phong thánh mình, mà phải biết tạo điều kiện cho những hạt giống thánh thiện trong tâm hồn mình được biểu hiện ra trong hành động, trong đức tin và hãy giúp cho những hạt giống thánh nơi người khác cũng được sinh khởi. - Đừng nói nhiều về đạo đức hay bác ái, mà hãy sống bác ái và đạo đức ngay trong những hành động của chính mình đối với mọi người và muôn vật. –
Cuộc sống lâu dài và đẹp nhất là cuộc sống được nuôi dưỡng bởi tình yêu.. và giản dị một điều là chỉ có tình yêu mới đẹp lâu dài...
"…Khốn khổ nước tôi
Mê tín thì vô hạn
Tôn giáo thì nông cạn…"
Tác giả mấy câu thơ vừa dẫn ở trên là Khalil Gibran, thi sĩ xứ Liban (Lebanon)- ông cũng là người viết câu thơ bất hủ:
"Cảm ơn đời mỗi sớm mai thức dậy
Ta được thêm ngày nữa để yêu thương…"
(Wake at dawn with winged heart
and give thanks for another day of loving…)
Chưa hết, câu nói trứ danh của Tổng thống Mỹ, J.F. Kennedy:
“Đừng hỏi nước Mỹ đã làm gì cho bạn mà hãy hỏi bạn đã làm gì cho nước Mỹ” cũng xuất phát từ ý một bài thơ của Khalil Gibran, nhưng có lẻ bài thơ Pity the Nation dưới đây mới kinh khủng về sức tiên tri của nó, không chỉ ở đất nước ông mà nhiều xứ sở khác.
Pity the Nation -
(Khalil Gibran)
“Pity the nation that is full of beliefs and empty of religion.
Pity the nation that wears a cloth it does not weave
and eats a bread it does not harvest.
Pity the nation that acclaims the bully as hero,
and that deems the glittering conqueror bountiful.
Pity a nation that despises a passion in its dream,
yet submits in its awakening.
Pity the nation that raises not its voice
save when it walks in a funeral,
boasts not except among its ruins,
and will rebel not save when its neck is laid
between the sword and the block.
Pity the nation whose statesman is a fox,
whose philosopher is a juggler,
and whose art is the art of patching and mimicking
Pity the nation that welcomes its new ruler with trumpeting,
and farewells him with hooting,
only to welcome another with trumpeting again.
Pity the nation whose sages are dumb with years
and whose strongmen are yet in the cradle.
Pity the nation divided into fragments,
each fragment deeming itself a nation.”
(The Garden of the Prophet – 1934)
***
Bản dịch:
Khốn khổ nước tôi
Mê tín thì vô hạn
Tôn giáo thì nông cạn
Khốn khổ nước tôi
Mặc áo mình không dệt
Ăn gạo mình không trồng
Uống rượu mình không làm
Khốn khổ nước tôi
Ca ngợi côn đồ là anh hùng
Gọi kẻ xâm lăng là bạn vàng
Khốn khổ nước tôi
Trong mơ thì ghét cay ghét đắng
Tỉnh dậy lại đầu hàng
Khốn khổ nước tôi
Chỉ dám nói năng khi đưa tang
Chỉ dám khoe khoang di sản hoang tàn
Chỉ dám phản kháng khi đầu sắp lìa khỏi cổ
Khốn khổ nước tôi
Chính khách xảo quyệt như chó sói
Triết gia tung hứng chữ làm xiếc
Nghệ thuật bắt chước chắp và vá
Khốn khổ nước tôi
Kèn loa tưng bừng rước kẻ cai trị mới
Rồi tống cổ chúng bằng la hét phản đối
Rồi lại tưng bừng kèn loa đón kẻ cai trị khác
Khốn khổ nước tôi
Vĩ nhân càng nhiều tuổi càng lú
Thánh nhân chờ mãi chưa ra đời
Khốn khổ nước tôi
Cứ chia năm xẻ bảy chơi
Phe nào cũng xưng mình là nước
Tôi đã từng biết rằng, quan tâm đến người khác là điều tưởng chừng như dễ nhưng lại khó thể hiện nhất.
- Tôi đã từng học rằng, mỗi lần được chia sẻ nỗi đau của người đang trong cơn tuyệt vọng, cũng là lúc tôi cảm nhận được mình là người có ý nghĩa trong cuộc sống này.Tôi đã từng hiểu rằng, khi biết yêu thương và gieo hy vọng cho người khác, bản thân tôi cũng sẽ cảm thấy yêu cuộc sống này hơn.
- Tôi đã từng nhận ra rằng, chữa lành những nỗi đau về tâm hồn cũng quan trọng chẳng kém gì chữa trị bệnh tật của cơ thể.
- Tôi đã từng nghiệm ra rằng, nếu không biết cách quan tâm đến bản thân mình, tôi cũng sẽ không biết cách quan tâm đến người khác.
- Tôi đã từng nhận ra rằng, những khi phải nằm một mình trong bệnh viện yên tĩnh, chúng ta mới có cơ hội suy ngẫm và nhìn nhận lại về những điều đã qua để sống tốt hơn cho ngày mai.
- Tôi đã từng học được rằng, ngay cả cơ thể cũng biết lắng nghe những gì bạn nói. Nếu bạn luôn suy nghĩ đúng đắn, có thái độ lạc quan trước mọi hoàn cảnh, thì cơ thể bạn cũng sẽ luôn được khoẻ mạnh.
- Tôi đã từng hiểu rằng, khi thật lòng yêu thương một ai đó, chúng ta sẽ tận tuỵ chăm lo cho người đó mà chẳng bao giờ tính toán so đo.
- Tôi đã từng thấy rằng, thời gian vẫn cứ lặng lẽ trôi qua dù cho tôi sống vui vẻ lạc quan hay chìm đắm trong thất vọng bi quan.
- Tôi đã từng học được rằng, có thể chúng ta không thay đổi được thực tế trong cuộc sống nhưng điều quan trọng là chúng ra phải biết xác định và tìm hướng đi của mình chứ không cam chịu chờ đợi thụ động trong sự bất mãn, chán chường.
- Tôi đã từng học được rằng, thành công lớn nhất của con người là giúp những người xung quanh khám phá tiềm năng của họ.
- Tôi đã từng nhận ra rằng, điều quan trọng nhất không phải là luôn để tâm đến những phức tạp của cuộc sống, mà hãy xác định cụ thể từng bước những việc mình phải làm.
- Tôi đã từng hiểu đươc rằng, sự tha thứ không bao giờ là đủ, nhưng sự chỉ trách thù hằn, vạch lá tìm sâu, dù chỉ một chút , cũng đã quá thừa.
- Tôi đã từng hiểu được rằng, sự thật lòng của người nói, quan trọng hơn lời nói.
- Tôi đã từng hiểu được rằng mỗi ngày trôi qua, chúng ta vừa phải đương đầu với những thử thách, nhưng cũng đừng để vuột mất những điều tốt đẹp có thể sẽ không bao giờ trở lại.
- Tôi đã từng thấm thía rằng, mỗi người đều có khả năng chuyển đổi những đau khổ và ưu phiền trong cuộc sống của mình thành niềm vui và hạnh phúc thực sự.
Diễn Đàn Người Việt Hải Ngoại. Tự do ngôn luận, an toàn và uy tín. Vì một tương lai tươi đẹp cho các thế hệ Việt Nam hãy ghé thăm chúng tôi, hãy tâm sự với chúng tôi mỗi ngày, mỗi giờ và mỗi giây phút có thể. VietBF.Com Xin cám ơn các bạn, chúc tất cả các bạn vui vẻ và gặp nhiều may mắn.
Welcome to Vietnamese American Community, Vietnamese European, Canadian, Australian Forum, Vietnamese Overseas Forum. Freedom of speech, safety and prestige. For a beautiful future for Vietnamese generations, please visit us, talk to us every day, every hour and every moment possible. VietBF.Com Thank you all and good luck.
