Ủy ban Châu Âu vừa đề xuất sửa đổi đáng kể trong luật tị nạn, cho phép các quốc gia thành viên trục xuất người xin tị nạn đă bị từ chối sang các "nước thứ ba an toàn" mà họ không có mối liên hệ trước đó. Đề xuất này nhằm giảm bớt gánh nặng cho hệ thống tị nạn của EU, nhưng đă vấp phải sự phản đối mạnh mẽ từ các tổ chức nhân quyền. Họ cảnh báo rằng việc này có thể vi phạm quyền tị nạn, tăng rủi ro trục xuất không hợp pháp và dẫn đến việc giam giữ tùy tiện.

Những người di cư xếp hàng để nhận đồ ăn tại trại di cư Las Raices ở La Laguna, trên đảo Tenerife, Tây Ban Nha, ngày 27/10/2024. (Nguồn: Reuters)
Theo EC, mục tiêu của đề xuất là "đẩy nhanh quy tŕnh xử lư tị nạn và giảm áp lực với hệ thống tiếp nhận ở các nước thành viên".
Theo Reuters, khái niệm "quốc gia thứ ba an toàn" được mở rộng, cho phép các quốc gia EU chỉ cần chứng minh những quốc gia này có điều kiện tiếp nhận cơ bản mà không cần yêu cầu có quan hệ cá nhân hoặc gia đ́nh giữa người xin tị nạn và quốc gia đó.
Ủy viên phụ trách các vấn đề nội vụ và di cư của EU Magnus Brunner khẳng định, đây là công cụ bổ sung giúp cải thiện hiệu quả việc quản lư hồ sơ tị nạn, trong khi vẫn "tôn trọng các giá trị và quyền cơ bản của EU".
Tuy nhiên, đề xuất đă vấp phải làn sóng phản đối mạnh mẽ từ các tổ chức nhân quyền. Tổ chức Ân xá quốc tế cảnh báo quy định mới có thể "làm suy yếu quyền được tị nạn, gia tăng nguy cơ trục xuất và giam giữ tùy tiện, đặc biệt trong bối cảnh EU chưa đảm bảo giám sát nhân quyền hiệu quả tại các nước thứ ba".
Ngoài ra, văn kiện cũng quy định người xin tị nạn không c̣n được quyền lưu trú tại EU trong quá tŕnh kháng cáo nếu đơn xin tị nạn bị từ chối, làm dấy lên lo ngại về việc "đánh đổi nhân quyền để đổi lấy tốc độ xử lư".
Đề xuất là một phần trong quá tŕnh thực thi Hiệp ước Di cư của EU, được thông qua năm 2023 và dự kiến có hiệu lực từ năm 2026. Văn kiện cần được sự phê chuẩn của Nghị viện châu Âu và các chính phủ thành viên EU trước khi chính thức được ban hành.