Công nghệ tàu ngầm Borei Nga, ‘sát thủ’ mang vũ khí ngày tận thế mạnh cỡ nào?

[Romano]

Mang theo 16 tên lửa đạn đạo liên lục địa Bulava, tàu ngầm Borei của Nga là ‘bóng ma hạt nhân’ dưới lòng đại dương. Thiết kế tàng hình, khả năng tấn công hủy diệt và công nghệ đỉnh cao khiến lớp tàu này trở thành nỗi lo của NATO.
Tàu ngầm lớp Borei (Dự án 955) và phiên bản cải tiến Borei-A (Dự án 955A) là một trong những thành tựu nổi bật của ngành công nghiệp quốc phòng Nga, đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc hiện đại hóa lực lượng hải quân chiến lược của quốc gia này. Được thiết kế để thay thế các tàu ngầm hạt nhân thế hệ cũ từ thời Liên Xô như Delta III, Delta IV và Typhoon, lớp Borei không chỉ mang lại khả năng tàng hình vượt trội mà còn được trang bị các hệ thống vũ khí hiện đại, đảm bảo vai trò quan trọng trong chiến lược răn đe hạt nhân của Nga.

Dựa trên các nguồn thông tin Atomic Energy, National Interest, NTI, TASS và Reuters, bài viết sẽ phân tích các đặc điểm công nghệ nổi bật của tàu ngầm lớp Borei và ý nghĩa chiến lược của nó.

Thiết kế và tính năng tàng hình

Tàu ngầm lớp Borei do Cục Thiết kế Hàng hải Rubin thiết kế phát triển và chế tạo tại nhà máy Sevmash ở Severodvinsk, Nga. Với chiều dài 170m, chiều rộng 13,5m và lượng giãn nước khi lặn khoảng 24.000 tấn, tàu ngầm Borei nhỏ hơn đáng kể so với lớp Typhoon (48.000 tấn) nhưng vẫn duy trì khả năng mang số lượng tên lửa tương đương, tối ưu hóa hiệu quả sử dụng không gian và giảm chi phí vận hành.

Một trong những điểm mạnh nổi bật của lớp Borei là khả năng tàng hình. Tàu được trang bị hệ thống đẩy bằng bơm phun (pump-jet propulsion), lần đầu tiên được sử dụng trên tàu ngầm hạt nhân Nga, giúp giảm đáng kể tiếng ồn khi di chuyển.

Theo TASS, mức độ ồn của Borei thấp hơn 5 lần so với tàu ngầm lớp Akula và gấp đôi so với tàu ngầm lớp Virginia của Mỹ, khiến nó trở thành một trong những tàu ngầm khó bị phát hiện nhất thế giới.

Ngoài ra, lớp Borei-A còn được cải tiến với lớp vỏ giảm âm (anechoic coating) và thiết kế thân tàu tối ưu về thủy động lực, giúp giảm tín hiệu âm thanh và né tránh các hệ thống sonar chủ động của đối phương.

Hệ thống động lực hạt nhân và vũ khí hiện đại

Tàu ngầm lớp Borei được cung cấp năng lượng bởi lò phản ứng hạt nhân OK-650V hoặc VM-5, sản sinh công suất nhiệt khoảng 190 MW, cho phép tàu đạt tốc độ tối đa 29 hải lý/giờ khi lặn. Hệ thống này không chỉ đảm bảo khả năng hoạt động liên tục trong thời gian dài mà còn hỗ trợ các hành trình xa dưới lớp băng Bắc Cực, nơi các tàu ngầm Nga thường xuyên tuần tra.

Hệ thống đẩy bơm phun kết hợp với lò phản ứng OK-650 mang lại khả năng cơ động cao, giúp tàu hoạt động hiệu quả trong các khu vực chiến lược như Bắc Băng Dương và Bắc Đại Tây Dương.

Lớp Borei được trang bị 16 tên lửa đạn đạo liên lục địa RSM-56 Bulava (NATO định danh là SS-N-32), mỗi tên lửa có thể mang từ 6 đến 10 đầu đạn hạt nhân, với tầm bắn lên đến 8.000-10.000km và sức mạnh đầu đạn từ 100-150 kiloton.

Bulava, được phát triển từ tên lửa Topol-M, là một trong những tên lửa tiên tiến nhất của Nga, sử dụng hệ thống dẫn đường quán tính số hóa tích hợp GLONASS, đảm bảo độ chính xác cao.

Ngoài ra, tàu còn được trang bị 6 ống phóng ngư lôi 533mm, có thể triển khai ngư lôi hạng nặng, tên lửa chống tàu (RPK-2 Viyuga) và hệ thống đối phó ngư lôi REPS-324 Shlagbaum.

Những vũ khí này không chỉ tăng cường khả năng tự vệ mà còn cho phép tàu thực hiện các nhiệm vụ chống tàu ngầm và chống tàu mặt nước, biến Borei thành một nền tảng chiến đấu đa năng.

Hệ thống sonar và điều hướng

Lớp Borei được trang bị hệ thống sonar tiên tiến Irtysh-Amphora-B-055, vượt trội so với các hệ thống sonar trên tàu ngầm lớp Ohio và Virginia của Mỹ.

Hệ thống này sử dụng anten định hình (conformal antenna) lắp ở mũi tàu, cùng với mảng sonar bên sườn (flank sonar array), cung cấp khả năng nhận thức tình huống vượt trội trong môi trường dưới nước.

Điều này giúp tàu ngầm Borei phát hiện và theo dõi mục tiêu ở khoảng cách xa, đồng thời né tránh các mối đe dọa từ tàu ngầm đối phương.

Hệ thống điều hướng và liên lạc của Borei-A cũng được nâng cấp với các thiết bị điện tử hiện đại, đảm bảo khả năng hoạt động hiệu quả trong các môi trường khắc nghiệt như dưới lớp băng Bắc Cực.

Các tàu ngầm này được thiết kế để thực hiện các sứ mệnh dài ngày, duy trì liên lạc an toàn và thực hiện các cuộc tấn công chiến lược khi cần thiết.

Vai trò chiến lược và tầm ảnh hưởng

Tàu ngầm lớp Borei và Borei-A là thành phần cốt lõi của tam giác hạt nhân Nga, đóng vai trò quan trọng trong khả năng tấn công trả đũa (second-strike capability).

Với việc triển khai tại Hạm đội Phương Bắc và Hạm đội Thái Bình Dương, các tàu ngầm này đảm bảo khả năng răn đe hạt nhân ở cả Bắc Băng Dương và Bắc Đại Tây Dương, nơi Nga đang tăng cường hiện diện quân sự để đối phó với NATO.

Tính đến giữa năm 2025, Hải quân Nga đã vận hành 8 tàu ngầm lớp Borei, bao gồm 5 chiếc thuộc biến thể Borei-A, với kế hoạch triển khai tổng cộng 12 tàu vào đầu thập niên 2030.

Việc đưa vào hoạt động tàu Knyaz Pozharsky tháng 7/2025 là một cột mốc quan trọng, đánh dấu sự gia tăng năng lực chiến lược của Nga trong bối cảnh cạnh tranh địa chính trị ngày càng gay gắt ở Bắc Cực.

Tương lai và thách thức

Mặc dù lớp Borei mang lại nhiều lợi thế, nhưng chương trình phát triển không phải không có thách thức. Quá trình thiết kế và chế tạo bị chậm trễ do những khó khăn kinh tế sau sự sụp đổ của Liên Xô, với tàu đầu tiên, Yury Dolgorukiy, mất hơn 30 năm từ khi bắt đầu thiết kế đến khi đưa vào hoạt động.

Ngoài ra, hệ thống bơm phun của Borei có thể trở nên ồn hơn sau một thời gian vận hành, làm giảm khả năng tàng hình.Nga cũng đang lên kế hoạch phát triển các biến thể mới như Borei-AM và khái niệm tàu ngầm Arktur, dự kiến thay thế lớp Borei sau năm 2037.

Những tàu ngầm này sẽ tích hợp các công nghệ tiên tiến hơn, bao gồm phương tiện lặn không người lái (UUV) và khả năng vận chuyển khí hóa lỏng (LNG) qua vùng Bắc Cực mà không cần tàu phá băng hỗ trợ.