Lời giới thiệu
Tác giả bài viết là Thiếu tá Phạm Văn Hồng, xuất thân Khóa 20 Trường Vơ Bị Quốc Gia Việt Nam, từng phục vụ tại Bộ Tư Lệnh Quân Đoàn I, Pḥng 3. Vào ngày 16 tháng 1 năm 1974, ông cùng G. Kosh – một nhân viên của Ṭa Lănh Sự Hoa Kỳ tại Đà Nẵng – được giao nhiệm vụ theo tàu Hải quân VNCH ra quần đảo Hoàng Sa để khảo sát và nghiên cứu kế hoạch thiết lập một phi trường tại đây.

Ba ngày sau, quân Trung Cộng bất ngờ tấn công, đánh chiếm quần đảo Hoàng Sa và bắt giữ toàn bộ quân nhân VNCH, kể cả nhân viên Ṭa Lănh Sự Hoa Kỳ. Một tuần sau, phía Trung Cộng đă trả tự do cho công dân Hoa Kỳ với lư do “nhân đạo”, trong khi các quân nhân Việt Nam Cộng Ḥa bị giam giữ suốt 29 ngày mới được thả.
Sau ngày 30 tháng 4 năm 1975, Thiếu tá Phạm Văn Hồng Khóa 20 bị chính quyền cộng sản giam cầm trong trại tù lao động khổ sai hơn tám năm tại Quảng Nam. Ông cũng là một trong những nhân chứng sống cho vụ thảm sát đầy hèn hạ mà phía cộng sản đă gây ra đối với Trung tá Vơ Vàng, Khóa 17 Trường Vơ Bị Quốc Gia Việt Nam.
Kính mời quư độc giả theo dơi lời kể sau đây.
Khi nhắc đến cố Trung tá Vơ Vàng – cựu Sinh Viên Sĩ Quan Khóa 17 Trường Vơ Bị Quốc Gia Việt Nam (Khóa Lê Lai) – có lẽ không một chiến hữu nào từng phục vụ tại Vùng I Chiến Thuật, đặc biệt là các chiến sĩ Biệt Động Quân và người dân thị xă Huế, lại không biết đến tên tuổi của anh.

Lư do rất dễ hiểu: trong biến cố Mậu Thân 1968, với nhiệm vụ tái chiếm các khu vực Vĩ Dạ, Dương Nỗ, Băi Dâu và sau cùng là Gia Hội, đơn vị do anh chỉ huy đă đạt những chiến thắng vang dội, tiêu diệt các lực lượng cộng sản trước thời hạn quy định. Chiến công ấy khiến người dân Cố đô cảm phục vô cùng và thỉnh nguyện với vị Tư lệnh Vùng I Chiến Thuật giữ Tiểu đoàn 21 Biệt Động Quân – đơn vị do Trung tá Vơ Vàng làm Tiểu đoàn trưởng – ở lại thị xă để giúp ổn định đời sống, tái thiết quê hương sau chiến sự.
Ư dân là ư trời, tiểu đoàn của anh đă "trấn thủ lưu đồn" tại vùng sông Hương – núi Ngự suốt sáu tháng trước khi được điều động đến những chiến trường ác liệt khác đang cần sự có mặt của đơn vị anh. Chính từ thời điểm đó, tên tuổi của anh đă bị phía cộng sản miền Bắc ghi vào sổ đen, như một cái gai không thể nhổ bỏ.

Sau này, khi giữ chức Trung đoàn trưởng Trung đoàn 5 thuộc Sư đoàn 2 Bộ binh, anh tiếp tục ghi dấu ấn chiến thắng tại mặt trận B́nh Đê – Sa Huỳnh, vùng cực nam tỉnh Quảng Ngăi. Trong trận chiến nảy lửa này, Trung đoàn 10 địa phương của cộng sản đă bị đánh tan tác, gần như xóa sổ. Chính chiến thắng này lại trở thành nguyên nhân sâu xa dẫn đến cái chết đầy oan nghiệt của anh – khi bị phía cộng sản miền Bắc trả thù một cách ti tiện và hèn hạ.

Người viết bài tường thuật này có may mắn được biết khá rơ về Trung tá Vơ Vàng, nhất là sau thời điểm anh bị tên cộng sản khát máu bắn bảy phát đạn từ sau lưng. Người viết chính là người đầu tiên khiêng thi thể anh từ dưới suối lên mặt đường, và cũng là người đă lập biên bản xác nhận cái chết thương tâm ấy.
Sau ngày 29 tháng 3 năm 1975, khi thành phố Đà Nẵng bỏ ngỏ, quân xâm lược cộng sản Bắc Việt tiến vào thị xă. Người dân xứ sông Hàn lần đầu tiên nghe một từ ngữ quái lạ: "Ủy ban Quân Quản". Đến ngày 5 tháng 4 năm 1975, những quân nhân không c̣n đơn vị nghe trên đài phát thanh Đà Nẵng bản thông cáo của cái gọi là Ủy ban Quân Quản thành phố, lặp đi lặp lại với nội dung:
“Tất cả các sĩ quan Ngụy, không chậm trễ, hăy tập trung về số 2 đường Đống Đa, Đà Nẵng để nghe nói chuyện về t́nh h́nh đất nước.”

Đây là cú lừa đầu tiên đối với hàng ngũ quân nhân Quân Lực Việt Nam Cộng Ḥa – những con người ngay thẳng, chân thật – chưa từng h́nh dung được sự trí trá, xảo quyệt và thâm độc của chế độ cộng sản Bắc Việt. V́ ḷng tin và mong hiểu rơ t́nh h́nh đất nước, các sĩ quan đă lũ lượt kéo nhau đến địa điểm ấy. Và từ đó, tất cả những người tử tế… tự chui vào rọ! Có vào mà không có ra.
Cuộc đời tù đầy, "lao động khổ sai", của các quân nhân c̣n kẹt lại tại xứ Quảng bắt đầu từ đây. Chúng tôi bị đưa đến trại Kỳ Sơn thuộc tỉnh Quảng Tín – một vùng rừng núi hoang vu, bên ḍng suối uốn khúc dưới chân khu mỏ vàng Bồng Miêu. Danh nghĩa của chúng tôi giờ bị gọi bằng cụm từ trơ trẽn: "tù cải tạo". Ngày ngày đói khát, rách rưới, nhưng vẫn phải lên rừng chặt cây, cắt tranh, rồi tự dựng lấy những căn nhà để… tự giam giữ chính ḿnh.

Lúc đầu, anh Vơ Vàng và tôi ở cùng khối 2 của trại 1 Kỳ Sơn, nhưng khác nhà: anh ở nhà 6, tôi ở nhà 9. Hai nhà này phần lớn là sĩ quan cấp tá, thường đi lao động chung. Sau một thời gian "biên chế" lại, anh về ở cùng nhà với chúng tôi.
Thật ra, khi anh c̣n ở Biệt Động Quân, tôi c̣n phục vụ tại Tiểu đoàn 3/1 thuộc Sư đoàn 1 Bộ binh. Lúc đó, tôi chỉ nghe danh anh chứ chưa từng gặp mặt. Măi sau này, khi anh rời Biệt Động Quân về tạm ngồi tại Pḥng 3, Quân Đoàn I để chuẩn bị theo học Khóa Tham Mưu tại Đà Lạt, tôi mới có dịp quen biết v́ tôi đă về Pḥng 3 trước anh.
Sau khi tốt nghiệp, Bộ Tổng Tham Mưu/Tổng Cục Quân Huấn đă chỉ định Trung tá Vơ Vàng (Khóa 17) về phục vụ tại Trường Vơ Bị Quốc Gia Việt Nam – nơi được xem là "Trường Mẹ" – nhờ những chiến công rực rỡ cùng kinh nghiệm chiến trường quư báu của anh. Những kinh nghiệm ấy cần được truyền lại cho đàn em.
Tại Trường Vơ Bị, anh lần lượt đảm nhận chức vụ Trưởng Khoa Chiến Thuật rồi Trưởng Khối Huấn Luyện Quân Sự. Với cương vị niên trưởng, anh đă truyền đạt tất cả kinh nghiệm xương máu, đầy máu và nước mắt, cho thế hệ đàn em c̣n đang dùi mài kinh sử dưới mái Trường Mẹ.
Đến tháng 3 năm 1972, khi t́nh h́nh chiến sự trở nên sôi động, anh tha thiết xin trở về đơn vị cũ để cùng đồng đội chiến đấu. Dù chị Vơ Vàng không đồng ư, anh vẫn quyết chí ra đi – một ước nguyện của người trai Vơ Bị yêu nước và trọng nghĩa đồng đội.
Và giờ đây, anh và tôi tái ngộ… trong một hoàn cảnh bi thảm nhất đời: trại "cải tạo" Kỳ Sơn.
Hằng ngày, chúng tôi cùng rong ruổi trên các nẻo đường rừng, đốn củi, cắt tranh, làm rẫy, trồng sắn, cấy lúa… đủ loại việc nặng nhọc, bẩn thỉu, không tên.

Ngày 11 tháng 4 năm 1976, tai họa đă đến.
Hôm đó là Chủ nhật, tên anh có trong danh sách thăm nuôi. Người đến thăm không ai khác hơn là vợ anh – chị Vơ Vàng.
Kịch bản đă được chuẩn bị từ lâu. Chúng tạo ra yếu tố tâm lư vô cùng ác độc nhưng hoàn toàn bịa đặt để làm cái cớ thủ tiêu anh. Trong các buổi sinh hoạt toàn trại tại hội trường, một tên chính ủy từ trung đoàn đến nói chuyện đă trắng trợn vu khống:
“Tên Trung tá Vơ Vàng là kẻ tội đồ của nhân dân và cách mạng. Hắn tàn ác đến mức, mỗi khi giết một chiến sĩ cách mạng, đều cắt tai họ xâu thành chuỗi đeo trước ngực rồi đi nghênh ngang giữa thành phố Đà Nẵng.”
Lời vu cáo trắng trợn ấy chỉ có thể phát ra từ những kẻ cộng sản chuyên nghề tuyên truyền và bịa đặt. Thành phố Đà Nẵng khi ấy có gần 800.000 dân. Nếu thực sự có người đeo tai người đi giữa phố, liệu không ai thấy? Không ai lên tiếng?
Song song với chiến dịch bôi nhọ, chúng c̣n canh đúng thời gian thăm nuôi – vốn định kỳ 3 tháng một lần. Một tên quân báo từ Quân Khu 5 đă đến trại 1 chờ sẵn. Khi anh được gọi đi thăm nuôi, một tên cảnh vệ tên Bốn dẫn anh cùng vài người khác ra khu gặp thân nhân.
Sau ít phút thăm gia đ́nh, tên Bốn ra lệnh trở về trại. Nhưng tên quân báo kia – nhân danh "cấp lớn hơn" – ra lệnh cho anh Vơ Vàng được ở lại thêm. Tên Bốn miễn cưỡng làm theo.

Ngay sau đó, chúng lại ra lệnh toàn bộ anh em khác tập họp để trở lại trại. Lần thứ hai, anh Vơ Vàng vẫn được “cho phép” ở lại. Sự chênh lệch này đă tạo một tâm lư ganh ghét trong ḷng tên cảnh vệ – đúng như kế hoạch của chúng: kích động và gieo thù hằn trong nội bộ để tiện bề thủ tiêu.
Có lẽ linh tính báo trước, nên dù được thăm nuôi và hưởng thời lượng gấp đôi người khác, anh vẫn tỏ vẻ nặng ḷng, ít nói và không vui. Và đúng như linh cảm ấy: chiều hôm đó, anh bị gọi lên Ban Chỉ Huy trại để "nhận lệnh"…
Xin được tản mạn một chút để mô tả căn nhà chúng tôi ở trong trại cải tạo.
Cũng như tất cả các căn nhà khác trong trại, nơi ở của chúng tôi có bốn sạp nằm ở bốn góc, được ghép lại bằng những thân cây rừng do chính tay người tù chặt về. Bốn sạp nằm tạo thành h́nh chữ thập, để lại một khoảng trống chính giữa làm lối đi.

Tôi may mắn được nằm ngay trung tâm chữ thập – nơi đắc địa nhất – bởi ở đó có một hố đất nhỏ được đào để đốt lửa mỗi tối. Lửa vừa dùng để xua muỗi, vừa sưởi ấm trong cái lạnh của rừng sâu. Củi th́ khỏi lo thiếu – mỗi người sau giờ lao động đều phải vác về một cây, dùng cho chính ḿnh vào buổi tối.
Nhờ vị trí thuận lợi này, mỗi đêm anh Vơ Vàng thường lân la đến chỗ tôi nằm để hút thuốc lào với anh Phạm Ngọc Bảo – người bạn thân thiết lâu năm v́ hai anh có nhà sát nhau tại băi biển Thanh B́nh, Đà Nẵng. Anh Bảo thuộc khóa 12, anh Vàng khóa 17, c̣n tôi là “em út”, thuộc khóa 20 Trường Vơ Bị.
T́nh đồng môn đă gắn kết ba anh em chúng tôi với nhau bằng sự thương yêu và tin tưởng tuyệt đối. Trong môi trường tù đày, khi mà hiểm họa “ăng-ten” – tức những người tù làm tay sai cho quản giáo để ḍ la, báo cáo – luôn ŕnh rập, th́ niềm tin giữa chúng tôi quư hơn vàng.
Tối hôm định mệnh – ngày thăm nuôi 11 tháng 4 năm 1976 – như thường lệ, anh Vàng lại đến chỗ tôi.
Lần này anh tâm sự cặn kẽ chuyện được thăm nuôi thêm giờ, việc gây mâu thuẫn với tên cảnh vệ tên Bốn và bị trại bắt viết kiểm điểm v́ “cưỡng lệnh cảnh vệ”. Anh hỏi ư tôi và anh Bảo xem nên viết như thế nào.
Tôi chân thành góp ư: hăy viết ngắn gọn, đúng sự thật, không biện hộ cũng không phản kháng. Tôi gợi ư nội dung:
“Khi tôi được anh cảnh vệ ra lệnh trở về trại, tôi đă nghiêm chỉnh chuẩn bị thi hành. Tuy nhiên, một cán bộ quân khu có mặt tại đó đă giữ tôi ở lại để tiếp tục gặp gia đ́nh thêm ít phút. Tôi cam đoan đây là sự thật.”
Sáng thứ Hai, ngày 12 tháng 4 năm 1976, anh nộp bản kiểm điểm theo góp ư và tiếp tục đi lao động cùng chúng tôi. Tối đó, anh vẫn đến hút thuốc, nhưng lần này gương mặt trĩu nặng, ánh mắt xa xăm. Dù tôi và anh Bảo t́m lời an ủi, dường như anh đă linh cảm được điều chẳng lành.
Ngày Định Mệnh – Thứ Ba, 13 tháng 4 năm 1976
Như thường lệ, nhà chúng tôi được phân công đi phát rẫy tại khu đồng C̣ Bay – con đường dẫn về phía mỏ vàng Bồng Miêu. Tên cảnh vệ Bốn trực tiếp dẫn đi. Anh Vàng và tôi đều nhận dao tông – loại dùng để đốn cây lớn. Suốt buổi sáng, anh đi sát bên tôi, vừa làm vừa tṛ chuyện như cố dằn nỗi lo âm ỉ trong ḷng.

Khoảng 10 giờ, khi chúng tôi lên đến sườn cao cách đường ṃn khoảng mười thước, tên Bốn gọi lớn:
– Anh trưởng toán đâu? Cho tôi mười người cầm dao tông theo tôi lên đốn những cây lớn hơn.
Khi người trưởng toán đang chọn người, anh Vàng nói với tôi:
– Ê mày, tụi ḿnh xuống đi, nó đang kiếm người cầm dao tông ḱa.
Tôi đáp gọn:
– Kệ cha nó, làm như không nghe.
Chỉ vài phút sau, tên Bốn đă có mặt phía sau lưng, đứng dưới đường ṃn và chỉ thẳng vào anh Vàng:
– Anh kia! Xuống đây, đốn chỗ khác.
Anh Vàng rời tôi đi. Đó là giây phút cuối cùng… Tôi không ngờ rằng từ đó trở đi, tôi vĩnh viễn không c̣n được đứng cạnh anh nữa.
Chừng vài chục phút sau, một loạt đạn AK chát chúa vang lên. Tôi giật ḿnh. Trong ḷng dấy lên một linh cảm chẳng lành…

Đến giờ nghỉ trưa, khi tôi men xuống đường ṃn, tôi gặp Thiếu tá Lê Văn Lộc – nguyên Trưởng khối CTCT, Ty Cảnh sát Thừa Thiên – Huế, hôm đó làm nhiệm vụ nấu nước. Thấy tôi, mắt anh đỏ hoe, môi mím chặt, rồi buông ra một câu nghẹn ngào:
– Anh Vàng chết rồi!
Tôi sững người, tay chân bủn rủn.
Măi về sau, tôi mới biết rơ mọi chuyện. Sau khi tách nhóm mười người mang dao tông đi xa khỏi toán chính, tên Bốn lấy tiếp hai người để đi… đốn đót làm chổi (!). Việc này hoàn toàn phi lư – nếu muốn đốn đót, lẽ ra phải gọi những người cầm rựa chứ không phải dao tông.
Hai người bị gọi là Trung tá Nguyễn Văn Bá (Thủ khoa Khóa 13 Vơ Bị) và anh Vơ Vàng. Chúng cố t́nh chia hai người ra hai hướng: anh Bá được lệnh đi qua bên kia cây cầu lủng; c̣n anh Vàng phải xuống suối t́m đót.
Chỉ mới bước xuống khoảng mười thước, anh Vàng đă bị một loạt đạn AK kết liễu. Không ai c̣n nghi ngờ: anh bị sát hại có chủ đích.
Sau tiếng súng, tên Bốn gọi tôi – người giữ chức “nhà phó” – và ra lệnh khiêng xác. Tôi cùng Thiếu tá Trần Hữu Cảnh (Pḥng 2/QĐI) tiến xuống ḍng suối. Vừa rẽ khỏi đường ṃn chừng mươi thước, cảnh tượng trước mắt khiến tim tôi thắt lại.
Anh Vơ Vàng nằm úp mặt giữa ḷng suối cạn.

Từ thắt lưng lên đầu ướt đẫm nước, phần c̣n lại vẫn khô. Cái xác lặng lẽ úp mặt như nuốt trọn oan khiên và căm giận. Không ai nói, không ai khóc, v́ nước mắt lúc đó nghẹn trong lồng ngực – đau đến mức không thể bật thành tiếng.
Xác anh Vàng – Sự thật không thể lăng quên
Hai anh em – tôi và Thiếu tá Trần Hữu Cảnh – lặng lẽ lật thi thể anh Vơ Vàng lên khỏi mặt suối. Khi nh́n thấy những vết đạn, chúng tôi không ḱm được cảm xúc – nước mắt trào ra, nghẹn đắng. Những phát đạn quá tàn độc, quá dă man.
Tôi đếm được bảy vết đạn, tất cả đều bắn từ sau lưng xuyên ra trước thân thể anh. Nhưng có hai phát đă in hằn trong trí nhớ tôi như vết cắt suốt đời không lành: một phát xuyên từ lưng ra trước ngực, hơi chếch về bên trái – xuyên tim, phá nát lồng ngực anh. Phát c̣n lại đi từ hàm phải xuyên qua miệng bên trái, khiến hàm răng vỡ nát, miệng anh không thể khép lại.
Năm viên c̣n lại rải rác khắp tay, mông, chân – như thể tên súc vật kia chỉ bắn để thỏa măn cơn điên thú máu lạnh.
Chúng tôi khiêng thi thể anh lên đặt cạnh nơi anh Lộc – Thiếu tá Cảnh sát, đang nấu nước cho anh em lao động. Tôi cúi xuống, run run lục ví anh. Trong đó là tấm h́nh nhỏ chụp vợ con, số tiền 200 đồng, và trên tay anh c̣n đeo chiếc nhẫn vàng khoảng hai chỉ, cùng một đồng hồ hiệu Longines nơi cổ tay.
Xin mở ngoặc: thời điểm đó, trại cải tạo c̣n thuộc sự quản lư của quân đội nên tù nhân vẫn được giữ tư trang cá nhân. Về sau, khi chuyển sang quản lư bởi công an (“ḅ vàng”), toàn bộ tài sản đều bị tịch thu, buộc phải “kư gửi”.
Tôi viết biên bản theo quy định, nhưng bị ép sửa chi tiết: chiếc nhẫn vàng bị buộc phải ghi là "nhẫn màu vàng", không được ghi trọng lượng – tṛ tráo trở đầy toan tính, hệt như thủ đoạn đổi tiền lừa đảo sau 30 tháng 4. Rơ ràng chúng muốn dễ bề đánh tráo, cướp đoạt của người chết.
Về sau, khi định cư tại Hoa Kỳ, tôi có dịp gặp lại chị Vơ Vàng. Chị nghẹn ngào kể: bọn cộng sản trả lại chiếc đồng hồ Seiko, trong khi tôi – người tận tay lấy từ cổ tay anh – biết rơ đó là Longines. Ai cũng hiểu chuyện ǵ đă xảy ra…
Việc chôn cất – những giờ cuối cùng
Thi thể anh vẫn nằm đó cho đến khi mọi người ăn trưa xong. Một toán anh em được phân công chôn cất anh gồm:
Nguyễn Văn Tố, Trung tá, nguyên Tỉnh trưởng Phú Yên
Nguyễn Văn Chước, Trung tá, nguyên Biệt Động Quân
Đ.H.X, Thiếu tá Thiết đoàn M48, Quảng Trị
Trần Hữu Cảnh, Thiếu tá Pḥng 2/Quân Đoàn I
Một chuyện kỳ lạ xảy ra ngay trước cổng trại: khi toán khiêng xác chuẩn bị đưa anh vào “chuồng cu” – căn nhà nhỏ dùng để nhốt người kỷ luật – bỗng nhiên xác anh trở nên nặng trĩu, hai người khiêng bị kéo xuống không nhấc nổi.
Anh Cảnh chợt khấn vái:
“Xin anh Vàng hăy thông cảm cho chúng tôi. Đây là lệnh trại, không phải ư chúng tôi. Xin anh nhẹ bước để chúng tôi làm tṛn bổn phận.”
Sau vài lời khấn thành tâm, điều kỳ lạ xảy ra: xác anh bỗng nhẹ hẳn, và họ có thể tiếp tục khiêng vào.
Chưa hết. Sau này, một số anh em ở ngoài Tổng trại kể lại rằng: tên Bốn – kẻ trực tiếp sát hại anh – có dấu hiệu thần kinh bất ổn. Suốt ngày, y vừa đi vừa lẩm bẩm:
“Tôi đâu có muốn giết anh! Tôi đâu có muốn giết anh!”

Tôi không tận mắt chứng kiến nên chỉ dám ghi lại với sự dè dặt, nhưng ḷng tôi tin: cái chết oan nghiệt ấy vẫn đeo bám tên sát nhân như một lời nguyền.
Việc mai táng – gian nan và cay đắng
Đến xế chiều, khi anh em đang đào huyệt để chôn anh th́ tên Nhất, trưởng trại, đi họp ngoài Tổng trại về. Vừa nh́n thấy huyệt, y hét lớn:
“Chôn ở đây không được! Sau này chỗ này sẽ mở đường lên mỏ vàng Bồng Miêu!”
Thế là phải lấp hố, t́m vị trí khác. Nhưng nơi thứ hai chỉ đào sâu vài mươi phân th́ gặp đá tảng cứng ngắc. Không đào nổi. Lại phải đổi nơi khác – lần này cao hơn, trên triền núi.
Lúc ấy trời đă nhá nhem tối, bóng chiều rừng đổ dài giữa núi đồi âm u. Đến huyệt thứ ba, việc mai táng mới tạm hoàn tất.
Một kế hoạch trả thù đầy toan tính
Mọi chuyện – từ việc cử cán bộ quân báo Quân Khu 5 xuống trại, chờ đúng đợt thăm nuôi, tạo ra xích mích giữa anh và tên cảnh vệ, rồi bày tṛ lệnh chồng lệnh, dẫn đi riêng, chia tách khỏi toán – tất cả đều là một kế hoạch trả thù tinh vi và hèn hạ.
Bọn cộng sản không chỉ muốn giết một sĩ quan VNCH. Chúng muốn hủy diệt biểu tượng, gây sợ hăi, và bịt miệng những người c̣n sống. Nhưng chúng đă lầm. Cái chết của Trung tá Vơ Vàng không bị quên lăng, mà trở thành một phần lịch sử đau thương và bất khuất.
Âm mưu hạ sát và những tṛ diễn vụng về
Sau ngày Chủ nhật định mệnh anh Vơ Vàng được thăm nuôi, sáng thứ Hai, trại yêu cầu anh nộp bản kiểm điểm. Bản viết chân thành và ngắn gọn theo góp ư của chúng tôi đă bị đánh giá là “tránh né, quanh co, ngoan cố, không nhận lỗi.” Sang ngày thứ Ba, trại cử anh đi lao động và cố ư phân công tên vệ binh Bốn – một kẻ đă bị kích động sẵn ḷng thù hận – dẫn đoàn phát rẫy để rồi ra tay hạ sát. Mọi việc diễn ra y như một kịch bản đă được dàn dựng từ trước.
Tuy nhiên, nói như vậy không có nghĩa là bọn chúng không để lộ những sơ hở thô thiển. Ngay sau khi bắn anh Vàng, tên Bốn đă xuống suối nhúng nước cho ướt quần đến đầu gối, rồi lặng lẽ vác súng trở về trại. Hàng chục cặp mắt tù nhân chúng tôi đều nh́n thấy khẩu súng c̣n nguyên vẹn, không hề có dấu vết va chạm nào.
Thế nhưng, đến xế trưa hôm đó, khi các cán bộ từ trung đoàn đến hiện trường lập biên bản, th́ báng súng lại xuất hiện vết chém! Họ viết rằng anh Vơ Vàng là “tên phản động”, đă “tính cướp súng, chém cảnh vệ nên buộc ḷng vệ binh phải bắn để tự vệ”. Một tṛ lừa rẻ tiền.
Lố bịch thay, tất cả các vết đạn trên thân thể anh đều bắn từ sau ra trước. Vậy th́ anh lấy ǵ để “tấn công” từ phía trước?
Lời của một người c̣n lương tri
Tối hôm ấy, như thường lệ, một anh y tá người Bắc – thường ghé nhà 9 tṛ chuyện và hút thuốc lào với anh em – vừa bước vào đă buột miệng:
“Đ.m. chúng nó! Chúng nó bắn một người vô tội! Vết đạn bắn từ sau ra trước mà bảo người ta cướp súng, phản động! Ngày mai xác minh biên bản, bố mày sẽ ghi rơ ràng là đạn bắn từ phía sau!”
Đó là lời nói của một người c̣n giữ được nhân tính giữa bầy sói. Nhưng chỉ vài hôm sau, anh y tá ấy biến mất. Anh không bao giờ quay lại nhà 9 nữa.
Bắt chết chưa đủ, c̣n phải bôi nhọ danh dự người đă khuất
Cướp đi mạng sống của anh Vơ Vàng chưa đủ, bọn cộng sản c̣n tiếp tục bức hại người ở lại.
Về sau, khi tôi có dịp gặp chị Vơ Vàng tại Hoa Kỳ, chị kể rằng: sau cái chết oan khiên của chồng, chị bị đuổi khỏi công việc dạy học tại Trường Trung học Phan Chu Trinh – Đà Nẵng. Mọi nguồn sống của mẹ con chị bị cắt đứt.
Không dừng ở đó, bọn chúng c̣n lan truyền tin bịa đặt rằng Trung tá Vơ Vàng là “tên phản động khát máu”, được đưa vào cải tạo để “giúp hoàn lương” nhưng vẫn “cố t́nh cướp súng và bị trừng trị”. Tin đồn này lan khắp nơi, khiến người thân, bạn bè, thậm chí hàng xóm cũng xa lánh gia đ́nh chị, v́ sợ bị liên lụy. Một số người quá ngây thơ c̣n tin là thật, và chê trách anh Vàng “dại dột”, “đem dao đi đọ súng”. Đau đớn và cay đắng làm sao!
Trả lại danh dự – muộn màng nhưng cần thiết
Phải rất lâu sau, khi tôi được nhà báo Huy Phương mời lên kể lại câu chuyện thảm sát Trung tá Vơ Vàng trong trại cải tạo, chị Vàng đă xem được cuộc phỏng vấn. Sau buổi phát sóng ấy, chị gọi điện cho tôi, nghẹn ngào nói:
“Xem như anh Vàng đă được rửa mặt…”
(Rửa mặt, ở đây, nghĩa là rửa sạch nỗi nhục, trả lại danh dự.)
Chỉ tiếc rằng, c̣n quá nhiều người nhẹ dạ cả tin, vẫn bị lừa bởi tuyên truyền rẻ tiền của cộng sản Bắc Việt. Họ chưa từng nghe, hoặc đă quên, lời cảnh báo bất hủ của cố Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu:
“Đừng nghe những ǵ cộng sản nói, mà hăy nh́n kỹ những ǵ cộng sản làm.”
Chứng nhân c̣n sống – tâm nguyện chưa tṛn
Gần đây, tôi đọc được một bài viết của anh Đ.H.X, cũng viết về cái chết của anh Vàng. Anh X. là Thiếu tá thuộc Thiết Đoàn M48 – Quảng Trị, và tôi biết khá rơ anh từ ngày đầu vào trại. Hiện nay, anh vẫn c̣n ở lại Việt Nam, trong hoàn cảnh rất khó khăn, nên tôi xin phép không nói rơ thêm để bảo vệ anh.

Trong bài viết, anh X. kể rằng: sau khi khiêng thi hài anh Vàng về trại, anh bị ép làm biên bản sai sự thật, hoàn toàn trái ngược với những ǵ anh đă tận mắt chứng kiến. Họ bắt anh kư vào biên bản với họng súng chĩa vào đầu.
Anh X. tâm sự rằng: từ ngày đó, anh mang theo trong ḷng lời nguyện: sẽ kể lại sự thật về cái chết của anh Vàng, bằng mọi giá, trước khi nhắm mắt. Và dù hoàn cảnh c̣n ngặt nghèo, tôi tin anh vẫn giữ trọn lời hứa với người đă khuất.
Kết lại: Một cái chết điển h́nh cho tội ác có hệ thống
Tính đến nay, cái chết của Trung tá Vơ Vàng đă trôi qua nhiều năm, nhưng đối với chúng tôi – những người chứng kiến – h́nh ảnh ấy vẫn hiện rơ mồn một: tấm thân đẫm máu, gương mặt úp xuống suối, những phát đạn tàn bạo từ sau lưng.
Nếu ai đă từng đọc lịch sử nội chiến Hoa Kỳ, chắc hẳn sẽ biết: đoàn quân miền Bắc chiến thắng vẫn tôn trọng danh dự kẻ chiến bại miền Nam, không có trại cải tạo, không hạ nhục thù địch.

Gần hơn, khi bức tường Bá Linh sụp đổ, Tây Đức đón Đông Đức bằng sự quân tử, khoan dung – không hề có một cuộc “đấu tố” hay “trả thù”.
Thế mà ở Việt Nam, sau ngày 30 tháng 4 năm 1975, bọn cộng sản Bắc Việt – những kẻ nhân danh “giải phóng” – lại dựng lên trại giam, tra tấn, giết hại một cách hèn hạ, đê tiện. Vụ sát hại anh Vơ Vàng chỉ là một trong hàng ngàn ví dụ về cái gọi là "cải tạo" nhưng thực chất là trả thù giai cấp.
Thế mà bọn chúng – những kẻ vô nhân tính, xảo trá, mọi rợ – hôm nay vẫn dám lớn tiếng kêu gọi “ḥa hợp, ḥa giải”, vẫn lải nhải những luận điệu xảo trá về “xóa bỏ hận thù”.
Nếu có ai tin được điều đó, th́ có lẽ người ấy đang mắc chứng hoang tưởng… hoặc đang ngủ mê trong giấc mộng của kẻ bại trận không dám đối diện sự thật.
(Trích từ Hồi kư Phạm Văn Hồng) sửa bởi Gibbs VIETBF