(ĐVO) CHDCND Triều Tiên có tài nguyên khoáng sản trị giá hàng ngh́n tỷ USD, nhưng hiện thời số của cải khổng lồ này vẫn chưa mang lại nhiều lợi ích cho nền kinh tế quốc dân.

Đất hiếm có thể thay đổi vận mệnh của Bắc Triều Tiên. Ảnh worldpress.com
Đất hiếm có thể thay đổi vận mệnh của Bắc Triều Tiên. Chỉ có điều, nếu không cải cách, quyền sở hữu loại khoáng sản quí như vàng này có khả năng bị đánh cắp. Suy cho cùng, chính phủ Triều Tiên phải quyết định hoặc biến thế mạnh về khoáng sản thành một đ̣n bẩy thay đổi các mối quan hệ chính trị trong khu vực, hoặc tiếp tục “bán tống, bán tháo” nguồn tài nguyên quí giá nhất của ḿnh.
Nếu người Triều Tiên biết cách tạo điều kiện cho giới đầu tư, việc xuất khẩu đất hiếm và các khoáng sản khác có thể khiến cho nước này “đổi đời”. Đất hiếm rất hấp dẫn đối với Đài Loan, Nhật Bản và có thể giúp vượt qua được những trở ngại chính trị vốn ngăn chặn việc phát triển quan hệ giữa Triều Tiên và các nước láng giềng giàu có. Việc Triều Tiên trở thành địa điểm hấp dẫn thu hút đầu tư đến từ Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc và các nước khác có thể làm thay đổi tương quan lực lượng ở Đông Bắc Á.
Tuy nhiên, để điều này xảy ra, giá trị của các nguồn tài nguyên (bao gồm cả chi phí từ việc khai thác khoáng sản) của Triều Tiên phải lớn hơn nhiều so những rủi ro của hoạt động kinh doanh ở nước này.
Giá trị của đất hiếm và nguồn cung tương đối hạn hẹp hiện đang rất có lợi cho Triều Tiên. Đất hiếm được sử dụng trong việc chế tạo tất cả mọi thứ tinh xảo: từ máy nghe nhạc iPod đến tên lửa chính xác có điều khiển. Trung Quốc hiện đang sản xuất hơn 95% sản lượng đất hiếm trên thế giới và đang kiểm soát loại khoáng sản có ư nghĩa chiến lược này đối với khu vực Đông Bắc Á. Trong năm 2010, Trung Quốc đă đ́nh chỉ xuất khẩu đất hiếm sang Nhật Bản do tranh chấp biển đảo giữa hai nước. EU, Mỹ và Nhật Bản gần đây cũng kiện Trung Quốc lên WTO về việc thao túng giá bán đất hiếm.
Trong bối cảnh tranh chấp về đất hiếm ngày càng leo thang, chính phủ Hàn Quốc cho rằng Bắc Triều Tiên có thể sở hữu lượng đất hiếm trị giá 6.000 tỷ USD. Ngoài đất hiếm, Bắc Triều Tiên c̣n có trữ lượng rất phong phú về nhiều khoáng sản khác như vàng, kẽm, magiê…. Bắc Triều Tiên vốn dựa vào việc xuất khẩu khoáng sản để hỗ trợ nền kinh tế và trong những năm gần đây, xuất khẩu khoáng sản chiếm tới 58% kim ngạch xuất khẩu của nước này.
Mặc dù các nguồn tài nguyên này chiếm một tỷ lệ đáng kể trong kim ngạch xuất khẩu, nhưng lĩnh vực khai khoáng của Bắc Triều Tiên lại kém phát triển và những ǵ khai thác được lại bị bán với giá khá rẻ mạt. Người ta ước tính rằng, các mỏ ở Bắc Triều Tiên chỉ khai thác chưa đầy 30% công suất thiết kế. Nhiều mỏ hiện cần phải được đại tu và thiếu nguồn cung năng lượng ổn định. Phần lớn các thiết bị khai khoáng có từ thời Chiến tranh lạnh và không c̣n được chế tạo nữa. Bắc Triều Tiên thiếu các nguồn lực để phát triển lại các mỏ trong nước và phụ thuộc vào đầu tư nước ngoài để tăng sản lượng khoáng sản.
Trung Quốc hiện là đối tác lớn nhất trên thị trường khoáng sản Bắc Triều Tiên và giá mua các nguồn tài nguyên này phản ánh t́nh trạng thiếu cạnh tranh nghiêm trọng. Hầu hết các khoản đầu tư đến từ các doanh nghiệp vừa và nhỏ ở Đông Bắc Trung Quốc vốn đang t́m cách tối đa hóa lợi thế kinh tế nhờ mối quan hệ đặc biệt giữa Trung Quốc và Triều Tiên.
Cần lưu ư rằng Trung Quốc trả giá cho khoáng sản mua của Bắc Triều Tiên thấp hơn nhiều so với giá khoáng sản cùng loại mua của các nước khác. Trong khi đó, hàng Trung Quốc xuất khẩu sang Triều Tiên lại có giá cao hơn.
Theo quan điểm của Hàn Quốc, người Trung Quốc đang mua rẻ nguồn tài nguyên thuộc về người dân Triều Tiên. Hàn Quốc nghèo tài nguyên sẽ được hưởng lợi rất nhiều thông qua từ việc tiếp cận nguồn tài nguyên khoáng sản của Bắc Triều Tiên, đặc biệt là các kim loại đất hiếm.
Chỉ có điều, nếu một công ty đầu tư vào lĩnh vực khai khoáng của Triều Tiên, công ty này sẽ phải chi tiền để nâng cấp hạ tầng cơ sở (đường sá chẳng hạn) để có thể khai thác các mỏ hẻo lánh. Công ty này sẽ phải tham gia làm các đường bộ hoặc đường sắt, phải nhập khẩu các máy phát điện lớn chạy bằng dầu diesel, phải mua các loại thiết bị vận chuyển và phải phục hồi lại hệ sinh thái sau khi khai thác xong… Đó là chưa kể nếu khai thác đất hiếm, công ty này phải chuyển quặng thô ra nước ngoài để tinh chế v́ Triều Tiên không có các loại thiết bị hoặc công nghệ tương ứng. Mặc dù Triều Tiên đă xây dựng xong một nhà máy tinh chế đất hiếm, nhưng cho đến nay nhà máy này vẫn chưa đi vào hoạt động v́ thiếu nguồn cung cấp điện.
Nếu Triều Tiên chưa khắc phục được những yếu kém trong khâu quản lư và hạ tầng cơ sở, các nhà đầu tư nước ngoài sẽ không dám mạo hiểm lao vào lĩnh vực khai khoáng ở nước này.
Hơn nữa, nếu Triều Tiên không tiến hành cải cách nền kinh tế, những lợi ích từ các dự án khai khoáng khó có thể đến với người dân và được sử dụng để phát triển kinh tế quốc dân. Thiếu cải cách mở cửa, có nhiều khả năng nền kinh tế Triều Tiên sẽ vẫn tiếp tục tŕ trệ và nước này sẽ vẫn phải bán tài nguyên cho Trung Quốc với giá rẻ để thu về ngoại tệ.
Minh Bích (theo The Diplomat)