Chính phủ Mỹ sẽ đóng cửa từ nửa đêm 30/9 nếu phe Cộng ḥa tại Hạ viện không đạt được thỏa hiệp để thông qua thỏa thuận ngân sách tạm thời.
Hạ viện Mỹ do đảng Cộng ḥa kiểm soát chỉ c̣n rất ít thời gian để thông qua một nghị quyết cấp ngân sách ngắn hạn cho chính phủ, hoặc đạo luật ngân sách cho năm tài khóa tiếp theo. Nếu họ không làm được điều này, chính phủ Mỹ sẽ phải đóng cửa từ sau nửa đêm ngày 30/9 (11h ngày 1/10 giờ Hà Nội).
Một nhóm nhỏ đảng viên Cộng ḥa tại Hạ viện đang phản đối các biện pháp cấp ngân sách tạm thời để giúp chính phủ duy tŕ hoạt động sau 30/9. Phe Cộng ḥa tại Hạ viện hôm 29/9 bác bỏ kế hoạch do chính lănh đạo của họ, Chủ tịch Hạ viện Kevin McCarthy, đề xuất nhằm ngăn chính phủ đóng cửa.
Động thái này phần nào phản ánh t́nh trạng hỗn loạn ngày càng gia tăng trong nội bộ đảng Cộng ḥa trước cuộc bầu cử tổng thống năm 2024, khi lănh đạo của đảng tại Hạ viện không thể thuyết phục được các thành viên.
Nếu McCarthy không thông qua được thỏa thuận ngân sách trong vài giờ tới, đây sẽ là lần đầu tiên chính phủ Mỹ đóng cửa kể từ năm 2019. Khi chính phủ đóng cửa, hàng triệu viên chức liên bang sẽ không được trả lương, các cơ quan chính phủ, ngoại trừ những dịch vụ thiết yếu quan trọng, sẽ ngừng hoạt động.
Giám đốc Văn pḥng Quản lư và Ngân sách Nhà Trắng (OMB) Shalanda Young cho biết "vẫn có cơ hội" tránh được việc chính phủ đóng cửa nếu đảng Cộng ḥa có thể chấm dứt chia rẽ nội bộ. Thư kư báo chí Nhà Trắng Karine Jean-Pierre nói rằng Tổng thống Joe Biden không có ư định can thiệp vào tranh căi này và đảng Cộng ḥa cần giải quyết vấn đề nội bộ của họ.
Tổng thống Biden cho rằng t́nh thế hiện nay là do ông McCarthy đă nhân nhượng trước một nhóm nhỏ "thành viên cực đoan" của đảng Cộng ḥa ở Hạ viện. "Để giữ được ghế Chủ tịch Hạ viện, ông ấy sẵn sàng làm những điều mà tôi nghĩ ông ấy biết không phù hợp với quy tŕnh hiến pháp", Tổng thống Mỹ nói.
Do đảng Cộng ḥa chỉ nắm đa số mong manh tại Hạ viện, ông McCarthy hồi đầu năm đă phải chấp nhận nhiều điều kiện của một số nghị sĩ theo đường lối cứng rắn trong đảng để được bầu làm Chủ tịch Hạ viện. Nhóm nghị sĩ này giờ đây đang tăng cường sức ép với ông McCarthy liên quan đến vấn đề ngân sách cho chính phủ.
Tuy nhiên, McCarthy lại đổ lỗi cho đảng Dân chủ, nói rằng họ mới là những người đang cản trở quá tŕnh t́m giải pháp.

Ṭa nhà quốc hội Mỹ ở thủ đô Washington ngày 13/9. Ảnh: AFP
Giám đốc Hội đồng Kinh tế Quốc gia Nhà Trắng Lael Brainard nói rằng việc chính phủ đóng cửa "một cách không cần thiết" sẽ khiến nền kinh tế lớn nhất thế giới gặp rủi ro. Việc các kiểm soát viên không lưu được yêu cầu làm việc không lương trong thời kỳ chính phủ đóng cửa có thể đe dọa hoạt động của ngành hàng không.
Bộ trưởng Tài chính Janet Yellen cảnh báo việc đóng cửa cũng có thể tŕ hoăn nỗ lực cải thiện cơ sở hạ tầng của Mỹ.
"Trước mắt, việc chính phủ đóng cửa sẽ khiến GDP giảm 0,2% mỗi tuần", theo báo cáo được Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế công bố ngày 29/9. "Việc các cơ quan thương mại trọng yếu ngừng hoạt động sẽ làm suy yếu uy tín của Mỹ với tư cách đối tác thương mại, cản trở các cuộc đàm phán đang diễn ra cũng như năng lực kiểm soát xuất khẩu".
Nguy cơ chính phủ Mỹ đóng cửa cũng phủ bóng lên nỗ lực viện trợ cho Ukraine. Nhà Trắng muốn bất cứ dự luật ngân sách nào cũng phải bao gồm khoản viện trợ quân sự và nhân đạo 24 tỷ USD cho Ukraine, trong khi các thành viên cứng rắn trong đảng Cộng ḥa tại Hạ viện kiên quyết phản đối.
Hầu hết thành viên đảng Cộng ḥa tại quốc hội tiếp tục ủng hộ viện trợ Ukraine, nhưng số ít thành viên theo đường lối cực hữu lại cho rằng việc ngừng viện trợ cho Kiev là mục tiêu quan trọng.
Nhà Trắng và các lănh đạo Cộng ḥa tại quốc hội hồi tháng 5 đạt thỏa thuận về tiếp tục cấp ngân sách cho chính phủ trước khi đạo luật chi tiêu hết hạn ngày 30/9. Theo thỏa thuận, chính phủ Mỹ sẽ tiếp tục được cấp ngân sách cho các ưu tiên về an ninh quốc gia và các vấn đề thiết yếu trong nước, đồng thời cắt giảm thâm hụt ngân sách 1.000 tỷ USD trong 10 năm tới.
Tuy nhiên, ông Biden cho rằng các thành viên cực đoan của đảng Cộng ḥa không tôn trọng thỏa thuận này, đẩy chính phủ vào nguy cơ đóng cửa. Chính phủ Mỹ từng đóng cửa ba lần trong nhiệm kỳ của cựu tổng thống Donald Trump.