Hệ lụy bay show Mỹ: Đìu hiu chợ chiều

“RỚT GIÁ”: Chúng tôi lên xe, bên cạnh việc giới thiệu cho tôi biết khung cảnh hai bên đường là thủ phủ được mệnh danh thung lũng hoa vàng. San Jose có hơn 300 ngàn người Việt sinh sống. Tại đây đã từng nổi tiếng là thủ phủ văn nghệ của cộng đồng người Việt, thế nhưng hiện nay đìu hiu vắng vẻ . MC Thanh Tùng kể rằng năm 2006, người nghệ sĩ việt Nam đầu tiên xuất hiện một cách trang trọng và quý phái trên sân khấu Nhà hát California ở miền bắc Cali đó là NSƯT Vũ Linh, còn lại những suất sau này cứ ngày càng vắng khán giả. Tôi hỏi lý do vì sao, Thanh Tùng và cả Mai Thế Hiệp đều cười. Nguyên nhân chính vẫn là thiếu cái mới.



Ban đầu nghệ sĩ sang Mỹ du lịch, “vui chân” xuất hiện chỉ một vài bài ca cổ lẻ hoặc một vài trích đoạn nổi tiếng, khán giả đến xem mua vé ủng hộ và lì xì gọi là lộc của khán giả kiều bào. Nhưng rồi những chuyến bay show ngày một dày đặc, những bài ca cổ cũ và trích đoạn quá thuộc, cứ “nhai đi, nhai lại” khiến kiều bào ngán ngẩm. Thế là từ show nhà hát rớt xuống show nhà hàng, Cải lương đang trên đỉnh cao của sự quý phái thì buộc phải bán vé kèm với... thức ăn mỗi bàn 10 người, mới có thể mở màn. Và rồi từ 70-80 đô la/ vé, có show vé vip 100 đô la đến 120 đô la, rớt xuống còn 20 đến 35 đô la/vé.

Hôm tôi về lại Bolsa, dự định sẽ xem đêm diễn do NS Tuấn Châu tổ chức tại hội trường của một tờ báo người Việt, thế nhưng vì bán không được vé dù chương trình quy tụ đông nghệ sĩ tên tuổi: Hương Lan, Linh Tâm, Văn Chung, Ngọc Đáng, Tiểu Phụng, Hương Huyền, Tuấn Châu, Lê Tín...nhưng đành phải dời lại tháng 6. Những show Cải lương do bầu Minh Tâm tổ chức mỗi tháng một lẩn tại nhà hàng Lục Bảo Ngọc (tên một viên đá quý) cũng lèo tèo khán giả, mà theo chị Tuyết chủ của TTBN Mưa Hổng có đi xem hồi tháng trước, nếu không nhờ có một mạnh thường quân lên sân khấu tài trợ 1000 đô la thì coi như đêm diễn đó bầu Minh Tâm lỗ vốn nặng.

Tôi gặp NS Ngọc Đáng, chị cho biết Cải lương hiện nay khó diễn hơn vì thiếu kịch bản hay, nghệ sĩ trong nước ít sang do không xin được via vào Mỹ, nên chỉ có bấy nhiêu tẽn tuổi nghệ sĩ, mà hiện nay thì các trích đoạn quen thuộc đã diễn đi, diễn lại nhiều lần. Bầu Đỗ Thanh lâu nay mặn nồng với việc tổ chức Cải lương cũng đã dừng hẳn bộ môn này để chỉ tập trung diễn ca nhạc và “ăn theo” các hội đoàn Phật giáo tổ chức lễ đón Phật Ngọc đi đến nhiều thành phố lớn của nước Mỹ. Ngày 23 và 24-4, NS Phượng Liên và ca sĩ Đình Trí (con của NSUT Lệ Thủy) được mời hát trong lễ Phật Ngọc ở TP Chicago. Các chuyến đi hát này nghệ sĩ nhận lương rất thấp, chủ yếu để bán dĩa Album của cá nhân. Ca sĩ Đình Trí mỗi chuyến đi như. vậy bán rất nhiều dĩa Bước chân hai thế hệ, khán giả thương mến NSUT Lệ Thủy đã ủng hộ anh rất nhiều.




TRUYỀN HÌNH ÉP SÂN KHẤU

Tôi quan tâm đến những hệ lụy khiến Cải lương trên đất Mỹ tụt dốc, quan cảnh, văn nghệ hải ngoại đìu hiu. Chị Tuyết (TTBN Mưa hồng) nói: “Hiện nay tại Mỹ có mở thêm 8 đài truyền hình Việt Nam, cộng đồng tha hồ xem phim truyền hình VN và Cải lương video. Trung tâm của tôi bị “chôm” nhiều chương trình Cải lương để phát sóng một cách tùy tiện, không hề xin phép. Hàng của tôi bi ứ đọng chẳng ai mua vì đã có truyền hình phát sóng rồi. Nếu thưa kiện thì mình bị lỗ, vì mỗi lần kiện trước hết phải tốn 3000 đô la cho luật sư, chưa kể khi ra tòa gặp thêm nhiều chi phí khác, còn các nhà đài thì cứ mặc nhiên phát sóng. Người già hiện nay ớ Mỹ, do kinh tế suy thoái nên lương hưu cũng giảm, họ bắt đầu tằn tiện để cùng lo với con cháu trả góp nhà, xem đóng bảo hiểm mỗi tháng, nên cũng ít đến rạp xem Cải lương; đến nhà hàng xem show hoặc các casino để vùa đánh bài, vừa xem Cải lương, hài lại càng hiếm, do đó đời sống nghệ sĩ hải ngoại đang gặp nhiều khó khăn lắm. Riêng lãnh vực video Cải lương lâu nay tôi chủ trương bán giá mềm 1 đô la/ 1 dĩa, nhưng rồi hai năm nữa thôi, mặt hàng này cũng sẽ không tồn tại.

Chị Tuyết cho tôi xem rất nhiều chương trình Cải lương mà chị không dám phát hành. Chương trình Bình Tinh – Kim Vũ truyền nghề, chương trình Vũ Linh - Người đưa đò 1, Live show NS Tấn Tài, Live show NS Mộng Tuyền ở Nhà hát Bến Thành.. vẫn không dám in để phát hành vì sợ lỗ. Nạn in băng dã lậu đã giết chết những trung tâm băng nhạc và Cải lương trên đất Mỹ. Những sản phẩm được in ấn với bao bì rất đẹp cũng chỉ bán 1 đô la/1 dĩa. Rất nhiều chương trình được sao chép từ đài truyền hình như: Giọt nắng phù sa Vầng trăng cổ nhạc, Chuông vàng vọng cổ, Siêu th.cười, Chuyện cảnh giác, Hát với ngôi sao...được bán với giá 1 đô la/dĩa. Gặp tôi tại quán ăn Hong Hong đối diện với khu Phước Lộc Thọ, NS Linh Tâm và Ngọc Đáng còn kể đến một chi tiết khiến khán giả nhàm chán Cải lương, đó là một số nghệ sĩ “lô cồ” (có nghĩa là nghệ sĩ địa phương), nổi lên nhờ có chút ít năng khiếu, cộng với việc sẵn sàng chi tiền để được hát, được nổi tiếng đã làm ảnh hưởng chất lượng không ít chương trình. Trước hết họ rất lười tập dợt, hễ nghệ sĩ có nghề chỉ dạy thì họ nói “biết rồi”, nhưng khi ra sân khấu diễn thì lớp diễn bị chi phối nếu không quên tuồng, nói sai lời thoại thì cũng hát đâm hơi. Trong chương trình ngày 23-4, có một phòng thu làm ăn ẩu, khiến NS Tiểu Phụng khóc không thành tiếng. Số là người điều chỉnh phòng thu này đã áp dụng kỹ thuật mới như thế nào mà sau 8 giờ thu một trích đoạn cho các nghệsĩ, khi kiểm tra lại băng gốc thì bị xóa sạch trơn. NS Tiểu Phụng ở San Jose, nếu đi máy bay (khoảng 300 đô la/ vé) xuống khu Bolsa mất gần 2 giờ, còn đi xe đò (40 đô la/ vé) mất 6 giờ xe chạy. Vấn đề không phải là tiền vé mà là công sức nghệ sĩ đã đổ vào phần thu âm, rốt cuộc chỉ còn biết kêu trời. Như vậy, từ cách làm cho đến cách tổ chức, biểu diễn, sân khấu Cải lương ở hải ngoại đã khiến một số nghệ sĩ có tâm huyết ngao ngán.



Trong chuyến đi này, nhiều nghệ sĩ kể cho tôi nghe câu chuyện bi hài mà nghe xong tôi chỉ thấy xót xa: Một nữ nghệ sĩ có cái tên rất khả ái cô này đứng ra làm chương trình, đã từng tổ chức hai live show, một ở khu Bolsa, hai ở tận New York, thế nhưng mỗi đêm diễn có đến 64 tiết mục, mà trong đó 2/3 chương trình đều do cô hát. Tham hát mà không tính thời lượng, nên chưa đến nửa chương trình, chủ rạp đã yêu cầu tắt điện, vì quá giờ. Theo quy định của Mỹ, thì quá 24 giờ là tính thêm phần thù lao phải trả cho rạp và nhân viên, trong khi đó nữ nghệ sĩ này hết khà năng chi trả. Rất nhiều nghệ sĩ đến thật sớm để quay cảnh từ xe hơi cao cấp bước xuống thảm đỏ vẫy tay chào khán giả (những thực tế nghệ sĩ đông hơn khán giả), cho đến những nghệ sĩ làm tóc, mặc trang phục sẵn nhưng vẫn không được hát, vì nhân vật chính cứ hát miết, khiến khán giả nhàm chán bỏ ra về. Chưa hết, nữ nghệ sĩ này còn quệt luôn cả tiền cát sê của nghệ sĩ bằng cách ký trả bằng tài khoản khống. NSƯT Lệ Thủy là người may mắn nhận được 500 đô la nhờ ông xã NS Phượng Liên đi tập thể dục sớm, đã vào ngân hàng “cà” tiền từ tấm séc được ký, nên chị là nghệ sĩ không bị quỵt tiền trong show diễn đó, còn Linh Tâm, Ngọc Đáng, Văn Chung, Hương Huyền, Phương Hống Thủy...và rất nhiều ca sĩ, diễn viên múa đã bị nữ nghệ sĩ này chào bye bye. Cho đến hôm nay, số nợ thiếu những biên đạo múa lên đến vài chục ngàn đô la vì họ phải ứng ra để trả cho diễn viên các vũ đoàn, nhưng nữ nghệ sĩ này vẫn bặt vô âm tính. Hiện giờ cô ta đang có mặt tại Việt Nam, tham gia vào một hai chương trình và chưa biết được, có thể cô ta đang dự tính một “kế hoạch” làm show ở tại VN?



Một vài con sâu đã làm rầu nồi canh, khiến cho những nghệ sĩ yêu nghệ, tâm huyết muốn góp phần duy trì hoạt động Cải lương tại hải ngoại cảm thấy nản lòng. NS Linh Tâm cho biết: “Bây giờ ai mời thì cũng phải hỏi về giá cát sê và nhận tiền trước mới dám nhận lời. ở Mỹ không như ở VN, mỗi lần bay show xuyên bang rất xa, có nghệ sĩ tự mua vé máy bay, tự kéo vai đồ hát cực nhọc đến điểm diễn, để rồi quay về vì bị giật tiền, bị lừa gạt. Những tin tức đó càng làm cho làng giải trí hải ngoại thêm bi thảm. Do đó những ai lớn tiếng cho rằng có thể làm ra thật nhiều tiền trên đất Mỹ nhờ vào show thì chớ có tin, bởi làm ăn nghiêm túc đàng hoàng rất hiếm, mà nghệ sĩ nếu nhẹ dạ sẽ lãnh lấy tai ương, trên đất Mỹ nếu thưa kiện, đánh nhau, chửi nhau chỉ thiệt cho mình. Vì rất ít người tổ chức show có hợp đồng biểu diễn. Bao lâu nay, họ làm việc chủ yếu là tin nhau qua... hợp đồng miệng, do đó người chịu nhiều thiệt thòi vẫn là nghệ sĩ và khán giả.

Còn tiếp…

ngocanh (Theo Thanh Hiệp - Báo SK)