Kỳ Duyên
Văn hóa Kẻ Chợ và "văn hóa biết lắc đầu" của quan chức, là 2 câu chuyện khác nhau. Nhưng lại giống nhau ở 1 điểm- nó góp phần không nhỏ vào sự trường tồn, hưng hay vong, thịnh hay suy của quốc gia.
Kẻ Chợ và... "cái Chợ"?
Không biết, họa sĩ, nhà nghiên cứu và phê b́nh mỹ thuật Phan Cẩm Thượng, một hôm xấu trời, buồn bă thế nào, mà lại khơi ra chuyện Hà Nội và "văn hóa Hà Nội thụt lùi, văn minh lịch sự c̣n xa lắm" - loại chuyện biết rồi, khổ lắm, nói măi!
Nhưng đọc bài viết đó trong cơn mưa sầm sập. Để rồi nh́n cơ man những ḍng người Hà Nội, ngh́n nghịt trên đường phố, phút chốc "lóp ngóp" biến thành người Hà...Lội.
Quả thật, giữa cái kẹt xe khốn khổ, ướt át mùi cống rănh, oi nồng bụi bậm, người Hà Nội khó mà ...lịch sự với nhau, nếu chẳng may có va chạm nhỏ. Chí ít, cũng là những đôi mắt "mang h́nh viên đạn" lập tức phóng thẳng về phía...đối phương. Sẽ cảm thông với nỗi thất vọng của ông hơn.
Bài viết của Phan Cẩm Thượng, thực ra đă khơi lại nỗi đau của những người yêu Hà Nội.
Khi họ ngày ngày phải chứng kiến sự lột xác một cách... "kinh hoàng" của thành phố này.
Từ cô nàng thiên nga yêu kiều thanh lịch, tinh tế và lăng mạn những năm xưa, bỗng chốc thành cô vịt, ả vịt già xấu xí, bẩn thỉu và thô lậu giữa chợ buổi đương đông. Vừa đáng chán, lại vừa... đáng thương.
Tại ai? Đă tạo nên 1 Hà Nội xô bồ, bát nháo, tục tằn, nửa quê nửa tỉnh. Một Hà Nội hiện đại xen quê kệch, và lẫn đâu đây chút hoài cổ, nhưng rất nhôm nhoam, xa lạ, và đi...ngược lại khái niệm cái đẹp?
Bài viết của tác giả Nguyễn Ḥa: Thủ đô ngh́n năm văn hiến và "văn hóa băi bia" (Tuần Việt Nam, 1/8) đă phân tích khá kỹ, quá tŕnh h́nh thành đô thị và sự nhập cư dồn dập của người tứ xứ về Hà Nội, gắn với những giai đoạn lịch sử của thời cuộc, nhất là những năm gần đây, tạo nên 1 Hà Nội "mới" hiện nay.
Nhưng cả 2 ông, Phan Cẩm Thượng và Nguyễn Ḥa dường như mới chỉ "chạm" đến hiện tượng của 1 Hà Nội, là hệ lụy của quy hoạch phát triển không đồng bộ, quá tầm quản lư. Một Hà Nội của dân số đông, áp lực mưu sinh xô đẩy con người, thực dụng, tùy tiện, đến mức làm băng hoại cả văn hóa, đạo lư xă hội. Mà chưa đi đến tận cùng bản chất.
Ở góc độ khác, cần thấy, nó là nhân- quả của lối tư duy và cách làm văn hóa sống sượng, duy ư chí, thiếu tầm nh́n, áp đặt những giá trị văn hóa mang tính h́nh thức, không tôn trọng quy luật thực tiễn, và thiếu hẳn tính tổng thể, nhưng lại bị thả nổi trong... quản lư? Từ đô thị đến con người. Từ văn hóa vật thể đến văn hóa phi vật thể. Từ cái đẹp ngoại h́nh, diện mạo, đến cái đẹp tinh thần, mang hồn cốt Thủ đô 1 quốc gia.
Thế nên, quản lư văn hóa mà chưa hiểu hết văn hóa. Quản lư Hà Nội mà chưa hiểu hết Hà Nội. Th́ khó có thể biết, Hà Nội cần ǵ, mong đợi ǵ. Khó có thể biết, Hà Nội yêu hay ghét, khổ đau hay...thất vọng?
Văn hóa, đâu phải đến từ những quan niệm cực đoan như trước đây, xóa bỏ chùa chiền, nhân danh "xóa bỏ tàn dư chế độ phong kiến". Thực chất đă không phân biệt nổi đâu là mê tín, đâu là nơi tinh thần, t́nh cảm và tâm linh con người cần được chia sẻ, hướng thiện, t́m kiếm sự bằng an tâm hồn. Để đến bây giờ, lại chuyển sang một cực khác, mê tín bói toán tràn lan... Nơi không ít quan chức t́m vận rủi may trong con đường thăng quan tiến chức?
Đó vừa là cái kém của quản lư, vừa là sự không phân định rơ những thang bậc giá trị của đời sống làm nên tinh thần nhân bản của con người.
Phải chăng, c̣n từ quan niệm xây dựng 1 nền "văn hóa mới", kèm đó là những phong trào "gia đ́nh văn hóa mới, cụm dân cư văn hóa mới" bề nổi, h́nh thức và áp đặt? Trong khi, văn hóa là mưa dầm thấm lâu, là những giá trị đạo lư thẩm mỹ được sàng lọc qua thời gian, mang tính chuẩn mực, không thể có văn hóa cũ, văn hóa mới. Và văn hóa chỉ có thể h́nh thành trong xă hội pháp luật được tôn trọng và thượng tôn.
Thế nên, có rất nhiều gia đ́nh "văn hóa mới" (nay thấy chỉ c̣n chữ văn hóa) nhưng khi xem xét chất lượng giáo dục, người ta tá hỏa. V́ trong khâu dạy người, th́ yếu kém nhất, bê trễ nhất, hổng nhất, hỏng nhất là giáo dục...gia đ́nh, tiêu chí không thể thiếu trong việc xây dựng nên gia đ́nh văn hóa.
Có biết bao gia đ́nh văn hóa (h́nh thức) "che giấu" những bi kịch gia đ́nh? Không ai trả lời được.
V́ tiếc thay, tính sĩ diện hăo của người Hà Nội đă gặp bệnh giả dối, nói dối của quản lư xă, phường.
Những cách ứng xử tục tằn, vô văn hóa kiểu "phở quát, bún mắng, cháo chửi", lối sống ích kỉ chỉ biết ḿnh, mất vệ sinh, thiếu văn minh trong cộng đồng, tỷ lệ trẻ em hư, tỷ lệ nạo phá thai của các em gái, tệ nạn xă hội, và những tội ác kinh hoàng, mà tội phạm đang có xu hướng "trẻ hóa đội ngũ", liệu có liên quan ǵ tới tư duy văn hóa h́nh thức, thông qua các ...phong trào không?
GD tạo nên "chất lượng người" của quốc gia. Nhưng GD Việt Nam bao năm nay, loay hoay mỗi việc dạy chữ và ngày càng lún sâu vào căn bệnh dối trá khó có thuốc chữa trị. C̣n việc dạy người th́ đứng lẻ loi... ngoài cánh cửa trường.
Xă hội nghĩ ǵ khi nh́n thấy nam thanh, nữ tú đứng nghênh ngang trên đầu rùa, ngồi xoạc cả 2 chân lên ḿnh rùa trong Văn Miếu Quốc Tử Giám, nơi tôn thờ và vinh danh các bậc tiến sĩ, khoa bảng. Hậu sinh khả...ố, do đâu?
Khi nghênh ngang đứng trên đầu rùa, cười cợt xoạc chân trên ḿnh rùa, chính là lúc họ nhạo báng lại giáo dục, nhạo báng tri thức và văn hóa. Hay ngày nay, tri thức, trí thức chỉ đáng được cư xử như vậy?
Nghĩ ǵ khi mới đây, một cô gái người Scotland đi dạo ở một con phố Hà Nội, đă than khóc, van vỉ ai t́m hộ cho cô hộ chiếu bị mất cắp, sẽ đền bù hậu hĩnh. Rút cục, kẻ lấy hộ chiếu và được đền bù 100 USD v́ "t́m thấy" đều cùng là...1 người. Cái tṛ "ma cô" ấy, sẽ để lại cho người khách trẻ Scotland ấn tượng ǵ về văn hóa Hà Nội nhỉ?
Những hành vi vô đạo đức nhất, "phản văn hóa" nhất như tham nhũng, ăn cắp, hối lộ, mua quan bán tước trong xă hội, đă không được xử lư công minh và công bằng, khiến ḷng người hoài nghi, và tâm không phục. Một khi sự thượng tôn của pháp luật bị xuống cấp, th́ băng hoại văn hóa... lên ngôi.
Và khi văn hóa Hà Nội bị băm chém, bị băng hoại, th́ sự ngụy biện thường xuất hiện- đổ lỗi cho chiến tranh, cho kinh tế thị trường nơi phố thị. Nhưng có khi nào quản lư văn hóa dám "nh́n sâu vào trong mắt nhau" để thấy "anh mới hiểu anh sai là... có lư". Bởi chiến tranh đă lùi xa gần 40 năm, và kinh tế thị trường, th́ VN đang mong mỏi thế giới ...công nhận.
Năng lực tư duy về văn hóa Hà Nội, cùng cung cách quản lư tiểu nông, không xứng tầm, đă để lại 1 dấu ấn thô bạo, xấu xí đáng buồn trên thân thể Hà Nội, vốn đẹp tinh tế và thanh nhă.
Hà Nội- kinh kỳ xưa, được gọi một cách trân quư là đất Kẻ Chợ. Thời hiện đại này, Kẻ Chợ đang được gọi mỉa mai là ... "cái Chợ"?
C̣n "có danh ǵ với núi sông" (*) xứng đáng và cũng đau hơn, cho đô thị tinh hoa 1 quốc gia?
Yêu nước c̣n là biết...lắc đầu
Định mệnh luôn đặt số phận dân tộc Việt trước những thách thức bảo vệ chủ quyền, an sinh xă hội và an ninh quốc gia.
Trong thế giới hiện đại và hội nhập ngày nay, th́ sự làm ăn với "bên ngoài", nhất là với 1 nước láng giềng vừa mạnh, vừa bài bản, vừa đa mưu túc kế, đ̣i hỏi nước Việt phải có sự tỉnh táo, khôn ngoan. Đ̣i hỏi mỗi người có bổn phận phải biết đặt lợi ích quốc gia lên tối thượng.
Nếu không chúng ta sẽ luôn phải trả "học phí" với giá quá đắt.
Công bằng mà nói, hiện tượng ngoại kiều nhập cư ở lại nước sở tại, hoặc làm ăn giữa các quốc gia thông qua các dự án đầu tư là chuyện b́nh thường. Ngay người Việt chúng ta cũng vậy.
Tại Mỹ, Pháp, Úc... không thiếu những cộng đồng người Việt sinh sống, làm ăn. Có điều những cộng đồng này luôn phải tuân thủ pháp luật, và chịu sự quản lư chặt chẽ, nghiêm cẩn của luật pháp nước sở tại. Điều đó, c̣n do năng lực cùng trách nhiệm của quản lư chính quyền cơ sở nước sở tại, biết v́ lợi ích và an ninh quốc gia.
C̣n ở ta th́ sao?
Mới đây, UBND tỉnh Phú Yên đă có lời nói "Không, xin cảm ơn" (Thanhniên.com.vn, ngày 28/7), từ chối công nghệ sử dụng cyanua cực kỳ độc hại trong khai thác vàng, của 1 công ty TQ đầu tư trong lĩnh vực này.
Cái lắc đầu dứt khoát, đúng chỗ, tỉnh táo và cần thiết, trước hệ lụy tác động nguy hiểm tới môi trường sống, không v́... mùi đồng hấp dẫn.
Nhưng có phải lúc nào, người Việt cũng biết ... lắc đầu v́ ḷng yêu nước, v́ an ninh và an sinh xă hội không?
Cách đây ít lâu, dư luận xă hội sững sờ v́ vụ việc người TQ nuôi cá bè trái phép ở Vịnh Cam Ranh (Khánh Ḥa)- địa danh có vị trí quan trọng đối với quốc pḥng, đặc biệt đối với vùng biển của đất nước. Điều đáng nói, vụ việc diễn ra từ rất lâu, nhưng chính quyền cơ sở cứ...lúng túng, không chịu thực hiện xử lư các vi phạm (?)
Sau Cam Ranh, là vụ ở vịnh Vũng Rô (cũng ở Phú Yên). Na ná "mô h́nh" Cam Ranh. Hơn nữa, người TQ ở đây c̣n núp bóng danh nghĩa "chuyên gia kỹ thuật". Vũng Rô cũng là 1 địa danh được quy hoạch cho dự án lọc dầu và phát triển cảng cửa khẩu, không được phép nuôi trồng thủy sản.
Lồng bè nuôi tôm. cá của "chuyên gia" Trung Quốc tại Vũng Rô, Phú Yên
Đọc những thông tin này, người ta có quyền đặt câu hỏi: V́ sao người TQ thích "nhằm" vào những vị trí an ninh, quốc pḥng vùng biển mà "nuôi cá" với quy mô lớn thế nhỉ? C̣n khi bị phát hiện, th́ họ rút lui không kèn, không trống. Và v́ sao, chính quyền địa phương lại...hồn nhiên thế nhỉ? Hay c̣n v́ cái ǵ khác?
Cái sự "hồn nhiên" của người Việt khá phổ biến. Đến mức gây hoài nghi. Chả lẽ già rồi mà c̣n dại?
C̣n ông Nguyễn Văn Tiên, Phó Chủ nhiệm UB các vấn đề xă hội của Quốc hội, nhân vụ việc "Loạn pḥng khám TQ" (VietNamNet, ngày 31/7) và trước sự kiện 1 người dân bị chết oan ở pḥng khám có cái tên rất cứu rỗi- pḥng khám Maria- đă thẳng thừng: Vấn đề là tiền!
Vâng, nếu không v́ tiền- v́ "mùi đồng" th́ làm sao có cả một vụ việc tày trời này: "Xây nhà máy chui cho thương nhân TQ" (Thanh Niên Online, 2/7).
Đó là Nhà máy chế biến tinh bột wolfram (ATP) xuất khẩu công suất 3000 tấn/ năm, tại TP Móng Cái (Quảng Ninh), được Công ty CP Hoàng Thái xây dựng. Tài nhất, cả cái nhà máy mọc lên trên diện tích rộng tới 5 hecta mà chính quyền TP... không hề hay biết.
Ông Chủ tịch UBND TP.Móng Cái c̣n thú nhận: Không ngờ là doanh nghiệp Hoàng Thái lại dám đầu tư hàng chục tỉ đồng để xây dựng nhà xưởng trong khi chưa được chấp thuận đầu tư.
Cũng theo bài báo này, sở dĩ thương nhân TQ muốn xây nhà máy tại VN, v́ các sắc thuế ATP cao, chi phí về nhân công, điện, tiền thuê đất đắt đỏ. Đặc biệt, tiêu chuẩn kỹ thuật bảo vệ môi trường ngặt nghèo do nước này muốn hạn chế công nghiệp bẩn ở nước họ (!)
Nếu không v́ "mùi đồng" th́ làm sao có vụ việc UBND huyện Hàm Thuận Bắc (B́nh Thuận) "bị lừa" khi đồng ư kư chuyển đổi mục đích sử dụng đất, với diện tích 8500 m2 đất lúa cho ông Phạm Phú Thạnh.
Để chỉ ...3 ngày sau đó, mặc những hứa hẹn, cam kết bằng đơn từ hẳn hoi, ông này chuyển nhượng ngay cho thương nhân TQ Zhong Heng Shan, Chủ tịch kiêm Giám đốc Công ty TNHH Nguyên Long Sơn (công ty con của Tập đoàn kinh tế Nguyên Hinh, TQ). Đúng là, "mùi đồng" đă khiến lời hứa gió bay, nhẹ hều!
Và tại cuộc họp báo ngày 10/7, ông Phó CT tỉnh thừa nhận đây là vấn đề rất mới mà UBND tỉnh cũng chỉ vừa mới nắm được. Chuyện ồn ào đến mức phải báo cáo lên trên.
Và c̣n biết bao chuyện xung quanh "mùi đồng".
Mới đây, VietNamNét đưa tin vụ "Tàn sát cổ thụ bán cho thương lái Trung Quốc" ở huyện Minh Long (Quảng Ngăi). Cổ thụ đây là cây nhội- c̣n gọi là cây trâm, có đặc điểm cực hút nước và giữ nước.
Mỗi khi bứng cây trâm th́ những cây con xung quanh cũng sẽ chết v́ không c̣n cây trâm giữ nước. Việc bứng lấy bộ đế rễ cây trâm cũng sẽ khiến hàng loạt cây lớn nhỏ xung quanh bị đốn hạ. Từ đây, hệ sinh thái rừng bị ảnh hưởng nghiêm trọng, làm thay đổi ḍng chảy.... Thực chất là phá rừng.
Có chuyện ǵ xung quanh "mùi đồng", mà người Việt ḿnh không làm đây? Từ bán mèo (để diệt chuột) bán móng trâu (mất sức cày, kéo), bán "đỉa", bán ốc bươu vàng (những loại đáng lẽ phải diệt, th́ dân Việt đi nuôi).
Nhà máy sản xuất wolfram xây dựng hoành tráng thế này nhưng lănh đạo
Móng Cáy vẫn ... không biết. Ảnh: Long Sơn/Thanh Niên
Nản quá, nhà thơ Trần Đăng Khoa phải kêu lên, "Người Việt vẫn duy tŕ thói quen khôn nhà dại chợ": Có thể cảnh giác, nghi ngờ với cả con cái, anh em ruột thịt trong nhà, nhưng lại nhẹ dạ cả tin với thiên hạ. Mà ai nói ǵ cũng tin. Hay lại tại "cái nước Việt ḿnh nó thế"?
Đến nỗi, theo nhà thơ: Họ mà thu gom hài cốt th́ không khéo khối người đào cả mồ mả, ông bà tổ tiên đem... bán. Quả là lời than cay đắng, về cái sự "hồn nhiên".
Đúng là người dân Việt do nghèo đói, do hạn chế nhận thức, do ít thông tin, họ có thể nhẹ dạ nông nổi bởi... "mùi đồng". Nhưng "trên" họ, c̣n có các cấp quản lư chính quyền cơ sở, cánh tay nối dài của Nhà nước.
Việc làm ăn, giao lưu thông thương giữa 2 quốc gia vào thời điểm cực kỳ nhạy cảm này luôn cần có nguyên tắc. Nguyên tắc tối thượng, là phải tỉnh táo, không để "mùi đồng" làm tối mắt, hoặc những sơ hở v́ nhận thức quá kém, làm tổn hại tới an ninh quốc gia.
Nguyên tắc ấy buộc các cấp chính quyền cơ sở không được phép cũng "hồn nhiên", đến mức có thể "rơi vào cái bẫy của TQ", và cần có "văn hóa quan chức"- biết lắc đầu từ chối đúng chỗ, v́ lợi ích quốc gia. Bởi đó cũng là yêu nước.
Tiếc thay khi vụ việc đă xảy ra, khiến cả xă hội lo ngại, bất b́nh, hầu như thường được nghe, từ phía chính quyền những cụm từ sao mà...lỏng lẻo. Lỏng lẻo như cách quản lư đầy sơ hở, thậm chí có phần vô cảm, vô trách nhiệm nữa: Không ngờ, không hay biết, bất ngờ quá, vấn đề rất mới...
Văn hóa Kẻ Chợ và "văn hóa biết lắc đầu" của quan chức, là 2 câu chuyện khác nhau. Nơi này là chuyện của một đô thị. Nơi kia chuyện của đội ngũ quan chức. Nhưng lại giống nhau ở 1 điểm- nó góp phần không nhỏ vào sự trường tồn, hưng hay vong, thịnh hay suy của quốc gia.
http://vietnamnet.vn/vn/chinh-tri/tu...mui-dong-.html
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
"VỊT GIÀ XẤU XÍ" VÀ CHUYỆN ... MÙI ĐỒNG
