Theo nhật báo The Wall Street Journal của Mỹ, nếu dựa vào thói quen hành xử trong các vụ xung đột lănh thổ của Trung Quốc và những ǵ đang diễn ra gần đây, rất có thể một cuộc chiến tranh sẽ nổ ra ở Senkaku/Điếu Ngư.
Trong bài báo đăng hôm 28/10 vừa qua, The Wall Street Journal đă thống kê và cho biết, kể từ khi nước Cộng ḥa nhân dân Trung Hoa ra đời (1949) đến nay, quốc gia này đă có 23 cuộc bất đồng lănh thổ trên bộ và trên biển với các quốc gia láng giềng. Trong số những bất đồng này, đă có 17 vụ được giải quyết thông qua các thỏa thuận và 6 lầnTrung Quốc đă sử dụng đến sức mạnh quân sự để giải quyết. Tất cả những lần mà Trung Quốc dùng đến quân sự đều có diễn biến khá giống với t́nh trạng bế tắc hiện nay ở Senkaku.
Theo “thói quen”, Trung Quốc thường chỉ sử dụng sức mạnh quân sự trong những cuộc tranh chấp lănh thổ với những quốc gia láng giềng có khả năng quân sự mạnh như cuộc chiến tranh biên giới với Ấn Độ, Nga và Việt Nam hay những cuộc khủng hoảng liên quan đến Đài Loan. Đây cũng chính là những quốc gia có khả năng nhất trong việc kiểm soát và cản trở tham vọng lănh thổ của Trung Quốc.
Trong các bất đồng với những nước yếu hơn như Mông Cổ hoặc Nepal, Trung Quốc tránh sử dụng sức mạnh bởi họ biết rằng việc “dọa nạt” và bắt các quốc gia kia phải tuân theo sự sắp xếp của họ là không mấy khó khăn.
Từ những thực trạng này, dễ dàng nhận thấy hiện nay Nhật là quốc gia láng giềng biển lớn nhất của Trung Quốc và có lực lượng hải quân hiện đại hay đội pḥng vệ bờ biển khá mạnh. Thêm vào đó, lịch sử cũng chứng minh Trung Quốc ưa thích sử dụng vũ lực đối với các tranh chấp trên biển. Trong số 16 cuộc tranh chấp trên đất liền, Trung Quốc chỉ có 1/5 số lần dùng đến quân đội nhưng hầu hết các tranh chấp biển đảo của nước này đều sử dụng đến súng đạn.
Nhật báo The Wall Street Journal nêu ví dụ: Trong nhiều thập kỷ, Trung Quốc đơn phương tuyên bố chủ quyền đối với toàn bộ quần đảo Trường Sa của Việt Nam mặc dù họ không hề có kiểm soát hay sự hiện diện ở bất cứ đảo nào. Đến năm 1988, nước này đă manh động sử dụng quân sự để đánh chiếm 6 băi đá ngầm thuộc Trường Sa. T́nh trạng hiện nay ở biển Hoa Đông cũng tương tự như vậy, Trung Quốc không hề quản lư đảo nào trong số các đảo thuộc quần đảo Senkaku (Trung Quốc gọi là Điếu Ngư).

Suốt vài tháng qua, Trung Quốc chưa bao giờ rút tàu Hải giám ra khỏi khu vực Điếu Ngư/Senkaku cho thấy lập trường rất cứng rắn của nước này trong cuộc đối đầu với Nhật Bản.
Chưa hết, người ta c̣n nhận thấy có những sự trùng hợp rất đáng chú ư. Trung Quốc thường sử dụng sức mạnh quân sự trong những tranh chấp lănh thổ ở giai đoạn mà chế độ của họ ở t́nh trạng dễ mất an ninh nhất. Các nhà lănh đạo Bắc Kinh cho rằng các nước khác đang t́m cách khai thác sức mạnh của kẻ trong nước của họ nên nếu chính phủ phản ứng mềm mỏng có thể bị coi là yếu kém hay tăng sự bất b́nh của công chúng. Hơn nữa, các nhà lănh đạo Trung Quốc c̣n phải chịu sức ép từ các đối thủ chính trị, đặc biệt trong giai đoạn chuyển giao lănh đạo và châm ng̣i cho một cuộc chiến là giải pháp “thể hiện sức mạnh” hữu hiệu nhất.
Nhân tố cuối cùng trong việc gây mất ổn định và dẫn đến các cuộc đối đầu căng thẳng ở Senkaku là do cả Trung Quốc và Nhật Bản đều đang có các tranh chấp biển đảo với các nước khác. Với Nhật, đó là tranh chấp quần đảo Takeshima (Dokdo) hiện do Hàn Quốc kiểm soát nhưng Nhật cũng tuyên bố chủ quyền. Với Trung Quốc, đó là căng thẳng ở Biển Đông với Philippines và Việt Nam. T́nh thế này buộc các nhà lănh đạo Nhật hay Trung đều cho rằng nếu họ giải quyết thành công vấn đề Senkaku/Điếu Ngư theo hướng có lợi cho ḿnh, họ sẽ có điều kiện để dứt điểm các cuộc tranh chấp biển đảo c̣n lại và ngược lại, nếu họ “thua”, gần như chắc chắn họ sẽ phải ra về tay trắng.
Với những nhân tố vô cùng nhậy cảm như thế, The Wall Street Journal phỏng đoán, cuộc chiến tranh trên biển Hoa Đông giữa Trung Quốc và Nhật Bản chỉ là câu chuyện “một sớm, một chiều”.
Lê Trí
infonet.vn