Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu mới đây bất ngờ đảo ngược chiến lược đàm phán, từ chối tiến tŕnh ngừng bắn từng phần ngay cả khi Hamas đă chấp nhận đề xuất do Qatar và Ai Cập làm trung gian.
Israel thay đổi lập trường
Gần một tuần trôi qua kể từ khi Hamas chấp nhận đề xuất ngừng bắn mới nhất do Qatar và Ai Cập làm trung gian, Israel vẫn chưa đưa ra phản hồi. Sự im lặng ấy trái ngược hoàn toàn với tuyên bố công khai của Thủ tướng Benjamin Netanyahu rằng ông sẽ “ngay lập tức” khởi động đàm phán nhằm giải phóng toàn bộ con tin và chấm dứt xung đột.
Đằng sau sự tŕ hoăn này là một thay đổi căn bản trong cách tiếp cận vấn đề Gaza của Israel, khiến cả các nhà quan sát lẫn gia đ́nh những con tin c̣n lại rơi vào t́nh trạng hoang mang. Sau 18 tháng chỉ chấp nhận các thỏa thuận ngừng bắn giới hạn, Tel Aviv nay lại đặt cược vào một thỏa thuận toàn diện, bao gồm cả việc trả tự do cho tất cả con tin và chấm dứt hoàn toàn chiến sự, nhưng theo các điều khoản do chính nước này định ra.
Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu. Ảnh: Reuters
Trong một tuyên bố đưa ra tuần trước, ông Netanyahu khẳng định đă chỉ thị cho nhóm của ḿnh bắt đầu đàm phán ngay lập tức. Song, điều đáng chú ư là ông hoàn toàn không đề cập đến bản đề xuất hiện đang được bàn thảo, vốn chỉ yêu cầu một lệnh ngừng bắn tạm thời để đổi lấy việc thả một nửa số con tin. Đề xuất này trên thực tế gần giống với thỏa thuận ngừng bắn kéo dài 60 ngày mà nhà lănh đạo Tel Aviv từng đồng ư hồi tháng trước, thậm chí c̣n có những điều khoản thuận lợi hơn cho Israel sau khi Hamas tỏ ra linh hoạt hơn trong việc thả tù nhân và nhượng bộ về an ninh.
Trong khi đó, ông Netanyahu vẫn khẳng định quyết tâm thúc đẩy kế hoạch tấn công quân sự và giành quyền kiểm soát Gaza. Các quan chức Israel tin rằng sự nhượng bộ gần đây của Hamas bắt nguồn từ mối đe dọa tấn công này và rằng chính áp lực quân sự sẽ buộc đối phương phải chấp nhận các điều kiện của Israel để kết thúc chiến sự. Thế nhưng, sau gần hai năm giao tranh, dù bị suy yếu, Hamas vẫn chưa chịu buông súng.
Điều khiến dư luận bối rối hơn cả là ông Netanyahu vẫn chưa giải thích nguyên nhân của sự xoay trục đột ngột: từ chối mọi bàn thảo về chấm dứt xung đột trong suốt một năm rưỡi qua, chỉ chấp nhận các thỏa thuận tạm thời, đến nay ông lại chỉ muốn một thỏa thuận toàn diện. Trong khi đó, bản đề xuất đă được Hamas chấp thuận vẫn chưa nhận được phản hồi chính thức từ Tel Aviv.
Lập trường của Mỹ
Theo các nguồn tin cấp cao tại Israel, ch́a khóa trong chiến lược đàm phán mới của Thủ tướng Benjamin Netanyahu không nằm ở Jerusalem mà ở Washington. Trong những tuần gần đây, Tổng thống Mỹ Donald Trump đă công khai ủng hộ chiến dịch tấn công mới của Israel vào Gaza, lặp lại luận điệu của Tel Aviv về việc “xóa sổ Hamas” thay v́ thúc đẩy một lệnh ngừng bắn tạm thời.
“Chúng ta chỉ có thể chứng kiến sự trở về của những con tin c̣n lại khi Hamas bị đối đầu và tiêu diệt. Càng sớm hành động, cơ hội thành công càng cao”, ông Trump viết trên mạng xă hội Truth Social tuần trước.
Một quan chức Israel tiết lộ rằng sau khi Hamas đưa ra nhiều trở ngại trong ṿng đàm phán cuối cùng tại Qatar hồi tháng 7 vừa qua, ông Trump đă “mất kiên nhẫn”, không c̣n tin tưởng vào tiến tŕnh từng phần và nghi ngờ Hamas thật sự muốn đi đến một thỏa thuận. Những lời chỉ trích này tương đồng với phát biểu của đặc phái viên Steve Witkoff, người cáo buộc Hamas "thiếu thiện chí", đồng thời nhấn mạnh Washington sẽ t́m kiếm lựa chọn thay thế để bảo đảm việc thả con tin và ổn định an ninh ở Gaza.
“Thật đáng tiếc. Hamas không hề muốn đạt được thỏa thuận”, ông Trump nói với báo giới bên ngoài Nhà Trắng. Chỉ ít lâu sau, Israel đă xoay trục, chuyển sang cách tiếp cận “được ăn cả ngă về không” và yêu cầu một thỏa thuận toàn diện.
Trong cuộc họp nội các an ninh mới nhất, chính phủ Israel đă phê duyệt kế hoạch mở rộng tấn công Gaza, đồng thời đặt ra năm điều kiện để chấm dứt xung đột, bao gồm giải giáp Hamas, trả tự do cho toàn bộ con tin, phi quân sự hóa Gaza, duy tŕ quyền kiểm soát an ninh của Israel và thành lập một chính quyền dân sự thay thế, không phải Hamas, cũng không phải Chính quyền Palestine.
Trên thực địa, ông Netanyahu tiếp tục khẳng định Israel phải nắm toàn bộ quyền kiểm soát an ninh Gaza trong bất kỳ kịch bản hậu chiến nào, bao gồm cả quyền tiến hành không kích. “Trong điều kiện như vậy, sẽ không ai muốn đầu tư vào Gaza, bởi vùng đất này sẽ măi mắc kẹt trong xung đột triền miên”, nhà b́nh luận Chaim Levinson của tờ Haaretz nhấn mạnh.
Trong khi các cuộc khảo sát liên tục cho thấy phần lớn người dân Israel sẵn sàng ủng hộ bất kỳ thỏa thuận nào có thể đưa con tin trở về, một số tiếng nói cực hữu trong chính quyền Thủ tướng Netanyahu như Bộ trưởng An ninh Quốc gia Itamar Ben Gvir và Bộ trưởng Tài chính Bezalel Smotrich, lại kiên quyết phản đối ngừng bắn hay chấm dứt xung đột, cảnh báo rằng một bước đi như vậy có thể làm chính phủ sụp đổ. Để duy tŕ thế cân bằng, các thỏa thuận trao đổi con tin trước đây đều được thiết kế theo từng giai đoạn, cho phép ông Netanyahu trấn an các đồng minh rằng sự lo ngại của họ sẽ không trở thành hiện thực.
Áp lực từ phe cực hữu buộc Thủ tướng Israel phải mở rộng chiến dịch ném bom và duy tŕ cường độ tấn công cho đến khi Hamas đầu hàng. Tuy nhiên, theo cựu phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Matthew Miller, Washington tin rằng chính ông Netanyahu mới là người đang dựng rào cản cho một thỏa thuận ngừng bắn.
“Có những thời điểm chúng tôi muốn công khai nói rơ rằng Thủ tướng quá cứng rắn, khiến việc đạt thỏa thuận trở nên khó khăn hơn", ông Miller chia sẻ với Kênh 13 Israel, đồng thời thừa nhận Nhà Trắng đă cố t́nh không để lộ bất đồng v́ lo ngại Hamas sẽ lợi dụng chia rẽ giữa Mỹ và Israel.
Thông điệp mâu thuẫn của ông Netanyahu không chỉ làm gia tăng căng thẳng với chính phủ Mỹ mà c̣n khoét sâu bất b́nh trong ḷng xă hội Israel, làm dấy lên làn sóng biểu t́nh trên chính đất nước này.
Để xoa dịu dư luận, văn pḥng Netanyahu thông báo sẽ cử một nhóm đàm phán ngay khi địa điểm được xác định. Nhưng cho đến lúc này, chưa có nơi nào được chọn cho ṿng đàm phán tiếp theo. Trong khi Washington đang bận phối hợp cùng Ukraine và Nga, ông Netanyahu dường như vẫn theo đuổi chiến lược kép: vừa chuẩn bị cho kịch bản ngồi vào bàn đàm phán, vừa tăng cường các hoạt động quân sự nhằm giành thêm lợi thế trên chiến trường.
Games
