Vì sao lệnh cấm dùng ATACMS của Mỹ không còn là 'gáo nước lạnh' với Ukraine?

[Romano]

Giới chuyên gia nhận định, Mỹ có thể đã đánh giá quá cao năng lực của tên lửa tầm xa ATACMS, trong khi Ukraine cũng đang tự phát triển năng lực quốc phòng.
Giữa lúc chính quyền của Tổng thống Mỹ Donald Trump có những nỗ lực đưa Nga vào các cuộc đàm phán hòa bình nghiêm túc nhằm chấm dứt xung đột ở Ukraine, Washington đã quyết định dừng cho phép Kiev sử dụng tên lửa ATACMS để tấn công tầm xa vào lãnh thổ Nga. Washington cũng ngăn Ukraine dùng tên lửa Storm Shadow của Anh dựa vào dữ liệu dẫn đường của Mỹ.

Ban đầu, Kiev nhận được lô ATACMS viện trợ cũ hơn với tầm bắn ngắn hơn vào mùa thu năm 2023. Tới mùa xuân năm 2024, Mỹ bắt đầu vận chuyển mẫu ATACMS cải tiến với tầm bắn là 300km. Trong khi đó, tên lửa Storm Shadow được phóng từ trên không, có tầm bắn khoảng 250km. Tên lửa này từng được ca ngợi là một trong những vũ khí hiệu quả nhất Ukraine có được để đối phó với quân đội Nga.

Vào năm 2023, Anh đã cho phép các lực lượng Kiev dùng Storm Shadow tấn công tàu Nga và các cơ sở hải quân ở Crưm, bán đảo đã sáp nhập vào lãnh thổ Nga từ năm 2014.

Theo tờ Telegraph, các cuộc tấn công tầm xa vào lãnh thổ Nga đã giúp nâng cao tinh thần chiến đấu của binh sĩ Ukraine. Tuy nhiên, các tên lửa ATACMS và Storm Shadow không nên được đánh giá quá cao là vũ khí có thể thay đổi tình hình xung đột, vì Kiev cũng đang phát triển ngành công nghiệp quốc phòng nội địa và chứng minh được hiệu quả.

Vào thời điểm chính quyền của cựu Tổng thống Mỹ Joe Biden gỡ bỏ giới hạn Ukraine dùng ATACMS để tấn công mục tiêu trong lãnh thổ Nga vào năm 2024, Moscow đã di chuyển nhiều cơ sở hạ tầng hậu cần và dàn máy bay chiến đấu ra xa phạm vi tấn công 300km của ATACMS.

Song, điều đó không có nghĩa ATACMS trở nên vô dụng. Theo Đô đốc Rob Bauer, sĩ quan quân sự cấp cao nhất của NATO, ATACMS đã “tập kích hàng loạt” nhà máy vũ khí và kho đạn dược trong lãnh thổ Nga. Với tốc độ di chuyển nhanh và khả năng xuyên phá, ATACMS cho phép Ukraine thâm nhập vào cả các cơ sở ngầm của đối phương.

Câu hỏi đặt ra là quy mô Mỹ gửi ATACMS, bởi số lượng tên lửa này chưa bao giờ đủ để Kiev triển khai chiến dịch tấn công lâu dài. Tờ New York Times dẫn lời giới chức Mỹ thống kê, kể từ tháng 10/2023, Lầu Năm Góc đã cung cấp tổng cộng khoảng 500 quả ATACMS cho Ukraine, nhưng trong kho của Kiev chỉ còn khoảng 50 tên lửa vào thời điểm lệnh giới hạn sử dụng được gỡ bỏ. Ngay cả nguồn cung tên lửa Storm Shadow cũng giảm so với mức chuyển giao ban đầu từ 100 - 200 tên lửa.

Mặc dù Mỹ và Anh cố thuyết phục Ukraine rằng sẽ không có chuyện giảm số lượng tên lửa chuyển giao, nhưng thực tế quy mô kho dự trữ ban đầu để cung cấp cũng tương đối ít. Bên cạnh đó, Mỹ còn tập trung khí tài cho các khu vực quan trọng khác gồm Trung Đông và Thái Bình Dương.

Trong khi đó, các hệ thống phòng không tiên tiến của Nga như S-400 và Pantsir S1 đã làm giảm đáng kể tác động từ các cuộc tấn công tầm xa vào sâu trong lãnh thổ nước này.

Để thay đổi tình hình, Ukraine chuyển sang sử dụng kho máy bay không người lái (UAV) để tấn công các trung tâm hậu cần vốn hỗ trợ cho đà tấn công của quân Nga như các kho nhiên liệu.

Sĩ quan Anders Puck Nielsen, chuyên gia phân tích quân sự tại Học viện Quốc phòng Đan Mạch nhận định: “Ukraine thực tế đang tăng cường tấn công sâu vào lãnh thổ Nga, do đó lệnh cấm dùng tên lửa ATACMS hiện không trở thành vấn đề lớn với Kiev. Chính quyền của ông Trump đã đánh giá quá cao mức độ ảnh hưởng của họ đối với Ukraine”.

Tuy nhiên, nếu ông Trump mất kiên nhẫn với Nga, lãnh đạo Nhà Trắng hoàn toàn có thể thay đổi quyết định cấm Ukraine sử dụng ATACMS và thậm chí chuyển cho Kiev tên lửa Tomahawk có tầm bắn tới 2.500km. Ngoài kho UAV tầm xa quy mô cực lớn, Ukraine còn tự phát triển tên lửa hành trình Flamingo với tầm bắn 3.000km, đạt độ cao 5km, thời gian bay tối đa 4 giờ, tốc độ bay tối đa 950 km/h. Tên lửa được trang bị đầu đạn nặng 1.150kg, phóng từ mặt đất, và quá trình chuẩn bị cho vụ phóng là từ 20 - 40 phút. Theo kế hoạch, Ukraine sẽ đưa Flamingo vào thực chiến trước cuối năm nay.

Với việc sử dụng tên lửa nội địa để thực hiện các cuộc tấn công tầm xa vào lãnh thổ Nga, Ukraine sẽ không còn phải phụ thuộc vào nguồn cung vũ khí từ Mỹ, cũng như không cần sự chấp thuận của Washington để tập kích các mục tiêu ở Nga.

Khi so về tốc độ, Storm Shadow đạt 1.000 km/h hay ATACMS là 3.700 km/h, Flamingo không thể sánh kịp. Nhưng nếu Kiev có thể sản xuất tên lửa hành trình nội địa với số lượng đủ dùng, Ukraine có thể thay đổi tình hình trong giai đoạn tiếp theo của cuộc xung đột với Nga.