Anh, Pháp, Đức khởi động tiến trình trừng phạt Iran, Tehran phản ứng gắt

[Romano]

Ba cường quốc này lo ngại họ sẽ mất quyền khôi phục các lệnh trừng phạt đối với Iran nếu không hành động ngay lập tức.
Bộ 3 cường quốc châu Âu E3 – gồm Đức, Anh và Pháp – hôm 28/8 gửi thư tới Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc (UNSC), thông báo rằng họ đã khởi động quá trình 30 ngày để tái áp đặt các lệnh trừng phạt của Liên Hợp Quốc đối với Iran liên quan đến chương trình hạt nhân của quốc gia Trung Đông này.

Động thái này, được gọi là "cơ chế snapback", nhằm khôi phục các lệnh trừng phạt đã được dỡ bỏ theo Kế hoạch Hành động chung Toàn diện (JCPOA) năm 2015, diễn ra trong bối cảnh căng thẳng gia tăng sau các cuộc tấn công của Israel và Mỹ vào các cơ sở hạt nhân của Iran vào giữa tháng 6.E3 cho rằng Iran đã vi phạm nghiêm trọng JCPOA bằng cách làm giàu uranium lên tới 60%, gần mức cần thiết cho vũ khí hạt nhân, và tích lũy lượng uranium đủ để sản xuất 6 quả bom hạt nhân nếu được tinh chế thêm, theo báo cáo của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA).

Ba cường quốc này lo ngại nếu không hành động ngay lập tức, họ sẽ mất quyền khôi phục các lệnh trừng phạt đối với Tehran vào giữa tháng 10.

Trong thư gửi UNSC, Ngoại trưởng Pháp Jean-Noel Barrot cho biết quyết định này không báo hiệu sự kết thúc của ngoại giao.

Ngoại trưởng Đức Johann Wadephul kêu gọi Iran ngay lập tức hợp tác toàn diện với cơ quan giám sát hạt nhân của Liên Hợp Quốc và cam kết đàm phán trực tiếp với Mỹ trước cuối tháng 9 để tránh các biện pháp trừng phạt cụ thể.Về phần mình, Iran đã ngay lập tức phản ứng. Một quan chức cấp cao của Iran nói với Reuters rằng quyết định này là "bất hợp pháp và đáng tiếc".

Vị quan chức này cáo buộc 3 cường quốc châu Âu gây tổn hại đến ngoại giao và tuyên bố rằng Tehran sẽ không nhượng bộ dưới áp lực.

"Động thái này là một hành động chống lại ngoại giao, chứ không phải là một cơ hội cho ngoại giao. Iran sẽ không nhượng bộ dưới áp lực", vị quan chức nói.Dù vậy, vị quan chức này để ngỏ khả năng tiếp tục đối thoại với châu Âu, nhưng nhấn mạnh rằng Iran sẽ xem xét các lựa chọn, bao gồm khả năng rút khỏi Hiệp ước Không phổ biến vũ khí hạt nhân (NPT) nếu các lệnh trừng phạt được tái áp đặt.

Trên truyền hình nhà nước, Thứ trưởng Ngoại giao Iran Kazem Gharibabadi tuyên bố rằng Iran có thể đình chỉ hợp tác với IAEA như một phần của phản ứng, đồng thời cảnh báo về "phản ứng mạnh mẽ" nếu các lệnh trừng phạt được khôi phục, làm dấy lên lo ngại về một chu kỳ leo thang căng thẳng.

Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc dự kiến sẽ họp kín vào ngày 29/8 theo yêu cầu của E3 để thảo luận về động thái với Iran, các nhà ngoại giao cho biết.

Việc E3 khởi động "cơ chế snapback" đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong vấn đề hạt nhân Iran, làm gia tăng căng thẳng giữa các bên.

Trong 30 ngày tới, các lệnh trừng phạt có thể được khôi phục, ảnh hưởng đến các lĩnh vực tài chính, ngân hàng, dầu mỏ và quốc phòng của Iran.

Kết quả của tiến trình này sẽ phụ thuộc vào khả năng các bên đạt được thỏa thuận ngoại giao trước thời hạn, trong bối cảnh Iran tiếp tục khẳng định chương trình hạt nhân của mình chỉ phục vụ mục đích hòa bình.