Đức kêu gọi công dân rời Iran do lo ngại biện pháp trả đũa sau lệnh trừng phạt

[Romano]

Bộ Ngoại giao Đức ngày 29/8 đã ra khuyến cáo công dân nước này rời khỏi Iran và hạn chế đi lại đến quốc gia Trung Đông, trong bối cảnh lo ngại Tehran có thể đưa ra các biện pháp trả đũa sau khi nhóm ba nước châu Âu (E3) khởi động tiến trình tái áp đặt trừng phạt tại Liên hợp quốc.Theo tờ Politico, động thái này diễn ra chỉ vài giờ sau khi E3 chính thức gửi thông báo lên Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc về việc kích hoạt cơ chế “snapback”, nhằm khôi phục các biện pháp trừng phạt từng được dỡ bỏ sau khi thỏa thuận hạt nhân Iran (JCPOA) được ký kết năm 2015. Đây được coi là bước đi cứng rắn, phản ánh sự bế tắc kéo dài trong nỗ lực đàm phán với Tehran.

Trong tuyên bố trên trang web chính thức, Bộ Ngoại giao Đức nêu rõ: “Khi các quan chức Iran nhiều lần đe dọa sẽ có biện pháp đáp trả, không thể loại trừ khả năng công dân và lợi ích của Đức sẽ bị ảnh hưởng trực tiếp”. Thông điệp này được coi như cảnh báo khẩn đối với hàng nghìn công dân Đức đang sinh sống và làm việc tại Iran, cũng như những người có kế hoạch tới nước này trong thời gian tới.

Các lệnh trừng phạt của Liên hợp quốc, nếu được khôi phục, sẽ bao gồm nhiều biện pháp nghiêm ngặt như cấm vận vũ khí, hạn chế phát triển tên lửa đạn đạo, phong tỏa tài sản, cấm đi lại đối với một số cá nhân và tổ chức của Iran, cùng lệnh cấm sản xuất và chuyển giao công nghệ hạt nhân. Đây là các biện pháp từng được gỡ bỏ sau khi JCPOA có hiệu lực, nhằm đổi lấy cam kết của Iran về việc duy trì chương trình hạt nhân ở mức hoàn toàn dân sự.

E3 khẳng định việc tái áp đặt trừng phạt là cần thiết vì Iran đã “không tuân thủ đầy đủ” thỏa thuận. Theo các số liệu được đưa ra, kho dự trữ uranium làm giàu của Tehran hiện đã vượt hơn 9.000 kg, cao gấp nhiều lần giới hạn cho phép. Các nước châu Âu cũng cáo buộc Iran không hợp tác với Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA), làm dấy lên lo ngại về khả năng chương trình hạt nhân của nước này có mục đích quân sự.

Đáp lại, Bộ Ngoại giao Iran lên án quyết định của Anh, Pháp và Đức, gọi đây là “hành động khiêu khích và leo thang không cần thiết”. Tehran cảnh báo sẽ đưa ra “biện pháp đáp trả thích hợp”, song chưa công bố chi tiết. Một số nguồn tin khu vực cho rằng các biện pháp trả đũa có thể bao gồm việc hạn chế hoạt động ngoại giao, kinh tế hoặc tăng cường gây sức ép với các công dân phương Tây tại Iran.

Bối cảnh căng thẳng hiện nay bắt nguồn từ năm 2018, khi Mỹ dưới thời Tổng thống Donald Trump rút khỏi JCPOA, khiến Iran từng bước từ bỏ các cam kết và đẩy mạnh chương trình hạt nhân. Kể từ đó, thỏa thuận vốn được xem là trụ cột của cơ chế kiểm soát phổ biến vũ khí hạt nhân toàn cầu rơi vào tình trạng mong manh.

Giới phân tích nhận định, việc E3 kích hoạt cơ chế snapback và động thái cảnh báo công dân rời Iran của Đức là dấu hiệu cho thấy quan hệ giữa Tehran và phương Tây đang bước vào giai đoạn leo thang mới. Nếu các biện pháp trừng phạt được khôi phục toàn diện, nguy cơ Iran rút khỏi Hiệp ước không phổ biến vũ khí hạt nhân (NPT) hay gia tăng các hoạt động hạt nhân có thể trở thành hiện thực, kéo theo những hệ lụy nghiêm trọng cho an ninh khu vực Trung Đông.

Trong bối cảnh đó, lời kêu gọi của Berlin được xem không chỉ là biện pháp phòng ngừa trước các nguy cơ trực tiếp đối với công dân Đức, mà còn là tín hiệu cảnh báo về những bất ổn có thể lan rộng nếu xung đột ngoại giao và hạt nhân tiếp tục leo thang.