Thiếu hụt nhân sự y tế sau Covid-19 tạo ra những kẽ hở trong cấp phép, khiến nạn mạo danh y tá nở rộ ở nhiều bang của Mỹ.
Đầu tháng 4, cảnh sát bang Pennsylvania dừng một chiếc Mercedes để kiểm tra hành chính do tài xế mắc lỗi rẽ không xi nhan ở Pittsburgh. Họ đă t́nh cờ phát hiện một mạng lưới lừa đảo quy mô liên bang.
Nữ tài xế xuất tŕnh giấy đăng kư xe hết hạn, không khớp với giấy tờ tùy thân. Cảnh sát sau đó xin lệnh khám xe, t́m thấy nhiều loại giấy tờ khác, trong đó có thẻ ra vào các cơ sở y tế, nhật kư khám bệnh và đơn thuốc không mang tên tài xế.
Sau khi điều tra, giới chức phát hiện tài xế tên thật là Shannon Nicole Womack, đă sử dụng khoảng 20 tên giả và 7 số An sinh Xă hội để được tuyển dụng làm y tá ở Pennsylvania và có thể đă phạm tội tương tự ở các bang khác.
Đây không phải trường hợp "y tá mạo danh" duy nhất bị phát hiện. Giới chức nhiều bang những năm gần đây đă báo cáo t́nh trạng mạo danh y tá, hoặc làm việc tại các vị trí cần chứng chỉ về y tế mà không có giấy tờ hợp lệ.
Một số cơ quan quản lư đă sử dụng cụm "y tá mạo danh" để chỉ những người này, đồng thời cập nhật danh sách để ngăn họ sang bang khác làm việc.
Sinh viên tập huấn tại khoa điều dưỡng của trường kỹ thuật hạt Delaware, bang Pennsylvania, Mỹ, năm 2020. Ảnh: AFP
Danh sách của bang Arizona liệt kê hơn 130 người "đă nộp đơn xin việc, được tuyển hoặc tự giới thiệu là y tá mà không có chứng chỉ hành nghề" từ năm 2000 đến năm 2024. Bang Georgia liệt kê hơn 40 người nhưng không nêu thời gian. Bang Texas ghi nhận 140 người như vậy trong giai đoạn 2003-2024.
T́nh trạng thiếu hụt nhân sự, ngân sách và giám sát lơi lỏng sau đại dịch Covid-19 ở một số bang đă khiến vấn nạn ngày càng trầm trọng trong những năm gần đây, Mensik Kennedy, lănh đạo Hiệp hội Y tá Mỹ, cảnh báo.
"Những kẻ mạo danh có thể gây tổn hại, gây chết người, làm lung lay niềm tin của công chúng", bà nói.
Phổ biến nhất là những người kư hợp đồng làm việc bằng cách sử dụng bằng cấp của người khác. Một trong số đó là Autumn Bardisa, bị bắt tại Florida hồi tháng 8 với cáo buộc sử dụng tên và số giấy phép hành nghề của bạn học cũ để ứng tuyển làm y tá cấp cao năm 2023.
Trong đơn xin việc, Bardisa cung cấp số giấy phép y tá của bạn học cũ cùng tên là Autumn nhưng khác họ. Để hợp thức hóa, Bardisa giải thích rằng ḿnh đă kết hôn và đổi họ.
Từ tháng 6/2024 đến tháng 1/2025, Bardisa được tuyển và đă cung cấp dịch vụ y tế cho 4.486 bệnh nhân tại một bệnh viện ở Palm Coast, Florida. Sau khi cô được đề nghị thăng chức, đồng nghiệp đă kiểm tra thông tin và phát hiện giấy phép y tá của Bardisa đă hết hạn.
Bệnh viện đă tiến hành điều tra nội bộ và phát hiện Bardisa chưa từng cung cấp giấy đăng kư kết hôn. Nữ "y tá mạo danh" bị sa thải ngày 22/1.
Bà Kennedy cho biết việc có kinh nghiệm y tế cho phép những kẻ mạo danh tránh bị phát hiện lâu hơn. Những người khác chỉ có thể di chuyển qua lại giữa các cơ sở y tế để tránh bị giám sát.
Womack, người bị bắt tại Pennsylvania hồi tháng 4, không được cấp phép ở bất kỳ bang nào, "hoàn toàn không có kiến thức y tế cơ bản" và đă làm việc theo ca tại 9 cơ sở y tế ở Pennsylvania từ năm 2023.
Sau khi điều tra, giới chức phát hiện Womack nằm trong danh sách "y tá mạo danh" của bang Georgia và bị truy nă ở New Jersey, Georgia, Tennessee. Một số bang khác đang chờ xử lư lệnh truy nă đối với người này. Womack bị cáo buộc mạo danh 4 y tá, sử dụng danh tính của họ để làm việc ngắn hạn.
T́nh h́nh càng trở nên phức tạp khi một số bang nới lỏng quy định cấp phép để tuyển y tá "nhanh nhất có thể" do đại dịch. "Đương nhiên là sức ép rất lớn. Chúng tôi đang thiếu hụt y tá, nhưng cần đảm bảo thực hiện đúng quy tŕnh", bà Kennedy nói.
Năm 2019, các đặc vụ liên bang nhận tin báo về một trường y ở Florida đang cung cấp chứng chỉ, bảng điểm y tá giả. Với 17.000 USD, những "y tá mạo danh" có thể nhận bằng cấp về tŕnh độ học vấn cần thiết để dự kỳ thi cấp phép hành nghề y tá NCLEX, mà không cần phải tham gia các lớp học hoặc thực hành lâm sàng.
Sự việc đă châm ng̣i cho cuộc điều tra kéo dài nhiều năm, c̣n gọi là Chiến dịch Nightingale, theo tên của y tá Anh huyền thoại Florence Nightingale, người sáng lập ngành điều dưỡng hiện đại.
Giới chức liên bang sau đó phát hiện ba trường y ở Florida đă cung cấp hơn 7.600 bằng cấp giả từ năm 2016 đến năm 2021, giúp khoảng 2.100 người vượt qua kỳ thi NCLEX.
Bà Kennedy cho biết các cơ sở y tế cần sàng lọc thông tin nhân sự nghiêm ngặt hơn, song cũng chỉ ra các yếu tố mang tính hệ thống có thể gây khó khăn cho việc thực thi.
Chẳng hạn, các hội đồng y tá của bang, cơ quan chịu trách nhiệm cấp phép hành nghề và điều tra khiếu nại, thường thiếu ngân sách và nhân sự, dẫn đến chậm trễ, ách tắc. Khi hội đồng hoàn tất điều tra một trường hợp nghi mạo danh, người đó có thể đă kịp chuyển sang bang khác và xin việc ở đó.
Kể từ sau Chiến dịch Nightingale, một số cơ sở y tế và hội đồng y tá cấp bang đă thiết lập các biện pháp ngăn chặn mới. Tuy nhiên, giới chức cảnh báo các cơ quan vẫn phải đề cao cảnh giác.
"Chỉ một người mạo danh y tá với chứng chỉ giả cũng đă là quá nhiều", Fernando Porras, quan chức Văn pḥng Tổng thanh tra Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Mỹ (HHS-OIG), nói.
VietBF@sưu tập
Games
