Trong cuộc sống xô bồ, làm thế nào để chúng ta có cuộc sống yên b́nh, thanh tịnh? Đôi khi không cần phải nói, im lặng mới là vàng, là bạc. Nhưng làm thế nào để im lặng và im lặng như thế nào? Hăy nghe lời Phật dạy!
Đạo Phật có những câu nói hay về cách đối nhân xử thế, những bài học về làm người. Vậy, nếu các bạn mong muốn t́m hiểu đạo Phật nên đọc và suy ngẫm, sẽ giúp tâm thanh tịnh hơn giữa bộn bề lo toan trong cuộc sống. Dưới đây là lời Đức Phật dạy về sự im lặng.
Trong cuộc sống của chúng ta, có rất nhiều việc, có rất nhiều điều khiến chúng ta cảm thấy mệt mỏi, hay có những sự bất công, uất ức. Tuy nhiên, đôi khi im lặng là vàng, cũng giống như lời phật dạy: Im lặng là một câu trả lời hay nhất cho sự phỉ báng.
Truyền thuyết của đức Phật về sự im lặng
Trong lịch sử tư tưởng và tôn giáo của nhân loại, Đức Phật là một trong những đấng Đạo sư có sự nghiệp hoằng pháp khó có ai b́ kịp. Từ khi nh́n ánh sao Mai mà giác ngộ dưới gốc Bồ đề ở tuổi 30, cho đến khi nhập diệt ở tuổi 80, trong suốt hơn 49 năm, Ngài không ngừng vân du khắp mọi nơi để tùy cơ thuyết pháp mà hóa độ chúng sinh. Những bài thuyết pháp của Đức Phật trong vô số pháp hội đă được kết tập thành một kho tàng kinh điển đồ sộ.
Hơn hai ngàn năm qua, cây Bồ đề đă phát triển thành một cây đại thụ khổng lồ, phủ bóng che rợp những chân trời tư tưởng nhân loại, đến nỗi tuệ nhăn của các bậc Bồ tát thượng trí đời sau cũng chỉ có thể nh́n thấy được từng nhánh cây, thậm chí từng chiếc lá của cây Phật pháp kia. Đó là nguyên nhân ra đời của các tông phái. Vậy mà bậc đạo sư suốt đời vân du thuyết pháp đó, đến phút cuối cùng, lại tuyên bố là ḿnh chưa từng nói một chữ nào!
Kinh điển chép rằng sau khi giác ngộ, Đức Phật nhận thấy cảnh giới Thánh trí tự chứng của Như Lai quá đỗi thâm huyền vi diệu, siêu quá lư luận ngữ ngôn, trong khi chúng sanh c̣n đắm ch́m trong tham dục và vô minh luyến ái nên không có cách nào lănh hội được; bởi vậy Ngài định im lặng nhập Niết bàn. Phạm thiên Sahampati bèn đến thỉnh cầu Đức Phật chuyển pháp luân. Sau vài lần lưỡng lự, Đức Phật v́ lợi ích của chư thiên và nhân loại, đă nhận lời cầu thỉnh để rời cội Bồ đề, lên đường hóa độ.
"Muốn im lặng để nhập Niết bàn sau khi chứng ngộ", chi tiết tưởng chừng như rất nhỏ đó đă quyết định toàn bộ nội dung của kinh điển Phật giáo cùng thể cách lập ngôn để nhiếp dẫn thính chúng đi vào cảnh giới Thánh trí tự chứng về sau. Trong pháp hội Linh Sơn, một cành hoa đưa lên và thông điệp giác ngộ được đón nhận bằng nụ cười. Niêm hoa vi tiếu! Khi đọc nội điển, nếu chỉ chấp vào ngôn ngữ th́ chúng ta khó ḷng lắng nghe được sự im lặng của Đức Phật, là cái hàm dưỡng toàn bộ nội dung kinh điển. Dù Đức Phật có là bậc biện tài vô ngại với trí tuệ siêu việt thế gian th́ cũng không thể nào diễn đạt trọn vẹn cảnh giới thánh trí tự chứng, do những yếu tố bất toàn trong ngôn ngữ. Kinh Lăng Già luôn nhắc nhở ngôn ngữ chỉ là sự ḥa hợp của nhân duyên nên không thể nào diễn tả được đệ nhất nghĩa đế.
Các cuốn kháng thư Đại thừa thâm áo thường nhấn mạnh rằng không thiết yếu phải sử dụng ngôn ngữ mới truyền đạt được tư tưởng và cảm xúc; bởi v́ ở một vài cơi Phật, Đức Phật chỉ cần giáo hóa bằng nhiều cách như nh́n, nhướng mày, hoặc mỉm cười. Chẳng hạn trong non nước của Phổ Hiền Bồ Tát chỉ cần nh́n suông là đủ để chứng được Vô sanh pháp nhẫn, hoặc các Bồ tát trong cơi non nước Chúng Hương chỉ cần nghe được mùi hương cũng đắc nhập luật hạnh; hoặc tại Quang âm cung hay Cực quang tịnh thiên - là cơi trời thuộc vô sắc giới - nơi đó không có âm thanh, khi những cư dân nơi cơi trời đó muốn nói với nhau th́ có ánh sáng phát ra miệng thay cho ngôn ngữ. Như vậy khi đọc các pho ngữ lục Thiền tông, chúng ta cũng không nên lấy làm lạ khi các Thiền sư chỉ cần đưa một ngón tay lên, hoặc nói một câu vu vơ vô nghĩa để minh chứng cho cảnh giới thâm huyền nhất mà ư thức con người có thể đạt đến, hoặc các ngài có thể hét một tiếng làm chấn động tâm thức để chúng ta bừng tỉnh, thoát khỏi mạng lưới ngôn ngữ lư luận phù phiếm mà nghe ra sự im lặng của Đức Phật!
Lời đức phật dạy về cách học sự im lặng
Tuân Tử dạy: “Im lặng, lắng nghe, ghi nhớ, hành động và khôn ngoan là 5 cung bậc khác nhau của trí tuệ”. Có thể coi đây là ngũ-cung-sống của cuộc đời. Có đôi khi lại cần im lặng, lúc đó sự im lặng có giá trị hơn nhiều. Và lúc này chính sự im lặng lại “nói” nhiều hơn. Đó là đặc ngữ của sự im lặng, một loại văn hoá kỳ diệu, nhưng không dễ thực hiện.
Nói hoặc im lặng đều phải đúng nơi, đúng lúc, đúng người, và chỉ sử dụng khi thực sự cần thiết. Lời nói có thể là lưỡi gươm, mà gươm chưa dùng th́ cứ để trong bao. Im lặng là diệu kế nếu lời nói vô ích, nếu không th́ có thể phản tác dụng.
Khi nào con người chúng ta cần im lặng?
+ Khi người khác buồn phiền, đau khổ
Biết vui với người vui, buồn với người buồn. Đó là động thái của người có giáo dưỡng, tri thức, biết điều, biết cư xử và thấu cảm.
Không ǵ vô duyên hơn khi người khác khóc mà ḿnh lại cười – hoặc ngược lại. Sự “lệch pha” đó khả dĩ khiến chúng ta trở nên lố bịch, hợm hĩnh và kiêu ngạo.
+ Khi mọi người đang cần sự suy tư, lao động trí óc
Sự im lặng là “vương quốc” của hoạt động trí óc. Nhờ đó mà có những kiệt tác, sự cao thượng, sự hiểu biết, sự trưởng thành, sự hồi tâm…
Khi thấy người khác trầm tư mặc tưởng, đừng phá “khoảng riêng” của họ. Sự im lặng lúc đó thực sự cần thiết và có ư nghĩa.
+ Khi người khác không hiểu ḿnh
Khi chưa được hiểu, chúng ta cần cởi mở và hoà đồng để người khác có thể hiểu ḿnh hơn – dù không thể hiểu hết.
Nhưng nếu bạn cảm thấy người ta thực sự không thể hiểu hoặc không muốn hiểu th́ tốt nhất là im lặng. Nếu không, những ǵ bạn nói có thể gây “dị ứng” hoặc hiềm thù.
+ Khi người khác nói về vấn đề ḿnh không am hiểu
Biết th́ thưa thốt, không biết th́ dựa cột mà nghe. Người khôn ngoan chỉ nói những điều ḿnh biết rơ và hoàn toàn im lặng đối với những ǵ ḿnh không biết hoặc mơ hồ.
Đừng ảo tưởng ḿnh là “bách khoa tự điển”. Nhà bác học A. Edison nói: “Điều chúng ta biết chỉ là một giọt nước, điều chúng ta không biết là cả đại dương”.
+ Khi người khác khoe khoang, lư sự
Càng hiểu biết người ta càng ít nói, thâm trầm và cảm thông. Trong 4 phép toán, phép trừ là… “dễ” nhất, nhưng lại đầy ư nghĩa. Chỉ v́ ngu dốt nên mới độc đoán, khắt khe hoặc cố chấp.
Khoe khoang và lư sự là “đặc điểm” của đầu óc nông cạn, thiển cận. Dốt th́ hay nói chữ để cố che lấp khiếm khuyết của ḿnh.
+ Khi người khác không cần ḿnh góp ư kiến
Đừng bao giờ “xía” vào chuyện của người khác hoặc ṭ ṃ chuyện của họ. Vả lại, nói nhiều th́ sai nhiều. Nói thiên lệch th́ mất lẽ chính, nói huênh hoang rồi đến chỗ đuối, nói xiên xẹo rồi đến chỗ sai trái, nói giấu giếm sẽ đến chỗ cùng.
Hy vọng với những thông tin trên đây sẽ phần nào giúp các bạn hiểu thêm được những lư lẽ, những điều cần học hỏi trong cuộc sống.
Games
