Môn toán ở Singapore được dạy hoàn toàn khác biệt. Singapore liên tục xếp thứ hạng cao ở bộ môn Toán hoặc Khoa học trong các chương tŕnh đánh giá học tập như TIMSS và PISA (OCED).
Có nhiều lư do dẫn tới sự thành công trong giáo dục Toán học tại quốc đảo này, một trong số đó đến từ phương pháp dạy gọi là "Toán Singapore".
Toán Singapore là chương tŕnh dạy độc đáo, tập trung vào kỹ năng giải quyết vấn đề và xây dựng nền tảng toán học vững chắc. Chương tŕnh dành cho trẻ em từ mẫu giáo đến lớp 6, là một phần của chương tŕnh giảng dạy quốc gia dưới sự giám sát chặt chẽ của Bộ Giáo dục.
Trước khi chương tŕnh toán Singapore ra đời, quốc gia này sử dụng sách giáo khoa của những nước khác. Năm 1981, Pḥng Kế hoạch và Phát triển chương tŕnh giảng dạy Singapore (nay là Viện Phát triển Chương tŕnh giảng dạy Singapore) thấy được sự cần thiết của bộ sách giáo khoa riêng nên bắt đầu xây dựng chương tŕnh giảng dạy mới.
Năm 1982, Singapore ra mắt bộ sách giáo khoa riêng, trong đó có "Toán tiểu học", phân phát tới các trường học trên toàn quốc. Bộ sách giáo khoa được sửa đổi bổ sung vào năm 1992, nhấn mạnh hơn việc dạy học sinh giải quyết vấn đề.
Những ảnh hưởng từ bộ sách giáo khoa mới của Singapore đă được thế giới nh́n nhận rơ rệt sau các bài đánh giá chất lượng học sinh vào năm 1995, 1999 và 2003. Cho đến gần đây, học sinh Singapore luôn đạt các thành tích cao trên đấu trường Toán học quốc tế. Đó là lư do tại sao các nhà giáo dục, nhà toán học trên thế giới bắt đầu dành sự chú ư đến Toán Singapore.
Học sinh Singapore học Toán. Ảnh: Shutterstock.
Toán Singapore khác biệt thế nào?
Hăy tưởng tượng bạn đang dự giờ môn Toán tại một lớp 3 bất kỳ. Các em đang học về phép chia số lớn và chăm chú lắng nghe giáo viên tŕnh bày các bước thực hiện phép chia số lớn.
Thế rồi bạn sang một lớp 3 khác cũng đang dạy về phép chia số lớn, nhưng ở đây cô giáo đặt lên bàn những chiếc lọ và đồng xu, sau đó ra đề bài: "Hiện cô có 17 đồng xu, cô muốn chia đều vào 5 lọ, cô sẽ phải làm như thế nào?". Học sinh cùng nhau t́m cách trả lời thông qua việc xếp đồng xu vào lọ. Sau khi đă thảo luận theo mọi cách, cô giáo mới bắt đầu bước vào bài học về phép chia số lớn.
Lớp học đầu tiên sử dụng cách tiếp cận toán học điển h́nh, phổ thông hơn trong khi lớp học thứ hai đang sử dụng Toán Singapore. Về mặt lư thuyết, bài học của hai lớp là giống nhau, nhưng cách học sinh tiếp cận toán học là khác nhau. Và cách tiếp cận khác biệt thứ hai đă tạo nên Toán Singapore.
Toán Singapore tập trung xây dựng kỹ năng toán học cơ bản, thay v́ chú ư đến nội dung, cho phép học sinh tập trung vào khái niệm sâu hơn, sử dụng phương pháp học "ba bước" lần lượt là cụ thể, h́nh ảnh và trừu tượng.
Phương pháp học ba bước
Phương pháp này dựa trên lư thuyết của nhà tâm lư học người Mỹ, Jerome Bruner. Ông cho rằng để tiếp cận một vấn đề, người học cần trải qua ba bước, đầu tiên là xử lư đối tượng thực tế, sau đó sử dụng h́nh ảnh để mô phỏng lại vấn đề, cuối cùng là dùng khái niệm trừu tượng để giải thích. Lư thuyết này được áp dụng vào Toán Singapore giúp trẻ ghi nhớ tốt và hiểu biết sâu hơn.
Bước đầu tiên trong phương pháp ba bước là cụ thể hóa. Giáo viên sẽ đưa ra những h́nh khối, vật dụng mà học sinh có thể chạm vào và cảm nhận như xúc xắc, bộ xếp h́nh, bút ch́ màu để biểu đạt các phép tính.
Sau đó, học sinh chuyển sang tiếp nhận vấn đề bằng h́nh ảnh và củng cố kiến thức về các khái niệm bằng sơ đồ gọi là "mô h́nh thanh". Mỗi thanh h́nh chữ nhật sẽ đại diện cho một số trong bài toán. Mô h́nh thanh này rất hữu ích trong việc học về các phép tính cộng, trừ, nhân, chia, phân số hay số thập phân.
Cuối cùng, khi đă được nh́n và sờ, học sinh sẽ chuyển sang tiếp nhận khái niệm toán học. Trẻ em Singapore sẽ học hai khái niệm chính (toàn phần và so sánh) và đây là hai khái niệm nền tảng cho những bài học sau này.
Khái niệm toàn phần giúp học sinh hiểu về các phần và tổng các phần sẽ tạo nên cái toàn thể. Ví dụ, đề bài cho: "Isabelle có 3 quả bóng, Leane có 2 quả bóng. Hỏi hai bạn có tất cả bao nhiêu quả bóng?".
Cách thức học sinh sử dụng khái niệm toàn phần. Ảnh: The Asian Parent.
Học sinh Singapore sẽ vẽ một thanh dài h́nh chữ nhật, sau đó chia làm hai phần, một phần dài và một phần ngắn. Tiếp đó, em sẽ dán nhăn hai thanh này với các số có trong đề bài và cộng chúng lại để được kết quả bằng 5. Học sinh có thể ứng dụng khái niệm toàn phần vào phép tính cộng, trừ, nhân, chia.
Khác với toàn phần, khái niệm so sánh sử dụng hai thanh song song. Ví dụ, đề bài cho: "Emily có 5 cái bút ch́ và 3 cục tẩy. Hỏi, số bút ch́ nhiều hơn số cục tẩy là bao nhiêu?".
Cách thức học sinh sử dụng khái niệm so sánh. Ảnh: The Asian Parent.
Để giải bài toán này, học sinh Singapore sẽ vẽ hai thanh song song, trong đó thanh đầu tiên vẽ dài hơn, đại diện cho số bút ch́, thanh thứ hai ngắn hơn là số cục tẩy. Nhờ mô h́nh thanh, các em nhận ra phần dư ra của thanh đầu tiên chính là đáp án cần t́m và thực hiện phép tính 5 - 3 = 2.
Khi nhuần nhuyễn cách sử dụng hai khái niệm này để giải quyết các vấn đề toán học cơ bản, học sinh có thể sử dụng chúng trong các vấn đề nâng cao.
Ưu và nhược điểm của Toán Singapore
Sách giáo khoa và sách bài tập toán của Singapore rất đơn giản, dễ hiểu, dễ đọc với những bài toán căn bản, h́nh ảnh sinh động. Toán Singapore liên kết chặt chẽ với phương pháp giáo dục phổ thông của Mỹ, được gọi là Tiêu chuẩn cốt lơi chung (Common Core State Standards). Việc này mở ra cơ hội để Toán Singapore tiếp cận nhiều hơn tới các bang, trường học tại Mỹ.
Sách giáo khoa Toán hướng dẫn tuần tự, dựa trên các kỹ năng và khái niệm học sinh đă học trước đó để dần dần phát triển. Học sinh Singapore chỉ cần học trong sách giáo khoa, không cần tham khảo tài liệu bổ sung.
Một ưu điểm nữa là Toán Singapore yêu cầu học sinh làm chủ các khái niệm, trái ngược với việc học thuộc ḷng các quy tắc và công thức. Học sinh học ít chủ đề trong một năm 13-15 chủ đề), nhưng học theo hướng chuyên sâu nên có nền tảng vững chắc để học cao hơn mà không quên khái niệm, công thức.
Phương pháp học Toán Singapore trực quan, sinh động, kích thích mọi giác quan của người học. Toán Singapore áp dụng phương pháp ba bước giúp học sinh có thể sờ, nh́n, nghe (nhiều trường cho học sinh xem video hướng dẫn trên Youtube) làm cầu nối đến những khái niệm trừu tượng.
Tuy nhiên, Toán Singapore cũng có nhiều nhược điểm. Với mô h́nh toán học liên kết với thực tế, giáo viên Singapore phải liên tục bồi dưỡng nghiệp vụ, kỹ năng, đ̣i hỏi lượng tài chính đáng kể dành cho đào tạo giáo viên. Học sinh làm bài tập trực tiếp vào sách giáo khoa, sách bài tập nên mỗi năm đều phải mua mới tài liệu học tập. Điều này tạo gánh nặng tài chính cho gia đ́nh học sinh và nhà trường.
Toán Singapore ít tập trung vào ứng dụng trong thực tế. Hiện nay, toán học nhấn mạnh vào việc ứng dụng trong đời sống ví dụ để phân tích số liệu, đo đạc, nhưng toán Singapore thiên về củng cố nền tảng toán học.
