Giá thú
Tuổi đính hôn - Con giai con gái độ mười lăm mới sáu tuổi trở lên, đă là tuần sắp sửa lấy vợ lấy chồng. Hai ba mươi tuổi mới cưới gọi là muộn. Cũng có nhà cưới cho con từ năm 12, 13 tuổi, có nhà ước hôn với nhau từ trong thai.
Tục vợ chồng cứ hơn kém nhau một hai tuổi là vừa đôi.
Dạm hỏi - Trước hết kén chọn chỗ nào môn đăng hộ đối, xem đôi tuổi không sung khắc nhau, mới mượn mối lái. Mối lái nói với cha mẹ người con gái bằng ḷng gả rồi, nhà con trai mới đem cau đem chè đến dạm. Từ đó th́ mồng năm ngày Tết hoặc ngày kỵ nhà gái, người rể phải đưa đồ lễ vật đến mới là trọng thể. Cách ít lâu th́ làm lễ ăn hỏi; nhà trai đem cau chè, lợn xôi đến nhà gái lễ gia tiên, có nhà dùng cách giản tiện th́ chỉ dùng cau, chè, mứt mà thôi. Ở Quảng Nam th́ trong lễ ăn hỏi thường lại thêm đôi hoa tai vàng nữa.
Sêu - Ăn hỏi rồi mới sêu. Sêu th́ mùa nào thức ấy, như mùa vải th́ sêu vải, mùa dưa th́ sêu dưa...
Có nơi một năm chỉ sêu bốn mùa, tháng ba sêu vải, tháng năm sêu dưa hấu, đường, mắm, chim, ngỗng, tháng chín sêu hồng, cốm gạo mới, chim ngói, tháng chạp th́ sêu cam, mứt bánh cốm. Đồ sêu nhà gái lấy một nửa c̣n một nửa trả lại nhà trai gọi là đồ lại mặt.
Cưới - Sêu trong một năm hoặc nửa năm th́ cưới, cũng có khi phải sêu hai ba năm mới đợc cưới. Nếu không sêu th́ xin cưới là thiếu lễ, người ta chê cười, mà nhà gái không mấy người nghe.
Trao thư, thách cưới - trước khi muốn cưới th́ th́ đôi bên nhà giai nhà gái đều quang quẻ cả mới được, nghĩa là người chủ hôn không có tang chế ǵ. Cưới th́ nhà giai viết thư hỏi xem nhà gái ăn những lễ vật như thế nào. Nhà gái muốn những thức ǵ th́ viết thư trả lời nhà giai, nhà giai liệu thế lo được th́ mới chọn ngày lành tháng tốt, đính ước ngày cưới với nhà gái. Nếu nhà gái lấy lễ nặng quá th́ nhà giai xin bớt đi ít nhiều. Nhà gái không nghe th́ có khi lại hoăn việc lại. Mà nhà giai bất đắc dĩ lại phải lo th́ có khi v́ thế mà hai bên sui gia sinh ra oán ghét nhau..
Đồ thách cưới th́ đại để: Bao nhiêu lợn gạo, hoặc ăn ḅ th́ thách ḅ, bao nhiêu chè, bao nhiêu cau, bao nhiêu rượu, ṿng nhẫn, hoa, hột quần áo, chăn màn, và kèm thêm bao nhiêu bạc...
Tuỳ nơi thành thị, quê mùa, nhà giàu, nhà nghèo, ăn nhiều, ăn ít, nhưng đại khái cũng trong những khoản ấy.
Đám cưới - Về vùng hương thôn với nhau, cưới thường đi về đêm. Lúc đi phải chọn giờ hoàng đạo mới đi, và phải có người đàn ông dễ tính ra đón ngơ trước, khi ra th́ reo ầm cả lên rằng gặp giai, để cho mọi việc được dễ dàng mau mắn. Trong đám cưới có một ông già (kén ông già hiền lành, mà vợ chồng c̣n song toàn, lắm con nhiều cháu mới tốt) cầm một bó hương đi trước, rồi đến các người dẫn lễ, kẻ đội mâm cau, người khiêng lợn rượu... Chú rể th́ khăn áo lịch sự, có một đám thân thích dẫn đi. Khi đến nhà vợ, dàn bày đồ lễ, người chủ hôn nhà gái khấn lễ gia tiên rồi th́ mời rể vào lễ.
Tế tơ hồng - Bày hương án ra sân, dùng lễ xôi, gà, giầu, rượu, tế tơ hồng, rồi hai vợ chồng đều vào lễ.
Điển tế tơ hồng do chuyện ngày xưa, có một người tên là Vi Cố, một bữa đi chơi giăng, gặp một ông già đang xe các sợi dây đỏ ở dưới bóng giăng. Hỏi th́ ông ấy nói rằng ta là Nguyệt lăo coi việc xe duyên cho vợ chồng nhân gian, ta đă buộc sợi dây này vào chân người nào th́ dù thế nào cũng phải lấy nhau. V́ thế ta cho việc vợ chồng là có ông nguyệt lăo định trước, cho nên thành vợ thành chồng rồi th́ phải tạ ơn ông ấy, và cầu ông ấy phù hộ cho ở được trăm năm với nhau.
Tế tơ hồng rồi th́ người rể vào lạy cha mẹ vợ (tục ấy người theo lối văn minh bây giờ không chịu). Rồi cho họ hàng ăn uống xong mới về.
Đưa dâu - sáng hôm sau th́ đưa dâu, nhà trai nhà gái cùng ăn mừng, làm cỗ bàn, mời bà con khách khứa. Bà con khách khứa mừng nhau th́ kể mừng tiền người mừng chè, cau hoặc là câu đối... Mà thường chỉ mừng bên nhà giai, chứ không có mấy nơi mừng bên nhà gái, nhưng chỉ mừng cho con gái hoặc vài vuông nhiễu điều, hoặc may sẵn thành yếm mà thôi.
Đưa dâu, nhà gái cũng kén một ông già cầm bó hương đi trước, rồi bà con họ hàng dẫn cô dâu đi sau. Đến nhà trai rồi th́ một vài bà già dẫn cô dâu vào lạy gia tiên, rồi đưa đi lễ nhà thờ đôi bên bố chồng mẹ chồng. Đoạn giở về mới lạy bố mẹ chồng, hoặc c̣n ông bà chồng cũng lạy. Ông bà cha mẹ chồng, mỗi người mừng cho một vài đồng bạc hoặc một vài chục.
Họ hàng ăn uống xong th́ lấy phần. Phần phải có xôi thịt, bánh trái, gị chả, cau chuối mới là cỗ cưới
Ở thành phố th́ thách cưới thường nặng hơn ở nhà quê, mà không có lệ đi ăn cưới đêm. Cưới ban ngày rồi đón dâu về luôn. Trong khi cưới và đón dâu, hai ông già cầm hai cái lư hương ngồi xe che lọng xanh đi trước, rồi các kẻ dẫn lễ khiêng ché rượu, khiêng quả phù trang. Trước c̣n đi bộ, ít nay đám th́ đi toàn xe.
Lễ bái cũng như cách nhà quê. Ăn xong cũng có phần, phần có những bánh đường bánh ngọt, lại thêm một cái khăn mặt đỏ để gói phần. Sau lại có bánh dầy bánh chưng chia biếu những người quen thuộc nữa.
Phương thuật - Trong khi cô dâu đi đường, ăn mặc tốt đẹp e thiên hạ quở quang, phải cài vài cái kim vào choàng áo, để có độc mồm độc miệng, th́ đă có kim ấy chấn áp đi. Có nơi lại đặt hoả ḷ giữa cửa cho cô dâu bước qua, cũng là ư đấy. Cũng có nơi dâu mới đến cửa, mẹ chồng cầm b́nh vôi tránh đi một lúc, có nơi dâu mới đến cửa, một người lấy chày cối giă một lúc, tục ấy th́ ngộ quá, không hiểu ư làm sao.
Đóng cửa giăng dây - Trong khi cưới và lúc đưa dâu, lại có tục đóng cửa, giăng dây. Lúc nhà trai đem lễ đến nhà gái đóng cửa, không cho vào. Nhà trai phải cho chúng nó dăm ba hào, một đồng bạc th́ mới mở cửa. Trong lúc đi đường th́ những kẻ hèn hạ hoặc lấy sợi chỉ đỏ, hoặc mảnh vải, lụa đỏ giăng ngang giữa đường, đám cưới đi đến, phải nói tử tế và cho chúng vài hào th́ chúng mới cởi dây cho đi. Chỗ th́ chúng nó bày hương án, chờ đi đến, đốt một bánh pháo ăn mừng, chỗ ấy phải đăi họ một vài đồng mới xong. Nếu bủn xỉn mà không cho chúng nó tiền, th́ chúng cắt chỉ cắt dây nói bậy nói bạ, chẳng xứng đáng cho việc vui mừng, v́ vậy đám nào cũng phải cho.
Tục giăng dây này đă có lâu. Về đời huyền tôn, ngời đường thiệu đă dâng biểu nói rằng: Ngày người đớn đau, những kẻ hèn hạ thường lấy xe ngăn trở đường đi, đ̣i cỗ bàn ăn uống. Tục ấy mỗi ngày một thịnh, đến nỗi các đám cưới của nhà vương công, chúng nó cũng tụ họp đàn lũ, che lấy đường đi, làm cho lôi thôi th́ giờ, để đ̣i tiền của, thành ra tiền giăng dây nặng hơn tiền cưới, xin cấm hết đi mới được, xem vậy th́ tức là tục giăng dây của ta bây giờ.
Giao duyên - Tối hôm cưới , người chồng lấy trầu trăm (Trầu tế tơ hồng), trao một nửa cho vợ, rót một chén rượu, mỗi người uống một nửa, gọi là lễ hợp cẩn. Vợ trải chiếu lạy chồng hai lạy, chồng đáp lại vái một cái. Tục ấy nhà đại gia mới dùng đến, nhà thường th́ không mấy người dùng.
Lại mặt - Cưới được ba hôm, đến hôm thứ tư th́ hai vợ chồng làm lễ chè xôi đem về nhà vợ lạy gia tiên, gọi là lễ lại mặt, chữ gọi là tế hỷ.
Tục Mường - Tục cưới về Mường, Mán rất nực cười. Khi cưới nhà gái nấu một nồi nước bẩn thỉu, cả nhà khóc lóc, chờ khi họ hàng đưa dâu ra cửa lấy gạo muối mang theo và rẩy nước bẩn thỉu ấy, hễ ai chạy không mau th́ bẩn cả quần áo.
sưu tầm
Games
