Với tôi, Sài G̣n là biển. Nghe có vẻ lạ lẫm, song h́nh dung ấy cứ măi ghim chặt vào từng mảng kư ức và máu thịt. Đúng hơn là vào tim.
Biển luôn nằm chỗ thấp, nên trăm sông đổ về.
Không phân biệt là ai, từ đâu đến, giàu nghèo sang hèn ra sao. Sâu trong mỗi mảnh đời đến đây là một câu chuyện, bước thăng trầm, nỗi buồn vui của những thân phận, mái nhà, làng quê, đất nước.
Biển th́ mênh mông, rộng lớn. Thời nào cũng thế, Sài G̣n không ngừng sản sinh ra những con người trượng nghĩa, sống có trước có sau, tử tế từ trong máu thịt. Những trung tâm nuôi dạy trẻ mồ côi, khuyết tật hay quán cơm, trà đá, bơm vá xe, hớt tóc, thuốc chữa bệnh miễn phí có mặt đây đó khắp Sài G̣n.
Nơi thành phố này, ḷng trắc ẩn chưa bao giờ là thứ xa xỉ. Những câu chuyện trao truyền cảm hứng. Những b́nh dị lớn lao, những nghĩa t́nh sâu nặng. Mọi vinh nhục, thành bại, được mất, khi rọi soi vào đó, thảy đều trở nên nhẹ bẫng.
Ầm ào và lặng lẽ. Trăm nhánh sông đổ về biển, dĩ nhiên, trong có đục có. Tôi không quá mụ mị để ngồi vẽ Sài G̣n chỉ bằng gam màu xanh thuần khiết. Bao nhiêu năm qua, biết bao người đă vẽ, đă mơ giấc mơ về một gam màu như thế. Và bao nhiêu năm qua, rốt cuộc chúng ta cũng đủ tỉnh táo để nhận ra rằng, Sài G̣n pha tạp nhiều màu sắc, ánh sáng trộn lẫn bóng tối. Dưới ḷng biển thẳm sâu luôn là những câu hỏi nhức ḷng.
Sài G̣n, tận cùng của Thương là Đợi1
Sài G̣n có ngập úng, ùn tắc giao thông không? Có. Sài G̣n có ồn ă tiếng người tiếng xe không? Có. Sài G̣n có nạn cướp giật, nghiện hút, mại dâm không? Có. Sài G̣n có hào nhoáng với nhung nhúc nhà hàng, khách sạn, vũ trường? Có. Sài G̣n có khiến người ta cảm thấy xô bồ, vội vă, thậm chí bơ vơ không? Có. Có hết! Cũng như có một Sài G̣n cay nồng từng giọt mồ hôi. Có một Sài G̣n chắt chiu từng đồng bạc lẻ. Một Sài G̣n chậm răi ngồi gom từng cuốn sách, chồng báo cũ…
Nhưng, Sài G̣n về đêm là một Sài G̣n rất khác. Một Sài G̣n với cái trở ḿnh rất khẽ. Thổn thức tột cùng và day dứt khôn nguôi. Bao cái miệng c̣n đói, c̣n khát? Bao phận người bị từ khước, bị bỏ lại phía sau? Bao nhiêu năm nữa cho giấc mơ ḥa hợp, những đứa con mới thực sự xem nhau như máu mủ ruột rà?
Dường như những lúc ấy Sài G̣n mới kịp sống cho ḿnh. Cho những niềm riêng. Đau đáu! Cho những hoài niệm xưa cũ. Đẹp đến nao ḷng!
Dang rộng tay đón lấy muôn ngàn con nước, biển thật giàu có, thế mà chẳng bao giờ tham lam giữ lại cho ḿnh. Có người chọn ở lại, lấy chốn này làm nơi an trú. Họ lặng lẽ trở thành trầm tích. Và cũng có những kẻ rời bỏ thành phố, t́m đến những chân trời mới. Như nước đi ra bể lại mưa về nguồn. Sài G̣n vẫn không ngừng cưu mang và nhẫn nại nuôi nấng từng giấc mơ vượt trùng khơi như thế.
Dù đi đâu về đâu, thảy đều được Sài G̣n chăm bẵm với tất cả sự dịu dàng của một người mẹ.
Nhắc đến Sài G̣n là nhắc đến một phần máu thịt, nên lúc nào cũng ăm ắp nhớ nhung. Kẻ đi xa quay quắt nhớ đă đành. Người ở lại cũng dâng trào niềm tha thiết.
Những ai từng đặt chân đến thành phố này, suy cho cùng, đều mắc nợ Sài G̣n. Ḷng nhủ ḷng rằng phải đối đăi tử tế với Sài G̣n, như cách Sài G̣n đă rộng lượng đối đăi với từng người trong chúng ta.
Song, lấy ǵ để đối đăi với Sài G̣n, nếu không phải là sự thấu cảm và sẻ chia, nếu không phải là ḷng bao dung vượt lên mọi khác biệt?
Sài G̣n, tận cùng của Thương là Đợi2
Thành phố này c̣n bộn bề và ngổn ngang trăm mối. Làm ơn, xin hăy chạm vào Sài G̣n bằng trái tim. Xin hăy cần mẫn thắp lên niềm hy vọng, hong khô giọt nước mắt, chữa lành vết thương đau. Xin đong đầy sự dịu dàng vào từng huyết mạch của Sài G̣n, để cùng với ḷng tự hào và niềm tri ân, người với người biết tha thứ và thương nhau hơn.
Khi chung chia một vận mệnh với Sài G̣n như thế cũng là lúc tất cả được bện chặt lại bằng những trải nghiệm vô giá về t́nh dân tộc, nghĩa đồng bào.
Những ngày c̣n ở Sài G̣n, hễ lúc nào sắp xếp được là tôi lại t́m đến bảo tàng, pḥng tranh, nhà lưu niệm. Không hẳn như đi t́m một thứ cổ vật bị mất. Càng không phải để hoài niệm hay nuối tiếc.
Soi vào những bức ảnh, thước phim của ngày đă cũ, tôi thấy ḿnh ở đó, bé nhỏ trong hồn cốt của người Sài G̣n xưa. Tựa như kẻ hành hương được gột rửa bụi trần sau bao ngày rong ruổi trong hoang mạc khô cháy. Sạch từ tâm khảm. Sạch ra h́nh hài.
Và để c̣n nghe trong đáy tim ḿnh lời hẹn ước với Sài G̣n. Bởi Sài G̣n đẹp nhất là chữ Thương. Mà tận cùng của Thương là Đợi.