Reuters dẫn các nguồn thạo tin cho biết, lo ngại một siêu đập thủy điện mà Trung Quốc khởi công ở khu tự trị Tây Tạng sẽ làm giảm tới 85% lưu lượng nước trên con sông lớn trong mùa khô, Ấn Độ đă đẩy nhanh kế hoạch xây dựng đập thủy điện riêng của nước này để giảm thiểu tác động.
Ấn Độ tăng tốc xây siêu đập đối phó Trung Quốc
Chính phủ Ấn Độ đă cân nhắc các dự án từ đầu những năm 2000 để kiểm soát ḍng chảy từ sông băng Angsi của Tây Tạng, nơi nuôi sống hơn 100 triệu người dân ở hạ lưu Trung Quốc, Ấn Độ và Bangladesh. Tuy nhiên, kế hoạch này vấp phải sự phản đối dữ dội từ người dân sống ở bang biên giới Arunachal Pradesh. Họ lo ngại làng mạc của họ sẽ bị nhấn ch́m và cuộc sống sẽ bị ảnh hưởng nếu chính phủ xây bất kỳ con đập nào.
Thượng nguồn Siang tại Ấn Độ. Ảnh: Reuters
Nhưng vào tháng 12/2024, Trung Quốc đă phê duyệt dự án xây đạp thủy điện trên con sông được biết đến với tên Nhă Lỗ Tạng Bố ở Tây Tạng và Brahmaputra ở Ấn Độ. Dự án này vượt xa đập Tam Hiệp - hiện là đập lớn nhất thế giới. New Delhi lo ngại rằng đối thủ chiến lược lâu năm của họ - vốn đang tranh chấp khu vực biên giới Arunachal Pradesh - có thể biến việc kiểm soát con sông này thành "vũ khí".
Hồi tháng 5, công ty thủy điện lớn nhất Ấn Độ đă di chuyển các vật liệu khảo sát dưới sự bảo vệ của cảnh sát vũ trang gần một địa điểm dự kiến xây dựng Đập Lưu trữ Đa năng Thượng Siang (Siang là tên gọi đoạn thượng lưu của Brahmaputra, ḍng sông lớn nhất chảy qua miền đông Ấn Độ trước khi đổ sang Bangladesh ra vịnh Bengal. Nếu dự án hoàn thành, con đập này sẽ là đập lớn nhất của Ấn Độ. Các quan chức cấp cao của Ấn Độ cũng đă tổ chức các cuộc họp về việc đẩy nhanh tiến độ xây dựng trong năm nay, trong đó có cuộc họp do văn pḥng Thủ tướng Narendra Modi tổ chức vào tháng 7, hai nguồn tin giấu tên tiết lộ với Reuters.
Những lo ngại của Delhi đă được mô tả trong một phân tích của chính phủ Ấn Độ về tác động từ của con đập mà Trung Quốc chuẩn bị xây dựng.
Bắc Kinh chưa công bố kế hoạch chi tiết về việc xây dựng đập, nhưng phân tích này dựa trên những công tŕnh trước đây do các tổ chức trực thuộc chính phủ Ấn Độ như Ủy ban Nước Trung ương thực hiện, tính đến quy mô dự kiến của siêu đạp Trung Quốc. Theo một số nguồn tin, Trung Quốc khởi công công tŕnh vào tháng 7/2025 và toàn bộ dự án ước tính có chi phí 170 tỷ USD.
Ấn Độ ước tính, siêu đập thủy điện mới tại khu tự trị Tây Tạng sẽ cho phép Trung Quốc chuyển hướng tới 40 tỷ mét khối nước, tương đương hơn 1/3 lượng nước nhận được hàng năm tại một điểm biên giới quan trọng. Tác động này sẽ đặc biệt nghiêm trọng vào những tháng không có gió mùa, khi nhiệt độ tăng cao và đất đai trở nên cằn cỗi trên khắp Ấn Độ.
Dự án xây Đập Lưu trữ Đa năng Thượng Siang sẽ giảm bớt t́nh trạng này, với khả năng lưu trữ dự kiến 14 tỷ mét khối, cho phép Ấn Độ xả nước trong mùa khô. Điều sẽ giúp thành phố lớn trong khu vực là Guwahati, vốn phụ thuộc vào công nghiệp và nền nông nghiệp hạn chế t́nh trạng thiếu hụt nguồn nước. Theo các tài liệu nghiên cứu, mực nước tại Guwahati có thể giảm 25% nếu đập thủy điện của Ấn Độ không được xây dựng.
Một số nguồn tin cho biết dự án này cũng có thể ngăn chặn bất kỳ động thái nào của Bắc Kinh nhằm xả lũ gây thiệt hại nặng nề xuống hạ lưu. Nếu con đập hạ xuống mức trữ nước thấp nhất – tức là mực nước chỉ dưới 50% chiều cao đập – th́ nó vẫn có thể chứa toàn bộ lượng nước tràn ra nếu xảy ra sự cố vỡ công tŕnh thủy điện từ phía Trung Quốc, theo tài liệu và nguồn tin cho biết.
Văn pḥng của Thủ tướng Modi cùng các bộ phụ trách về nước và đối ngoại của Ấn Độ vẫn chưa lên tiếng trước thông tin về kế hoạch xây đập. Công ty thủy điện quốc doanh NHPC của nước này cũng không đưa ra bất cứ tuyên bố nào.
Cảnh báo từ các chuyên gia
Bộ Ngoại giao Ấn Độ cho biết nhà ngoại giao hàng đầu S. Jaishankar của Ấn Độ đă nêu lên những lo ngại về siêu đập ở khu tự trị Tây Tạng trong cuộc gặp với người đồng cấp Trung Quốc vào ngày 18/8. Theo một quan chức Ấn Độ, chính phủ đang thực hiện các biện pháp để bảo vệ tính mạng và sinh kế của người dân ở các khu vực hạ lưu, trong đó có cả phương án xây dựng đập dự pḥng.
Thủ hiến bang Arunachal, một thành viên trong đảng của Thủ tướng Modi – người coi dự án của Trung Quốc là mối đe dọa hiện hữu và ủng hộ việc chính phủ xây dựng con đập mới cho rằng, dự án sẽ "đảm bảo an ninh nguồn nước và điều tiết lũ lụt để ứng phó với các đợt nước dâng cao". Chính quyền bang đă tiến hành thảo luận chi tiết về việc bồi thường với các gia đ́nh có thể bị ảnh hưởng bởi con đập.
Nghị sĩ Alo Libang cho rằng, người dân địa phương có thể chấp nhận di dời nếu họ nhận được khoản bồi thường hậu hĩnh. Công ty NHPC có kế hoạch chi hơn 3 triệu USD cho giáo dục và cơ sở hạ tầng khẩn cấp để khuyến khích dân làng di dời đến nơi khác, ba nguồn thạo tin lưu ư.
Một dấu hiệu tiến triển là người dân tại ba ngôi làng trong khu vực thời gian gần đây đă đồng ư để các quan chức NHPC thực hiện những công việc liên quan đến xây đập, chính quyền bang Arunachal cho biết.
Tuy vậy, ngay cả khi dự án xây dựng đập Thượng Siang được thông qua, quá tŕnh xây dựng sau khi khởi công cũng có thể mất cả thập kỷ. Điều đó có nghĩa là dự án này có thể sẽ hoàn thành sau dự án của Trung Quốc. Sự chậm trễ này sẽ khiến quá tŕnh xây dựng đập của Ấn Độ gặp nhiệu khó khăn nếu Bắc Kinh đột ngột xả nước vào mùa mưa.
Các chuyên gia quốc tế cảnh báo, việc xây dựng các đập lớn ở Tây Tạng và bang Arunachal, những nơi có hoạt động địa chấn mạnh, có thể làm gia tăng rủi ro cho các cộng đồng ở hạ lưu.
Sayanangshu Modak, chuyên gia về mối quan hệ giữa Ấn Độ và Trung Quốc tại Đại học Arizona cho rằng: "Con đập của Trung Quốc đang được xây dựng ở một khu vực có hoạt động địa chấn mạnh và nằm trong vùng thường xuyên xảy ra các hiện tượng thời tiết cực đoan. Những hiện tượng thời tiết cực đoan như thế này gây ra lở đất, lở bùn, lũ lụt do vỡ hồ băng. Điều này làm dấy lên lo ngại về sự an toàn của đập. Đây là một mối lo ngại hoàn toàn chính đáng và Ấn Độ nên hợp tác với Trung Quốc".
VietBF@ sưu tập
Games
