Suốt 35 năm (1175-1210) trị v́ đất nước nhưng sự nghiệp và công trạng của Lư Cao Tông để lại cho hậu thế gần như chẳng có ǵ. Có chăng là tiếng xấu về sự ham chơi bời, tiêu phí sản nghiệp quốc gia cho những thú vui chơi vô bổ của vua.
Theo sách “Đại Việt sử kư toàn thư”, vua Lư Cao Tông tên thật là Lư Long Trát hay c̣n gọi là Lư Long Cán, là con trai thứ sáu của vua Lư Anh Tông và mẹ là Thục phi Đỗ Thụy Châu. Theo sử cũ, vào năm 1174, Lư Anh Tông truất ngôi con cả là Lư Long Xưởng và phong Lư Long Trát làm Hoàng thái tử, rồi ủy thác cho Tô Hiến Thành giúp đỡ. Năm 1175, Lư Anh Tông băng hà, Chiêu Linh thái hậu muốn lập con ḿnh là Lư Long Xưởng lên ngôi, nên đă bàn tính âm mưu phế truất. Nhưng nhờ Thái úy Tô Hiến Thành kiên quyết ngăn cản, ra tay trước nên kế hoạch của thái hậu bị phát giác, Lư Long Xưởng bị đuổi ra khỏi cung, Chiêu Linh thái hậu bị giam lỏng. Lư Cao Tông vẫn được tôn pḥ ở ngôi báu.
Khi Tô Hiến Thành tuổi già sức yếu, v́ vua mới lên chỉ có 7 tuổi nên trước lúc qua đời ông đă tiến cử Trần Trung Tá với Đỗ Thái hậu để giúp vua. Thái hậu dù khen hay nhưng cuối cùng không theo lời, lấy Đỗ An Di là em trai của bà làm phụ chính. Năm 1208, nạn đói kém xảy ra ở khắp nơi, người chết đói hàng loạt. Trong lúc ấy th́ vua vẫn rong chơi vô độ, xây đền đài không ngớt, nghe ngoài thành có trộm cướp th́ lại lờ đi như không biết.
Và đây cũng chính là mầm mống khiến suốt 35 năm (1175-1210) trị v́ đất nước nhưng sự nghiệp và công trạng của Lư Cao Tông để lại cho hậu thế gần như chẳng có ǵ. Có chăng là tiếng xấu về sự ham chơi bời, tiêu phí sản nghiệp quốc gia cho những thú vui chơi vô bổ của vua. Nào là ưa phương thuật, sự lạ, tin tài sai bảo hổ của sư Tây Vực vào năm Đinh Mùi -1187. Lại chăm việc thổ mộc, xây dựng cung Nghiêm Thiềm vào năm Đinh Tỵ -1197, dựng gác Kính Thiên vào năm Quư Hợi -1203... Đặc biệt, vua rất ưa vi hành nhưng không phải là quan tâm muôn dân trăm họ, mà để thỏa chí ṭ ṃ, sự ham vui chơi của bản thân. Nói về việc này, trong sách “Đại Việt sử kư toàn thư” có đoạn chép rằng:
Vua ngự đi khắp núi sông, phàm ngự đến đâu mà có thần linh đều cho phong hiệu và lập miếu để thờ (...) vua xây dựng không ngớt, ngao du không chừng mực. Cũng v́ cái sự ngao du ấy, có lần vua gặp cảnh bất b́nh nhưng người tự coi ḿnh là con trời ấy lại nhắm mắt làm ngơ. Vào năm Bính Dần -1206, niên hiệu Trị B́nh Long Ứng năm thứ hai, việc ấy xảy ra ngay tại kinh thành, khi vua 37 tuổi. Năm đó, trong nước loạn lạc đă nổi lên như trấu, mà vua thích đi chơi, nhưng đường sá không thông được, vua bèn sai làm hành cung Ứng Phong, Hải Thanh ở đầm Ứng Minh, hằng ngày cùng bọn cung nữ đùa vui. Lại lấy thuyền to làm thuyền ngự, lấy các thuyền bé chia làm hai đội, sai bọn cung nữ, phường tuồng chèo thuyền, vua dẫn bọn tả hữu bắt chước nghi vệ thiên tử như khi vua ngự. Bá quan văn vơ thấy vua rong chơi vô độ đều sợ hăi không dám nói.
Một hôm, vua ngự giá đi chơi ở đầm Ứng Minh như mọi khi. Đang lúc cùng bọn hầu cận vui đùa th́ có tiếng kêu cứu từ ngoài thành vọng lại. Để ư, cả đoàn mới biết là tiếng người bị ăn cướp đang hô hoán. Mặc dù đủ cả cấm binh vây quanh đến vài lớp, tiếng kêu cứu rơ mồn một, nhưng Lư Cao Tông chỉ ngỡ ngàng một chút, rồi lại cười nói, đùa vui như trước, giả vờ không nghe thấy ǵ, bỏ mặc cho dân đen sức yếu thế cô chẳng có ai giúp đỡ. Thật là: Vui chơi nào có biết ǵ; Thờ ơ phó chuyện an nguy mặc trời.
Trong sách “Đại Việt sử kư toàn thư” có đoạn nhận định về vua Lư Cao Tông như sau: Vua chơi bời vô độ, chính sự h́nh pháp không rơ ràng, giặc cướp nổi như ong, đói kém liền năm... thế mà vua mê mải rong chơi, say đắm thanh sắc, ham tiền của, thích xây dựng, dạy tính lười tham cho các quan, gây ḷng oán giận ở trăm họ, làm cho cơ đồ nhà Lư phải hao ṃn, đến nỗi mất nước. Kinh thư có câu: “Ở trong mê sắc đẹp, ra ngoài mê săn bắn, ham rượu, thích nhạc, xây nhà cao, trổ tường đẹp, phạm một trong các điều ấy tất phải bại vong”. Vua phạm đủ các điều ấy, c̣n nói ǵ được nữa? Và trong sách “Việt sử tổng vịnh”, phần Đế vương, khi viết về vua Lư Cao Tông nhà Lư, vua Tự Đức thời Nguyễn đă phê như sau: Trong thời gian tại vị, Lư Cao Tông xây dựng dinh thự không ngớt và đế vui chơi không có chừng mực; giặc giă và trộm cướp trong nước nổi lên như ong, nhân dân đói khổ gấp bội. Cơ nghiệp nhà Lư bắt đầu suy đốn từ đấy.
Cứ theo sử cũ th́ vua Lư Cao Tông quả là quá ham chơi bời, lại thiếu sáng suốt. Cụ thể là trước th́ nghe theo Phạm Bỉnh Di rồi bắt dân phu hoàn thành nhanh cung thất, sau lại nghe Phạm Du sàm tấu mà giết Bỉnh Di. Thực ra không phải v́ trước đây Bỉnh Di là sủng thần mà sau đó bị thất sủng, mà v́ vua Cao Tông chỉ thích hưởng lạc nên điều Bỉnh Di tâu việc đốc công là hợp ư vua mà thôi. Chính v́ lối sống ấy của Lư Cao Tông đă tạo cho bách quan bên dưới khinh nhờn luật nước, từ đó dẫn đến việc quần hùng nổi dậy khắp nơi và loạn măi không chấm dứt. C̣n người dân bị bóc lột đến tận cùng xương tủy, công thần bị giết oan. Bởi vậy các sử gia đương thời nhận định rằng, lỗi làm mất nhà Lư bắt đầu từ Cao Tông quả là không hề sai. Hơn thế nữa, lời nhận xét nghiêm khắc của một đấng quân vương dành cho đấng quân vương ở cùng địa vị “thiên tử” là tấm gương soi chính xác đối với vị vua thứ bảy của nhà Lư. Thế mới hay rằng, ở đâu và thời nào cũng vậy, nếu không giữ được ḷng dân th́ sẽ chẳng c̣n ǵ để giữ.
VietBF@ sưu tập
Games
